Amerikalı film yapımcılarının en popüler kıyamet senaryolarının başında dünyaya çarpma rotasında olan göktaşını, bir füze yardımıyla vurarak yönünü değiştirmek ve 1-2 istisna dışında tüm filmlerde dünyayı kurtaran kahramanlar olmaktır. Esprili ve insanlara yönelik bir eleştiri de olsa “Yukarıya Bakma” insanlığı kurtaran kahramanlık işleyen “Armageddon” ve tam tersine dünyaya çarpan “Deep Impact” filmleri bu tür filmlere örneklerdir.
Şimdi bunun bir örneği yaşandı. NASA’nın DART uzay aracı, ilk gezegen savunma testinde hedef asteroidi vurdu. Avrupalıların da katkıda bulunduğu ve Dünya’yı zarar görmemesi için asteroidlerin rotadan saptırıp değiştiremeyeceğini anlamak için yapılan çalışma 7 yıldır aktif ve 330 milyon $’lık bir bütçeye sahip.
DART bildiğiniz gibi, küçük okların hedefe fırlatıldığı bir duvar oyunu. Ona benzetmekle birlikte açılımı “Double Astreoid Redirection Test”. Türkçesini “Çifte Asteroid Yön Değiştirme testi” olarak verebiliriz.
Dünya’ya 250 Milyon Yılda Bir Büyük Asteroid Çarpıyor
Malum, dinazorların (uçanlar hariç) 66 milyon yıl önce dünya yüzeyinden yokolmaları konusundaki en makul tahmin 10 km çapında Chicxulub adı verilen dev bir astreoidin Meksika’nın Yucatan yarımadasına çarpmasıydı. Acaba bir başkası da insanları yeryüzünden silebilir mi?
Bilim insanları, Mars ve Jüpiter arasında bulunan ana asteroit kuşağından kaçan, özellikle de 10 kilometreden büyük çapa sahip parçaların her 250 milyon yılda bir Dünya’ya çarptığını keşfetti. Araştırmacılar, modellenen 130 bin asteroidi gözlemlemek için NASA’nın Pleaides Süper Bilgisayarı’nı kullanıp bunların yüz milyonlarca yıllık hareketini izledi.
Bütün bunların uzantısında NASA ilk defa bir test yaptı. NASA’nın DART uzay aracı, Dünya ile olası bir göktaşı çarpışmasını önlemek için tasarlanmış dünyanın ilk gezegen savunma sistemi testinde pazartesi günü hipersonik hız ile uçarak uzaktaki bir asteroide başarıyla çarptı.
Canlı yayın, DART’ın kamerası tarafından, saat 19:14’te, yaklaşık bir futbol stadyumu büyüklüğündeki Dimorphos asteroidine çarpan, iki dikdörtgen güneş panelli bir otomattan daha büyük olmayan, küp şeklindeki “çarpıcı” araç olarak çekilen görüntüleri gösterdi. (23:14 GMT) Dünya’dan yaklaşık 6,8 milyon mil (11 milyon km) uzaktaydı.
Deneyin amaçlanan etkisini gerçekleştirmenin ötesinde başarılı olup olmadığı, gelecek ay asteroitin yer tabanlı teleskop gözlemlerine kadar bilinmeyecek. Ancak NASA yetkilileri, uzay aracının asteroid’e çarparal amacına ulaştığını söyledi.
Kasım 2021’de bir SpaceX roketi tarafından fırlatılan DART, yolculuğunun çoğunu NASA’nın uçuş direktörlerinin rehberliğinde yaptı ve kontrolü yolculuğun son saatlerinde otonom bir araç içi navigasyon sistemine devretti. DART’ın yerleşik kamerası tarafından yakalanan hedef asteroidin saniye saniye görüntüleri büyüdü ve sonra görüntü yok oldu, DART’ın çarptığı anlaşıldı.
DART’ın göksel hedefi, aynı adı taşıyan, Yunanca ikiz anlamına gelen bir ikili çiftin parçası olarak Didymos adında beş kat daha büyük bir ana asteroidin yörüngesinde dönen yaklaşık 560 fit (170 metre) çapında dikdörtgen bir asteroid “ay” idi. Her iki nesne de Dünya için gerçek bir tehdit oluşturmuyordu. Bu nedenle NASA bilim adamları, DART testlerinin yanlışlıkla yeni bir tehlike oluşturamayacağını söyledi.
DART, saatte 15.000 mil hızla (24.000 kph) doğrudan Dimorfos’a uçtu ve bilim adamlarının yörünge izini ana asteroide daha yakın kaydırmak için yeterli olacağını umdukları gücü yarattı. APL mühendisleri, uzay aracının muhtemelen parçalara ayrıldığını ve asteroidin kayalarla dolu yüzeyinde küçük bir çarpma krateri bıraktığını söyledi. DART ekibi, Dimorphos’un yörünge yolunu 10 dakika kısaltmayı beklediğini, ancak en az 73 saniyeyi bir başarı olarak kabul edeceğini ve testin, Dünya ile çarpışma rotasında bir asteroidi saptırmak için uygun bir teknik olduğunu kanıtladığını söyledi.