Microsoft, nasıl bir ‘Mobil Dünya’ çiziyor?
Çiğdem Akın: 21. yüzyılın iletişimi, gerek gündelik yaşamımız gerek işimiz ile ilgili bilgilere her zaman, her yerden, her tür araçla ulaşılmasını hedefliyor. Bu hedefe Microsoft’un mobil iletişim teknolojileri sayesinde ulaşılıyor.
Sabah evinizden çıkıp aracınıza bindiniz. Otomobil PC’nizden “MSN Mobile” servisine bağlanıp yol durumunu soruyorsunuz; işyerinize giden alternatif güzergahlardan hangisinde trafiğin açık olduğunu sesli olarak size iletiyor. O sırada aracınızın benzin ışığı yanmaya başlıyor. Otomobil PC’nizden civardaki benzin istasyonlarını aratıyorsunuz. Hemen bölgenin haritası yükleniyor ve yakındaki benzin istasyonları gösteriliyor.
İşyerinize geldiğinizde, şirketinizin sahadaki elemanları çeşitli kentlerde gerçekleştirdikleri pazar araştırmasının gündelik sonuçlarını sisteminize aktarmış oluyor. Kullandıkları Pocket PC’lerden doğrudan sunucularınıza ve veritabanı uygulamanıza ulaşan veriler analiz edilip size özet rapor halinde sunuluyor. Bir göz atıp, asistanlarınızla görüştükten sonra katılacağınız müşteri toplantısına gitmek için yola çıkıyorsunuz. PC’nizin başından ayrıldığınız an size gelecek mesaj ve uyarılar – tabii sizin istedikleriniz – taşınabilir cihazınıza (cep telefonu, akıllı telefon, Pocket PC, otomobil PC’si, defter bilgisayar) yönlendiriliyor.
Yolda iken asistanınızdan akıllı telefonunuza gelen acil bir mesaj, müşterinize yapacağınız sunumdaki bazı rakamların değiştiğini ve revize edilmesi gerektiğini söylüyor. Müşterinizin işyerine vardığınızda, HTML destekli akıllı telefonunuzla şirketinize bağlanıp Microsoft Exchange Server’ın uygulama paylaştırma özelliği ile toplantıya katılacak herkesin defter bilgisayarında Microsoft PowerPoint sunum verilerini güncellemeniz birkaç dakika sürüyor.
Toplantıdan çıktığınızda, akıllı telefonunuz Microsoft Outlook takviminin hatırlatma notunu size iletiyor: Bugün annenizin doğum günü. Ama sizin zamanınız kısıtlı. Sorun değil. Pocket PC’nize daha önceden annenizin ilgi alanlarını girmiştiniz. PC’niz size hemen hediye önerilerini ve alışveriş edebileceğiniz mağazaları sunuyor. Bahçecilik üzerine bir kitap seçiyorsunuz. İsterseniz Microsoft Mobil Fiyat Karşılaştırma servisine bağlanıp bu kitap için en ucuz fiyatı veren mağazaları sorabilirsiniz. Microsoft Passport ve elektronik cüzdanınızın yardımı ile ödemenizi yapabilirsiniz.
Akşam evinize dönmeden önce ertesi gün çıkacağınız yolculuk için hangi saatlerde uçuş olduğunu yine akıllı telefonunuzdan öğreniyorsunuz. İsterseniz anında rezervasyon yaptırıyorsunuz. MSN Expedia’ya bağlanıp, bir rötar olursa size bildirmesini istiyorsunuz. Artık işlerden uzaklaşıp kafanızı dinlemenin zamanı. Akşam trafiğinde ilerlerken mesajlarınıza filtre uygulayıp sadece eşinizden gelecek mesajların kabul edilmesini söylüyorsunuz…
Microsoft’un mobil iletişim vizyonu nasıl?
Akın: Microsoft’un kablosuz teknolojisi, insanların istedikleri veri ve bilgilere istedikleri yerden, istedikleri zaman ve istedikleri cihazdan ulaşmalarını sağlamayı içeriyor. Bu alandaki vizyonu sadece çeşitli cihazları birbirine bağlamayı değil, “akıllı iletişim yöntemlerini” mümkün kılmayı, kişisel ve işle ilgili bilgilerin akışındaki karmaşıklığı önlemeyi, bireylere ve kurumlara veri iletimi ve bilgilere erişim ile ilgili tüm denetimi sunmayı, böylece verimlilik hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmayı içeriyor.
