14 mayıs 2023’de Türkiye’yi telekomünikasyon ve bilişim sektörü açısından önemli bir seçim bekliyor. Öyle önemli ki, bence “20 yıldır önce duraklama, sonra gerileme” dönemleri yaşayan telekom ve bilişim sektörünün, bitkisel hayattan çıkıp, yeniden yaşamaya başlaması anlamına gelebilecek.
Bunu neden diyoruz?
Birincisi, 20 yıldır yaşadığımız tecrübeler ve bunların sonucunda –büyümesi gerekirken– gitgide küçülen bilişim ve telekom sektörlerinin verilerine bakıyoruz. Bir ara toplam 32 milyar $ büyüklükten, 2023’de 160 milyar $’a ulaşacağımız hedefi varken, 2021 için 29 milyar $ ancak gerçekleştirildi. Tubisad’ın bugün açıklayacağı 2022 verilerinin çok daha gerilediğini düşünüyoruz. 2023’ün ilk 4 ayına baktığımızda da durum parlak değil.
İkincisi Hem bunu sadece internet hızlarında geldiğimiz –sabitte dünya 110.luğu ve mobilde dünya 66.lığı– sonuçları bile gösteriyor.
Bu nedenle de, seçime giren ve önümüzdeki dönem bizi yönetecek olan 2 ittifak’ın bilişim ve telekom alanında verdiği sözlere yani “Seçim Bildirgeleri”ne göz atalım dedik.
Bunu da telekom sektörünün 2 kıymetli uzmanı ile yani Telkoder Başkanı Halil Teberci ve BTK’nın 2000-2004 arasında kurucu üyesi olan, Türkiye’nin Kalkınma Planlarında Telekom başlığını yazan ekiplerde yer alan Abdullah Raşit Gülhan ile değerlendirdik.
Seçim Bildirgelerine Bakarsak, Telekom ve Bilişim Sektörü için İktidarın Değişmesi Lazım
2 uzmanla seçim bildirgelerinin, bilişim ve telekom sektörü ile ilgili kısımlarını enine boyuna konuştuk. Özet isterseniz, Cumhur ve Millet ittifaklarının karşılaştırmalı vaatleri şu şekilde;
| Cumhur İttifakı Genel Olarak Diyor ki; | Millet İttifakı Genel Olarak Diyor ki; |
| “Çağımızın en temel ihtiyaçlarından internete erişim hakkının anayasada yer alması gerekecek derecede önemli görüyoruz. Yeni anayasada internete erişim hakkını haberleşme ve gizliliğin korunması haklarıyla beraber ele alarak anayasal güvenceye kavuşturacağız. Kesintisiz ve güvenli haberleşme sistemlerinin yanı sıra fiber altyapısı, GSM, telsiz ve uydu bağlantılarını alternatifli bir şekilde kullanarak ses ve veri haberleşmesi sağlayabilen kapsamlı bir altyapı oluşturacağız.” | Bilişim sektörünü stratejik sektör ilan edeceğiz. Türkiye’yi yakın coğrafyanın internet trafik değişim merkezi haline getirmek için gerekli çalışmaları yapacağız. İnternete erişimi temel bir insan hakkı olarak tanımlayacak, vatandaşlarımızın her yerde, güvenli, hızlı, ucuz ve sansürsüz internete erişimini sağlayacağız. |
Şimdi daha genel olarak, konuları sınıflandırarak bakalım;
| Başlık | Cumhur İttifakı | Millet İttifakı |
| Kurumsal Yapılanma | BOŞ – Yani şu andaki yönetim neyse aynen sürecek | Bakanlık kurulacak, BTK elden geçirilecek, Yapay Zeka Etik Kurulu kurulacak, Tüm imtiyaz sözleşmeleri elden geçecek ve Varlık fonuna aktarılan Turkcell, Türk Telekom hisseleri Hazineye devredilecek |
| Telekom Şebekesi (Fiber Optik) | Veriye dayanmayan, belirsiz bir ifade olarak, fiber abonelerin Tüm Türkiye’yi kapsayacağı notu var. Fiber şebekede ortak yatırım ve maliyet etkinliğini –ki 20 yıldır yapmaları gereken ama yapmadıkları şey– teşvik edecekleri belirtiliyor. | Fiber Strateji ve Eylem Planı oluşturup, 2 milyon km fiber yapılacağı notu var. Geçiş hakkı ve ücretler(bugün fiberin önündeki engel budur) düzenlenecek. Fiber bağlantı eve kadar olacak (şu anda sokaktaki dolaba kadar geleni de fiber verdik diye anons ediyorlar), her okula, donanım, yazılım ve fiber internet vaadi var. |
| 5G ve 6G | 5G teknolojisinin % 100 kapsanacağı belirtiliyor (not: 2009’da başlatılan 3G bile henüz % 50’de), 6G çalışmalarının başlatılacağı kaydediliyor. | 5G teknolojilerinde yerli yatırımcıya destek, 5G lisanslarının verilmesi, 4G-5G baz istasyonu, altyapı, uydular gibi konularda yerli üretimi teşvik için özel bütçe oluşturulacak. 6G konusunda üniversite-sanayi işbirliği oluşturulacak. |
