İnternet hattı satın alırken, pek bilinmeyen bir konu internet paketinin paylaşımlı (shared) mı, bize özel hat (dedicated) mı olduğudur?
Bunu şöyle anlatalım; örneğin “25 Mbps’e kadar” yani “‘e kadar” diye bir hat almışsanız, bunun cinsi “paylaşımlı hat”tır. Yani 25 MB’i başkaları ile paylaşırsınız. Size özel hat ise doğrudan 25 Mbps olur.
İkisi arasındaki temel fark tabii ki fiyattır. Dolayısıyla ödediğiniz paraya göre hat almışsınız demektir. Benzetmek gerekirse, “size özel hat” TAKSİ ise, “paylaşımlı hat” DOLMUŞ’dur. Dolayısıyla fiyatları da böyle tespit olunur.
Paylaşımlı hatlar, internetin ilk günlerinden yani daha az kullanılan günlerinden geliyor. O zaman şebekeler de kısıtlıydı. Paylaşımlı hatlar için mantık basitçe, “kullanıcı nasıl olsa hattını 24 saat kullanmaz” gibidir. Yani kullanıcılar hatlarını bazen kullanmaz ve boş bırakırlar, bazen kullanırlar. İşte o aralıkta başkası kullanır gibi.
Ama günümüzde insanlar 24 saat değilse bile, uyku dışında yani neredeyse 16 saat internet kullanıyor. Bu paylaşımlı hatların bölündüğü sayının azalması anlamına gelmeliydi. Ama değil. Çünkü Türkiye’nin internet şebekesi zaten yetersiz.
Peki “kaç kişi ile paylaşıyorum?” gibi bir soru aklınıza gelmeli. Dünyada gelişmiş ülkelerde 3-5 arasıdır. Türkiyede ise bugünlerde 19 kişiye kadar paylaşıldığını öğreniyoruz. Çünkü tüketicinin daha iyi internet ve sesli arama hizmeti alması için piyasayı düzenlemek üzere kurulan düzenleyici kurum yani BTK, bu firmaları denetlemiyor.
Zaten neden ya da nasıl denetlesin? Bir tanesinin Yönetim Kurulu Başkanı bizzat Ulaştırma Bakan Yardımcısı, diğerinde ise yönetim kurulu AKP’li yöneticilerden oluşuyor.
Buna dair ipucunu SpeedTest türü hız ölçen bir siteden görebilirsiniz. Yani satın aldığınız hız ile aktüel hız (evinize gelen hız) arasında büyük fark var mı, oradan tespit edebilirsiniz.
Bu hızları birazcık arttırmaya yönelik ipuçlarını da dipnottaki linkten bulabilirsiniz[1].
Şimdi biraz daha detaylı anlatalım;
Paylaşılan İnternet Erişimi
Paylaşılan internet erişiminin arkasındaki mantık, bir hizmetin kullanıcılarının paradan tasarruf etmek için hattı paylaşmalarıdır. Bu, bir dizi tüketicinin bir internet bağlantısına eriştiği ve bu bağlantının maliyetinin aralarında paylaşıldığı tipik geniş bant modelidir.
Pazarlama faaliyetlerinde, paylaşımlı internet servis sağlayıcıları yeni müşteriler çekmek için “bant genişliği maksimum 25 Mbps ya da 25 Mbps’ye kadar” gibi ifadeler kullanırlar. Erişim paylaşıldığından, kullanılabilir bant genişliği tüm eşzamanlı kullanıcılar arasında bölünür; sağlayıcılar, herkesin aynı anda büyük dosyalar yüklemeyeceği veya indirmeyeceği, video akışı veya web konferansı yapmayacağı düşüncesine göre hareket eder.
Ancak gerçekte bant genişliği hızı, kullanıcı nüfusunun bir bütün olarak ne yaptığına bağlıdır. Çok sayıda başka müşteri bağlantılarını sizinle aynı anda kullanıyorsa, deneyimlediğiniz hız daha yavaş olacaktır.