Microsoft’un mobil iletişim vizyonu, 2000 yılı başında Microsoft .NET stratejisi ile birlikte olgunlaşmaya başladı ve aynı yıl içinde geliştirdiği yeni teknoloji ve platformlar, kablosuz iletişim endüstrisinin ileri gelen firmaları ile yaptığı iş birlikleri çerçevesinde gelişti. Microsoft’un bu alandaki stratejisi şöyle özetlenebilir:
Wireless alanındaki cihazlarınız, çözümleriniz ve ürünleriniz neler?
Akın: Kablosuz iletişim alanındaki oyuncular genelde dört kategoriye ayrılıyor; Cihaz üreticileri, bilgi işlem ve yazılım teknolojisi üreticileri, iletişim altyapısını sunan ağ operatörleri ve içerik ve hizmet sağlayıcıları. Microsoft açık standartları destekleyen, kablosuz iletişim platformları, içerik hizmetleri hatta iletişim cihazları sağlayan bir firma olarak bu yeni mobil iletişim ortamında önemli bir rol oynuyor.
İçerik ve hizmetler alanında neler sunuyorsunuz?
Akın: İçerik ve hizmet sağlayıcısı alanındaki çalışmaların büyük kısmı, MSN ve Hotmail aracılığı ile gerçekleştiriliyor. MSN, 1999 yılından bu yana haberleri, hava durumu ve borsa bilgilerini e-posta aracılığıyla gönderme hizmeti veriyor. Bugün ise MSN altında kablosuz iletişim için MSN Mobile adında yeni bir içerik hizmeti söz konusu. Cep telefonu ve çağrı cihazlarının “Mobile Alert” kısmında, belirlediğiniz kriterlere göre size gelen MSN Hotmail e-posta mesajları ile ilgili uyarı yer alıyor.
MSNBC ve ZDNet haber, spor ve hava durumu başlıkları gönderilebiliyor, MSN MoneyCentral hizmeti üzerinden son borsa bilgileri ulaştırılabiliyor. Web destekli cep telefonları ve mobile bilgi işlem cihazları (avuçiçi ve cep PC’leri vs.) için tasarlanan Mobile Web hizmeti ise bu cihazlar üzerinden Hotmail e-posta mesajlarını alıp göndermenizi, MSNBC haber, spor ve hava durumu bilgilerini okuyabilmenizi, MSN MoneyCentral üzerinden son borsa bilgilerine ulaşmanızı, Expedia.com üzerinden uçuş ve seyahat bilgilerine erişmenizi, MSN Yellow Pages üzerinden yol tarifi almanızı sağlıyor.
Bunlara her gün yenileri ekleniyor. Örneğin yeni eklenen MSN Calendar hizmeti bir takvim/randevu ve iş planı uygulaması olarak görev yaparken Citysearch bulunduğunuz kentteki eğlence ve kültür merkezleri, sinemalar, tiyatrolar, lokantalar hakkında çok detaylı bilgiler sunabiliyor. Elbette başka firmaların sunduğu içerik ve hizmetler de var. E-posta ve takvim hizmetlerinin yanı sıra her tür e-ticaret ve portal hizmetlerinin kablosuz iletişim platformuna aktarılacağını söyleyebiliriz.
Microsoft, Türkiye’de hangi mobil ürünleri sunuyor?
Akın: Bu hizmetlerden bazılarının henüz Türkiye için geçerli olmadığı düşünülebilir. Ancak bazı benzer hizmetler, özellikle cep telefonu üreticileri ve operatörlerinin girişimleri ile WAP destekli cep telefonlarında ve avuçiçi PC’lerde verilmeye başlandı bile. Türkiye’de de içerik sağlayan bazı firmalar gelecekte bu tür bir içerik hizmeti vermek üzere planlar yapıyorlar. Microsoft’un XML tasarım dili sayesinde aynı içerik masaüstü PC ekranı, avuçiçi PC ekranı, Web destekli cep telefonu ekranı gibi farklı ekran boyutlarına uygun şekilde bu cihazlara sunulabiliyor. Daha doğrusu, aynı içerik XML sayesinde her bir cihazdaki özel Microsoft Internet Explorer sürümüne farklı formatlarda gönderilebiliyor. Önümüzdeki yıllarda Türkiye’de de bu pazarda ciddi bir patlama olması beklenebilir.