| Acil Durum Haberleşmesi | 81 ilde sayısal telsiz altyapısı yapılacağı belirtiliyor. | BOŞ |
| Vergiler | Vergi mevzuatını güncelleyeceklerini belirtiyorlar. | İnternet erişim vergisi, dijital hizmet vergisi, BTK kesintileri ve bilgisayar, tablet, cep telefonu gibi dijital cihazlar üzerindeki vergiler indirilecek. Yazılımcıların gelir vergisindeki stopaj teşviğinde mekan kısıtlaması kaldırılacak. Start-uplara ücretsiz internet ve bulut hizmetleri desteği verilecek, ÜRGE ofislerine de üretim yer tahsisi, vergi ve prim destekleri verilecek. |
| Yapay Zeka | Yapay zekada 50 bin istihdam yaratılacak, lisansüstü düzeyde 10 bin mezuna ulaşılacak, yapay zeka endekslerinde Türkiye ilk 20 ülke arasına girecek. | Yapay Zeka Etik kurulu oluşturulacak, yurtdışındaki yapay zeka araştırmacılarını ülkeye geri çekecek burs ve araştırma imkanları sağlanacak, bölgesel ARGE ve ÜRGE ofisleri kurulacak, AB standartlarında güvenli ülke statüsüne girmek için çalışılacak, Avrupa Yapay Zeka Konvansiyonu ile işbirliği yapılacak. Yapay Zeka ve Otonom sistemler şehri kurulacak. Yapay zeka, akıllı şehir teknolojileri, yenilenebilir enerji teknolojileri dijital ve yüksek teknolojik tarım konusunda teşvikler ve destekler arttırılacak. |
| Dijital Dönüşüm | Dijital devlet, siber güvenlik, büyük veri, yapay zeka, blokzincir konularında atılımlarla Dijital Türkiye hedefine gidilecek. Enerji, Sanayi, üretim ve ticaret dahil tüm alanlarda yeşil ve dijital dönüşüm gerçekleştirilecek. KOBİ’lerin dijitalleşme süreçlerine destek verilecek. Dijital Avrupa programına katılımı değerlendirecekler. Dijital dönüşümü ilgilendiren uluslararası endekslerde ilk 10’a girilecek. | Yeşil ve dijital dönüşüm ile kapsayıcılık çalışmaları yapılacak. AB, BM, OECD, ITU, GSMA, Yapay Zeka Küresel Ortaklığı, EuroHPC gibi kurumlarda aktif rol alınacak. Dijital dönüşüm ve Endüstri 4.0 için KOBİ’lere yol gösterilecek, destek sağlanacak. |
| Siber Güvenlik | Siber Güvenlik sertifikasyonu altyapısı geliştirilecek. Fintek, siber güvenlik, e-ticaret ve oyun alanında 1 milyar $’ın üzerinde değeri olan şirket çıkarmak için çalışılacak. Türkiye’yi Siber Güç haline getirecekler. | Siber güvenliğe özel bir kanunla kurumsallaşma vaad ediliyor. Kamu-özel işbirliği ile siber güvenlik stratejisi geliştirilecek. Yüksek teknoloji, yazılım, siber güvenlik, yapay zeka konusunda ARGE ve ÜRGE ofisleri kurulacak. Siber güvenlik tatbikatları yapılacak, ülke çapında sanayi, teknoloji, siber güvenlik vadileri kurulacak. Milli güvenlikte siber güvenlik dahil önlemler ve mücadele esas alınacak. Siber Harekat Birimi ve Siber Saldırı Destek Hattı kurulacak. Kişisel veri mahremiyetinin korunması hukuki teminat altına alınacak. Açık kaynak işletim sistemi üzerinde çalışılacak. |
| Uydu Haberleşmesi | Genişleyen uydu filosu ve uluslararası iş birlikleri ile Türkiye’yi küresel ölçekte hizmet verebilen dünyanın en büyük 10 uydu operatöründen birine dönüştüreceğiz. | Uydu teknolojileri alanlarında yapılan mevcut projelerin tamamlanmasını ve ülke ihtiyacının gerektirdiği yeni projelerin hayata geçirilmesini sağlayacağız. Türkiye’nin uydu geliştirme, uydu fırlatma çalışmalarını hızlandıracak, sivil ve askeri amaçlı uydu programlarını birleştirecek, bu alandaki kritik teknolojilerin yerlileştirilmesine öncelik verecek, yerlilik oranını en az yüzde 50’nin üzerine çıkaracağız. |
Şimdi uzmanlarımızın kendi ifadeleri ile bu seçim bildirgelerinin nasıl değerlendirildiğini görelim;
Abdullah Raşit Gülhan : “Elektronik Sektörü İleri Gitmeden Türkiye Gelişemez”
BTK’nın 2000 yılında kurulması aşamasındaki kurucu üyelerinden birisi olan Abdullah Raşit Gülhan ile konuştuk. Gülhan, videoda da kendisinin belirttiği gibi, ülkemizin kalkınma planlarının telekom tarafında, uzun zamandır çalışmakta olan bir uzman. Aynı zamanda dünyadaki Türkleri ülkeye geri kazandırmayı hedefleyen SinerjiTürk Vakfının da başkanı.
