5G yani 5. Nesil mobil haberleşme teknolojisi mevcut iletişim altyapımızı kökten değiştirecek önemli özelliklerle geliyor. Bu tarz kökten bir değişimi 1. Nesilden 2. Nesile yani 1G’den 2G’ye geçerken yaşamıştık. Analog’dan dijital döneme geçtiğimiz bu devrimsel değişimde iletişim hızı da 1,9 Kbps’dan 384 Kbps’a geçmişti. Hiçbir zaman pratikte teorik hızlara erişilemese de daha hızlı bir iletişimi hissediyor ve memnuniyet duyuyorduk. Ama her zaman daha iyisini isteyen insanoğlu tabi ki bu kadarla da kalmadı ve 2G’den sonra 3G ve 4G’yi de gördük ve her seferinde daha hızlı bir iletişim, daha kısa süreli indirme/yükleme (download/upload) işlemleri yapabildik. Mobil teknolojideki nesillerin yıllar boyunca nasıl kullanılmaya başlandığını (ortalama) aşağıda görebilirsiniz.
2020 sonrasında 5G tüm dünyada yaygınlaşmaya başladı. 58 ülkede ticari olarak kullanılmaya başlanan 5G için henüz erken diye düşünenler vardır. Neden derseniz interneti kullanırken bize sunulan hızı yeterli buluyor ya da kapsamı alanı olarak bir sıkıntı çekmediğimizi de düşünebiliriz. Genellikle de ülkemizde yaşadığımız hız sorunları 4G kapsama alanının yetersizliği olduğu kadar bulunduğumuz noktada fiber olmamasından kaynaklanan altyapı sorunları olabilir. Bu problemleri çözmek için ise 4G’den 5G’ye geçmek yerine fiber hatları artırmak ya da FWA (Fixed Wireless Access) , yani Sabit Kablosuz Erişim olarak adlandırılan yüksek hızlı bağlantıları kullanmak yeterli görülebilir. Ama bu çözümler internete bağlanan cihaz sayısı arttıkça özellikle kalabalık şehir merkezlerinde çözüm olmayabilir.
Akıllı Şehirlerde Nesnelerin İnterneti ve 5G
Artık her yerde çeşitli sensörler olan ve bu sensörlerle topladığı verileri internet üzerinden merkezi bir yönetim noktasına gönderen akıllı şehir uygulamalarından bahsediyoruz. Akıllı şehirlerde hava durumundan, trafik ölçümlerine, hava kirliliğinden, su ve kanalizasyon sistemlerinin takibine, sokak aydınlatmalarından atık toplama sistemlerine, yolların bozukluklarının yönetiminden, otomatik sayaç okumalarına kadar pek çok altyapı Nesnelerin İnterneti (Internet of Things) dediğimiz iletişim altyapısına ihtiyaç duyacak. Yani onlarca cihazın internete bağlanıp bilgi alışverişi yapması gerekecek. Tam da bu noktada 4G’ye göre çok daha fazla internet bağlantısı sağlayabilen 5G bir çözüm olarak ortaya çıkıyor. Bir kıyaslama yapacak olursak 4G’de 1 km kareye 100.000 cihaz bağlanırken 5G’de 1 milyon cihaz bağlanabiliyor. [1] Bağlantı hızından çok bağlantı sayısının önemli olacağı bu alanda 5G önemli bir açılım sağlıyor.
5G’nin nesnelerin interneti alanında sağlayacağı önemli katkılardan biri ise iletişimde gecikmenin azalması. Bunun en bilinen kullanım alanı ise sürücüsüz araçlar olacak. Yine bu örnekte sürücüsüz bir aracın internete bağlanacağı ve sürekli iletişim halinde olacağını düşünebiliriz. Nesnelerin interneti için iyi bir örnek olan bu durumda 4G’de iletişimdeki gecikme yaklaşık 30-100 milisaniye iken ideal durumda 5G’de bu değer 1 milisaniye oluyor. Hızla akan trafikte sağlanacak bu kazanım sağlıklı ve güvenli bir trafik için bir gereklilik olarak ortaya çıkıyor.
Bir başka örnek ise akıllı şehirlerde şehrin çeşitli bölgelerine yerleştirilmiş binlerce kameranın topladığı görsel verilerin internet üzerinden bir güvenlik ya da trafik kontrol merkezine iletilmesi olabilir. Nesnelerin interneti diye tanımlayabileceğimiz bu durumda da kameralar sürekli trafik verisi topluyor olabilirler. Bu veriler merkeze iletildiğinde yine nesnelerin interneti teknolojisini kullanan trafik ışıkları trafik yoğunluğuna uygun olarak aktif düzenlenebilir.