Hangi mobil iletişim cihazlarını destekliyorsunuz?
Akın: Bugüne dek mobil kullanıcıların bilgiye uzaktan erişim ihtiyaçlarını defter bilgisayarlar karşıladı. Tam teşekküllü bilgi işlem cihazları olarak defter bilgisayarlar mobil iletişimde kullanılmaya devam edecek kuşkusuz. Üstelik defter bilgisayarlardaki gibi büyük ekran avantajı sunan tablet PC’lerin de yaygınlaşması beklenebilir.
Öte yandan defter bilgisayarları ve tablet PC’leri her zaman her yerde taşımanız mümkün değil. Her yere götürebileceğiniz boyutta avuçiçi PC’ler ve cep PC’leri 2000 yılında giderek yaygınlaştı. Bu yıl Türkiye’de de yoğun bir ilgi odağı oldular. Cep telefonu üreticilerinden Ericsson, cep telefonu ve diğer mobil iletişim cihazlarının ana İnternet aracı olarak 2003 yılına kadar PC’leri geçeceğine ve 2005 yılında mobil İnternet kullanıcılarının sayısının 1 milyara ulaşacağına inanıyor. Microsoft mobil stratejileri kapsamında üç farklı cihaz dikkate alınıyor; uygulama ve hizmetler bu cihazlara göre geliştiriliyor. Her üç cihaz da HTML, Kablosuz Uygulama Protokolü (WAP) ve kablosuz işaretleme dili (WML) desteği içeriyor:
Pocket PC’ler, nispeten büyük ekranları ve veri depolama kapasiteleri ile bu cihazlar büyük bir potansiyel sunuyorlar. Klavyeli veya stylus kalemle kullanılan modelleri bulunuyor. Diğer ikisinin aksine, bir iletişim ağına bağlı olmadığında da bir bilgi işlem cihazı olarak kullanılabiliyor. Bluetooth teknolojileri sayesinde cep telefonlarına bağlanabilme ve veri alış verişi imkanı sunuyor. Windows CE 3.0 ve üzeri işletim sistemini taşıyan avuçiçi PC’ler, masaüstü PC’lerde bulunan Word, Excel, Access, Internet Explorer, hatta SQL Server 2000 gibi uygulamaların basitleştirilmiş versiyonlarını içeriyor, Windows 2000 terminal servisleri ile entegre çalışıyor, Windows Media Player içeriyor. Kullanıcıların gösterdiği ilgi üzerine üreticiler sürekli çok daha fazla özellik taşıyan modellerini çıkarmaya devam ediyorlar.
Mobil iletişim platformunda hangi çözümleriniz bulunuyor?
Akın: Mobil iletişimde bant genişliği, veri saklama kapasitesi ve işlemci gücü ile ilgili sınırlamalar, kablosuz hizmetlerin büyük kısmının mobil cihazlarda değil sunucularda tutulmasını gerektiriyor. Microsoft, eksiksiz bir mobil iletişim sistemi için uygulama geliştirme ortamından içerik sunucusuna, veri deposundan mesajlaşma sunucusuna, güvenlik sisteminden hazır uygulamalarına tümüyle entegre bir platform sunuyor.
Mobil iletişim, bir evrensel mesajlaşma sistemi gerektirmektedir.
Yani, bir “mesajlaşma merkezindeki” tüm e-posta, faks, voicemail iletilerine, her tür cihazla, her yerden, ortak araçlar ve arabirimler dizisi kullanarak erişilebilmesi; kullanılan cihaza uygun kullanıcı profil ve tercihlerinin otomatik belirlenmesi gerekmektedir. Örneğin e-posta ilişiğindeki dosyalar avuçiçi PC ve akıllı telefonlara gönderilebilir, cep telefonlarına gönderilmeyebilir.