Raşit Bey bildirgelerde yer alan vaatleri, “Türk Bilişim ve Elektronik Sektörü Nerede ve Nereye Gidiyor” isimli sunumla ve kıyaslamalar yaparak ve 11.kalkınma planında neler planlandığını, neden yapılamadığını açıkladı. Aşağıda onun yaptığı açıklamaları izleyebilirsiniz.
Halil Teberci : “Cumhur İttifakının Seçim Bildirgesi Elektronik Haberleşme Hizmetleri Açısından Tatmin Edici Değil”
Telkoder başkanı Halil Teberci ise, uzun zamandır telekom alanındaki idari sorunlarla uğraşan bir kişi olarak, AKP’nin “Türkiye Yüzyılı İçin Doğru Adımlar – 2023 Seçim Bildirgesi” başlıklı (482 sayfa) belge ve “Yarın Değil Hemen Şimdi – 2023 Seçim Bildirgesi” başlıklı (127 sayfa, ana metnin özeti) Seçim bildirgelerini yorumladı.
Cumhur ittifakının 11 Nisan 2023’de açıkladığı seçim bildirgesinin Elektronik Haberleşme Hizmetleri açısından tatmin edici olmadığını ve yapısal sorunların ele alınmadığını, sorunların çözümüne yönelik bir eylem planının detaylarının görülmediğini belirten Telkoder yöneticileri,Elektronik Haberleşme Bölümünde yapılacaklar listesinde sadece 4 madde bulunmasını da üzüntü ile karşılamışlar. Teberci şöyle diyor;
“TELKODER olarak 21 yıldır siyasetten bağımsız olarak sektörümüzün sorunlarını çözmek üzere herhangi bir siyasi yaklaşıma yakın olmadan hareket etmekteyiz. Sektörümüzün dolayısıyla da ülkemizin aydınlık yarınları için doğruları söylemeyi ve her zaman kamu kurumlarına elimizden gelen katkıyı sunmayı sürdüreceğiz. En büyük temennimiz demokratik ortamda halkımızın oylarıyla iktidara gelecek siyasilerin sektörümüzün çözüm bekleyen sorunlarına samimiyetle çözüm sağlaması olacaktır. Yakın bir zamanda yaptığımız açıklamadaki hususları da bu vesileyle kısaca tekrar etmek isteriz…
Ülkemiz yeni bir seçimle yeni bir döneme giriyor ve bu yeni dönemde elektronik haberleşme sektörünü daha fazla rekabete taşıyarak vatandaşlarımızın bu hizmetlere daha kaliteli ve uygun şartlarda ulaşmalarını sağlayacak daha bilinçli ve uzman politikalar güdülmesi gerekiyor.
Telekomünikasyon sektörünün, rekabeti net biçimde belirleyen bir gelişim stratejisi ve eylem planıyla geleceğe uyum sağlayabileceği ve bunun da güçlü bir fiber altyapısıyla mümkün olacağından hareketle; öncelikle altyapının büyütülmesi için gerekli yatırımların yapılmasının önünün açılmasını, geçmiş yıllarda sektör oyuncularının da mutabık kaldığı ortak altyapının hayata geçirilmesini beklemekteyiz.
Sektörlerin gelişmesi için bağımsız kurumların varlığı ve bu kurumların sektör ile birlikte etkin çalışmalar yapması önemli. Telekomünikasyon sektörü büyük bir potansiyel taşıyor ve dijitalleşen dünyada tüm bireysel yaşamı ve iş dünyasını ve dolayısıyla da ekonomiyi sırtlanıyor. Seçimler sonrası ülkemizi yönetecek politikacıların telekomünikasyon sektörünün gerçek anlamda artık önünü açması gerekiyor.
Bağımsız kurullarla ilgili yapısal sorunların giderilmesi, fiber altyapının büyütülmesi, rekabetin sağlanması, internet ve haberleşme üzerindeki vergilerin indirilmesi, sabit geniş bant yaygınlığında en az OECD seviyesine ulaşılması, internet değişim merkezi kurulması ve geliştirilmesi adına yürütülecek çalışmaların hızlandırılması, bulut ve veri merkezleri hizmetleri alanında yatırımların önünün açılması ve bu alanlarda teşviklerin artırılması gibi konularda, seçim bildirgelerinde yer alan ve sektörümüz adına çok önemli olan sözlerin hayata geçirip geçirmediklerinin takipçisi olacağız.”
Teberci’nin seçim bildirgesi ile ilgili yorumunu aşağıda izleyebilirsiniz.