Farklı bir örnekte ise kameralardan gelen bilgilerde yapay zeka ile desteklenen “yüz tanıma” sistemleri devreye girip aktif olarak güvenlik uyarıları oluşturabilirler. Böylece herhangi bir suçla ilgili aranan kişilerin çok daha hızlı takip edilip yakalanması mümkün olur. Burada da nesnelerin internetinin 5G ile gelen hız, az gecikme ve bağlantı sayısının çokluğu özelliklerinden faydalanılabilir.
Tele-Sağlıkta Nesnelerin İnterneti ve 5G
Sağlıkla ilgili bir tele-sağlık uygulamasını da örnek verebiliriz. Giyilebilir cihazlar ya da insan vücuduna takılmış ölçümler yapan ve belirli bir fonksiyonu yapabilen implantların internete bağlanarak bir sağlık kurumuna bilgi gönderdiğini ve acil bir durumu haber verdiğini düşünelim. Burada internete bağlanarak bilgi gönderen cihazlar nesnelerin internetine bir örnek teşkil ediyor. 5G’nin sağlayacağı çok sayıda bağlantı imkânı ile bir çok insanın aynı anda bu uygulamadan faydalanması sağlanabilir. Hızlı ve gecikmesiz iletişim ile de sağlık görevlilerinin müdahale etmesi ve en kısa zamanda bir tehlikeye karşı önlem almaları mümkün olur.
Alışverişte Nesnelerin İnterneti ve 5G
Yeni dünyada alışveriş deneyimimiz de artık değişiyor. Kullanacağımız artırılmış gerçeklik kullanan gözlükler sayesinde gördüğümüz bir elbiseyi sanal olarak üstümüzde görmek de mümkün olabilecek. Bu durumda da yine akıllı gözlüklerimiz internete bağlanıp nesnelerin interneti örneğini oluşturacak. Marketlerdeki ürünler üzerindeki internete bağlanan akıllı etiketler ile kasalarda beklemeden alışveriş yapabilecek, ürün özelliklerini kolayca öğrenebileceğiz. Tüm bu internete bağlanan akıllı etiketler birer bağlantı nesnesi (IoT) olarak önümüze çıkacaklar. Her biri de bir bağlantı ihtiyacı oluşturacağından ne kadar çok bağlantı kurulabilirse hayat o kadar kolaylaşacak. Yine çoklu bağlantı ve yine 5G ihtiyacı açıkça görünmüyor mu?
Üretimde Nesnelerin İnterneti ve 5G
Fabrikalar ve depolar, üretimde kullanılan sensörler ve robotlar yoluyla internete bağlanıyor ve envanter kontrolü, otomasyon gibi tüm işlemlerde parçaları, ürünleri, ekipmanları ve süreçleri yönetmek için gerçek zamanlı izleme kullanıyor. Bir ürünün üretimden son kullanıcıya kadar sorunsuz bir şekilde ulaştırabilmesine kadar uzanan süreç aracısız iletişim ile sağlanabiliyor. Tedarik zincirlerini entegre etmek, maliyetleri düşürüyor, daha iyi müşteri hizmetine olanak tanıyor ve nakliye sırasında ürün kaybını azaltabiliyor. Burada örnek olarak da gözümüzün önüne bir otomobil fabrikasını getirebiliriz. Müşterinin istediği renk ve özelliklerdeki otomobil üretim bandındaki robotlara internet üzerinden ulaştırılarak kişiye özel bir üretim insan eli değmeden gerçekleştirilebilir. Bunun için de bir çok sensör ve robotun internete ulaşabilmesi yani çok sayıda bağlantı gerekecektir. Çok sayıda bağlantı gerektiğinde ise çözüm 5G olacaktır.
Kısaca özetlersek 5G ile iletişimde 1 mili saniyenin altında gecikme, 4G’ye göre 10 kat daha fazla hız, 1 kilometre kareye 1 milyon bağlantı ve çok daha az güç harcayan bir teknoloji geliyor. Hayatımız akıllı sistemler, akıllı şehirler, akıllı binalar, akıllı cihazlarla yani internete bağlanan nesnelerle dolup taşacaklar ve bizim daha fazla bağlantı imkanı sağlayan daha hızlı ve gecikmesiz bir iletişime ihtiyacımız olacak.
[1] Connection density of 4G, 5G, and 6G mobile broadband technologies