Aynı iletinin bazı cihazlara HTML, bazı cihazlara düz metin olarak yollanması sağlanabilir. İşte Exchange Server, Windows 2000 ve Windows CE, evrensel mesajlaşma için bu ihtiyaçları karşılayacak, öncü bir platform olacak şekilde tasarlanmıştır. Yakın gelecekte, gündelik kararlarınızda size yardımcı olacak “akıllı kişisel asistanlar” (örneğin alacağınız hediye için öneriler getirilmesi), doğal dili anlayacak ve sesli komutlarınızı yerine getirecek cihazlar bu “evrensel mesajlaşma” temeli üzerinde yükselecektir.
Microsoft Mobil İletişim Grubu başkanı Paul Gross’a göre, MIS platformu çok çeşitli kablosuz ve mobil cihazların tek bir evrensel uygulamayı kullanarak birlikte çalışmasına olanak tanıyan, eksiksiz bir mobil çözüm. “.NET” sunucu ailesinin en yeni üyesi olan MIS, Microsoft’un mobil iletişim stratejisi içinde çekirdek bir bileşen olarak yer aldı. MIS’in iki sürümü bulunuyor: Enterprise Edition ve Carrier Edition. Her iki sürüm de kurumsal Windows ve Web uygulamalarının mobil iletişime uygun hale getirilmesine ve herhangi bir mobil iletişim cihazından güvenli şekilde erişilebilmesine olanak tanıyor. Bu iki sürüm birlikte kullanıldıklarında mobil iletişimden yararlanan profesyonellere daha ileri düzey güvenlik ve gelişmiş ileti formatlama olanakları sunuyorlar.
2002 yılında hangi yatırımları yapmayı planlıyorsunuz?
Akın: Üzerinde çalıştığımız ve yakın gelecekte piyasaya sunacağımız ürünleri şöyle sıralayabilirim:
Özellikle kelime işlemci ağırlıklı programlarda, satırlar arasına boşluk eklemek, yazıları kopyalamak, yazı fontlarını değiştirmek vb. gibi özellikler ses komutlarıyla gerçekleştirilebiliyor. Tabletler hem PC olarak, hem de elektronik kitap olarak işlev görecek.
Bunların yanı sıra otomobillerde sesli kullanım, yer bulma servisi, acil arama, temel bilgilere ulaşım gibi amaçlarla kullanılmak üzere, yine XML destekli çalışacak olan AutoPC’ler Microsoft mobil iletişim stratejilerinde yer alıyor.
Güvenlik ve kişisel bilgi taşıma ihtiyaçları ise Windows platformu ile uyumlu akıllı kartlar aracılığı ile gerçekleştiriliyor. Bu akıllı kartlar sayesinde şirket sistemlerine erişirken güvenli kimlik doğrulaması yaptırmak mümkün. Ayrıca kimlik ve sağlık bilgileri (hastalık tarihçesi, aile doktoru ve sağlık sigortası bilgileri vs.) yüklenebilir, e-nakit yüklemesi yapılabilir, mobil iletişimden ulaşım ve eğlenceye kadar her tür alanda akıllı kart uygulamaları geliştirilebilir.
Sunduğunuz cihaz-çözüm-ürünlerin şirketlere sağlayacağı avantajlar neler olacak?
Akın: Şirketlere öncelikle, çeviklik ve rekabet gücü sağlayacak. Amaç, minumum maliyetle yüksek karlılık ve hızlı hareket eden çevik organizasyonlar yaratmak. Çevik organizasyonların özellikleri arasında, müşteri odaklı olma, yetkin ve üretken çalışanlar, minumum maliyet, zamandan tasarruf ile rekabet avantajı sağlanması yer alıyor.
Mobil iş ile verimlilik artıyor. Uygulama ve dataya kablosuz erişim ile ihtiyaç duyulan bilgiye istenilen araçla kaynağından ulaşılıyor. Maliyetler düşüyor, çünkü data girişindeki kağıda dayalı adım kalkıyor, ışık hızında çalışma ve karar verme imkanı veriyor. Daha hızlı servis ve doğru cevapla, müşteri memnuniyeti artıyor.
