Milli Gelir 9.432 $ mı?

CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, milli gelir hesaplamasında TÜİK’in 2018’in ithalat istatistiklerinin dolar ortalaması olan 4,72 rakamını kullandığını belirterek, “Oysa Merkez Bankası’nın kuru olan 4.82’yi kullanması gerekir. MB kuru ile kişi başı gelir 9.632 dolar değil, 9.432’dir” dedi.

Erdoğdu, dönemsel Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) ile birlikte kişi başı geliri de açıklayan TÜİK’in, cari fiyatlarla hesaplanan kişi başı GSYİH’yi ortalama dolar kuruna bölerek dolar bazında milli geliri açıkladığını kaydederek şunları söyledi:

“Kişi başı hesaplama yapılıyorken yıl ortası nüfus ve ticaret istatistiklerindeki ortalama dolar kuru dikkate alınıyor. 2018 yılı dönemsel hesaplarını açıklayan TÜİK, 2018 yılı ithalat istatistiklerinde ortalama kur olarak çıkan 4,72 rakamını kullandı. Bu hesapla ABD doları bazında kişi başı gelir 9 bin 632 dolar çıkartıldı. Ancak kişi başı gelir, Merkez Bankası’nın ortalama dolar kuru kullanıldığında 9 bin 432 dolar. 200 dolarlık kişi başı gelir artışı yaratan ‘excel operasyonu’nun gerekçesi olarak TÜİK’in Dış Ticaret İstatistiklerindeki döviz kurunu baz alması gösteriliyor. TÜİK Dış Ticaret İstatistiklerinin döviz olarak takip edilen ithalat rakamını Türk Lirası olarak takip edilen ithalat rakamına bölerek bu rakama ulaşmış olabilir, ancak yine de sorun ortadan kalkmıyor. Çünkü TÜİK’in yıllık dış ticaret istatistiklerinde de açıklanan ortalama dolar kuru yıllardır Merkez Bankası’nın ortalama kuruyla aynı. 2018 yılında kur krizi nedeniyle bir farklılaşma gerçekleşmiş olsa dahi geliri hayali bir şekilde artırmak bilimsel ahlaka aykırı.”

Geçici veriler göz önünde bulundurulduğunda 2018’de yıllık 167,9 milyarlık ihracatın, 4,85’lik ortalama döviz kuru ile 814,6 milyar liraya denk düştüğünü, 2018’de ortlama 4,72’lik kur ile yıllık 223 milyar dolarlık ithalatın, 1 trilyon 52 milyar liraya denk gösterildiğini anlatan Erdoğdu şöyle devam etti:

“Döviz krizi nedeniyle böyle bir farklılaşma gerçekleşmiş olsa dahi, hiçbir piyasa oynaklığı ortalama kuru olduğundan daha düşük gösterip kişi başı geliri 200 dolar daha yüksek göstermenin gerekçesi olamaz. TÜİK’in acilen yanlışından dönmesi, dolar bazında kişi başı geliri Merkez Bankası ortalama kuruna göre açıklaması ve 2018 yılı için 9 bin 432 dolar olarak düzeltmesi gerekiyor.  Siyasi baskılara boyun eğmenin ya da rakamlarla oynamanın faturası Türkiye’nin krizinin derinleşmesi olur. Enflasyon sepeti ve fiyat artışlarına dair açıklamaları nedeniyle zaten güven kaybı yaşayan TÜİK’i yanlıştan dönmeye davet ediyoruz.  Hata yapıldıysa açıklanmalıdır. Hayali bir şekilde gelir artışı yaratma talimatı verenlerin er geç hesap vereceği bilinmelidir.”

TÜİK İddialara Karşı Açıklama Yaptı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), son açıklanan büyüme rakamlarında bilerek yanlış ortalama kur değeri kullanıldığı iddiaları ile ilgili açıklama yaptı. TÜİK açıklamasında, 1987 ve 1998 bazlı GSYH serilerinde olduğu gibi mevcut 2009 baz yıllı seride de ABD doları cinsinden yıllık GSYH hesabında aynı yöntemi kullandığını bildirdi.

Açıklamada, “Hesaplamalarda, ithalata göre ağırlıklandırılmış günlük TCMB döviz kuru kullanılmıştır” denildi. TÜİK’in açıklaması şu şekilde:

“11 Mart 2019 tarihinde açıklanan GSYH Sonuçlarına ilişkin medya ve sosyal medyada bilgi eksikliği sebebi ile yersiz, maksatlı ve Kurumumuzun tarafsızlığını hedef alan bazı yorumlarda bulunulmuştur. Bu bağlamda, dolar bazında GSYH’nin, kur düşük gösterilerek yüksek hesaplandığı iddia edilmiştir.

TÜİK, 1987 ve 1998 bazlı GSYH serilerinde olduğu gibi mevcut 2009 baz yıllı seride de ABD doları cinsinden yıllık GSYH hesabında aynı yöntemi kullanmaktadır. Hesaplamalarda, ithalata göre ağırlıklandırılmış günlük TCMB döviz kuru kullanılmıştır.2018 yılında, ithalat, yılın ikinci yarısında ilk yarısına göre daha az gerçekleşmiş olup, bu sebeple yılın ikinci yarısındaki kur daha düşük ağırlık almıştır.

İlave olarak, kurun yılın ikinci yarısında ilk altı aya göre daha yüksek olması sebebiyle, GSYH hesabında kullanılan kur aritmetik ortalama ile hesaplanan TCMB dolar satış kurundan farklılaşmıştır. Bu duruma ilişkin 1998’den günümüze kadar olan karşılaştırma tablosu aşağıda yer almaktadır.TÜİK, yanlılık yaratmamak amacıyla sonuca göre yöntem ve metodoloji değiştirmemektedir. Bu konu veya açıklamış olduğumuz tüm verilerle ilgili doğru bilgiye erişim için bütün iletişim kanallarımız açıktır.”