Kurumların, wireless alanındaki yatırımlarını artırmak için, sektör olarak neler yapmak gerekiyor. Bu konuda bir projeniz var mı?
Son kullanıcı tabelini artırmak için neler yapılabilir?
Akın: Microsoft Türkiye olarak seminerler düzenliyoruz. Örneğin, Mobil Çözümler Günü… Crea World’de kurumsal müşterilerimizi bilgilendirici seminerler verdik. Sektörde, mobil iş tekniklerinden, mobil iş’e kadar geniş bir yelpazede yer almaya çalışıyoruz.
Müşterilere ve iş ortaklarına yönelik eğitimler düzenliyoruz. En son müşteriler için .Net eğitimi gerçekleştirdik. 280 kişiyi Kıbrıs’da “Yazılım Mimarları” adı altında eğitim verdik.
Yeni bir eğitim programına başladık. 400 kişiyi kapsayan bu eğitimde, developer’lara .Net ile uygulama-geliştirme anlatıyoruz.
Sizce şirketlerin wireless yatırımları hangi alanda yoğunlaşacak?
Akın: M-satış gücü otomasyonu, m-saha operasyonu, m-müşteri ilişkileri yönetimi, m-intranet, m-CRM, m-ticaret, m-Anket, m-erp, araç takip ve yönlendirme, WAP, SMS
Wireless’in geleceğini nasıl görüyorsunuz?
Akın: Şu an kullanılmakta olan uygulamaları gördükten sonra, röportajın başında anlattığım dünyayı hayal etmek ve yakın gelecekte gerçekleşeceğine inanmak zor olmasa gerek. Dünyada teknoloji üreten pek çok firma mobil iletişim ve bilgi alış verişi teknolojileri üzerinde yoğunlaşmış durumda. Bu alanda öncü kuruluşlardan biri olan Microsoft, aynı zamanda teknoloji geliştiren diğer firmalar ile işbirliklerine girerek gerek iş dünyası gerek günlük yaşam için en uygun, kullanımı kolay çözümleri üretmek için güçlü stratejiler oluşturuyor. Microsoft’un 2000 yılından itibaren hayata geçirmek için tüm gücüyle yoğunlaştığı .NET stratejisi kapsamında ses tanıma sistemleri, akıllı teknolojiler kullandığımız mevcut uygulamalarla entegre olarak mobil iletişimde yeni bir dönemi açacak. 21. yüzyıl, bilgiye her zaman, her yerden ve her tür cihazdan ulaşabildiğimiz bir çağ olacak.
Referanslarınız neler?
Akın: Pepsi, Unilever, Servier, Loreal, Reckitt Benckiser’in mobil işlerinde Microsoft ürünleri kullanıldı. Örneğin, Pepsi, kullanıcı modülünde, satış tahsilat, anket, rota plan, raporlar, barkot okuyucu işlemlerini gerçekleştirdi. Çözümler arasında, Windows 2000 Server, MS SQL Server 2000 ve Pocket PC (Symbol PT 8100) bulunuyor.
Servier şirketi ise, Türkiye genelinde 70 tıbbi mümessillere verdiği Compaq İPAQ ve HP Jornada 548 ile, doktor ziyaretleri, toplantılar, tanıtılan ürün ve verilen promasyonların malzemeleri, Exchange üzerinden e-posta alışverişi yapıyor. Merkezden satış sunuşları bilgileri gönderilip, ziyaret bilgileri toplanıyor. Yakında mobil olarak çalıştığı tibbi mümessil sayısını 280’e çıkarmayı planlıyor. Kullandığı yazılım teknolojileri arasında; Windows CE 3.0, ADOCE 3.1, SQLCE 1.1, Embedded VB 3.0, Embedded VC ++3.0 yer alıyor.
Yabancı veya Türk ortaklarınız var mı? Kimler?
Akın: Microsoft’un dünyada yüzlerce ortağı bulunuyor. Eğer mobil taraftaki ve Türkiye’deki iş ortaklarını sorarsanız, 50 iş ortağı var diyebilirim. Örneğin, Compaq, Enter, SBS, Time, Netsoft, Infotech, Mobilera, Bizitek, Enova, FET, Veripark’ı sayabilirim.