Tüketiciler nadiren ‘kritik’ çevrimiçi faaliyetlerle meşgul olduklarından, bu model geniş bant için çok kötü değildir. Sürekli donma yapan bir bir VoIP araması , video içeriğinin bozulması veya favori web sitelerine erişimde zorluk yaşayabilirler ancak çoğu için maliyet önemli olduğundan, bu tür geçici donmalar normal karşılanabilir.
Şirketler Paylaşımlı İnternet Seçecekse İyi Analiz Etmelidir
Ancak bu tür bir bağlantı, “şirketler” için yanlış olabilir. İşlemlerinizin, performansı dakikadan dakikaya değişen bir hizmetle veya “çok fazla” eşzamanlı kullanıcı olduğunda ortaya çıkan ağ sorunlarıyla başa çıkıp çıkamayacağını incelemeniz gerekir. Bazı şirketler, yoğun kullanım dönemlerindeki yavaşlamaları hesaba katmak için bant genişliğini ihtiyaç duyduklarından daha büyük satın alarak bu sorunu çözerler, ancak paylaşımlı internet şirketler için öngörülemeyen performans seviyeleri ile personeli ve verimliliği etkiler.
Paylaşılan internet erişimi ile sunulan teknik destek seviyesi de iş kullanıcıları için yetersiz olma eğilimindedir. Sözleşmeler genellikle “mümkün olduğunca” temelinde teslim edilir ve yönetilir; bu, ISS’nizin sorunsuz bir hizmet sağlamak için elinden gelenin en iyisini yapacağı, ancak bir kesinti durumunda performans veya yanıt süresi konusunda garanti sunmayacağı anlamına gelir. Şirketinizin kritik iş operasyonlarını gerçekleştirmek için güvenilir, tutarlı bir internet bağlantısına ihtiyacı varsa, özel internet erişimi daha güvenli olabilir.
Özel İnternet Erişimi
Özel internet erişimi (Dedicated) anlaşmaları, bir servis sağlayıcı ile müşterinin evi/ofisi arasında özel bir bağlantı kurar. Bu, satın aldığınız bant genişliğinin yalnızca sizin kullanımınız için olduğu anlamına gelir; bağlantıyı paylaşan başka kullanıcı olmayacaktır, bu nedenle reklamı yapılan hız (genellikle) aldığınız hızdır.
Özel internet hizmetleri simetrik olma eğilimindedir, yani indirme hızıyla aynı yükleme hızını sağlarlar. 25 Mbps hizmetiniz, 25 Mbps indirme ve 25 Mbps yükleme şeklindedir. Dosyaları her iki yönde de aktarıyorsanız, uzak ofis bağlantılarını kullanıyorsanız, bulut hizmetlerine (VoIP telefon sistemi dâhil) erişiyorsanız veya video konferansı kullanıyorsanız bu önemli bir husustur.
Çoğu paylaşımlı hizmet, üretkenlik üzerinde negatif etkisi olabilecek daha düşük yükleme hızları sunar. Özel erişim ile bu tür sınırlamalar nadiren vardır, bu nedenle ağınız sürekli dosya aktarımları (örneğin uzaktan veri yedekleme) gerçekleştirebilir, ses ve videoyu daha sorunsuz yayınlayabilir ve güvenilir bulut bağlantısı sağlayabilir.
Kötü yanı ise, özel internet erişimi, paylaşılan internet erişiminden daha pahalıdır, çünkü tek bir müşteri, bağlantılarının tüm maliyetini üstlenir. Servis sağlayıcı özel hat müşterilerine güvenilir ve tutarlı bant genişliği hızları, garantili çalışma süresi, maksimum üretkenlik ve öncelikli teknik destek sağlıyorlar. Şirketlerde alternatifle karşılaştırıldığında, özel internet hatları maliyet açısından sorun değilse, tercih edilmelidir.
Paylaşılan ve tahsis edilen bant genişliği arasındaki diğer fark, tahsisli bant genişliğinin profesyonel bir iş hizmeti olarak satılmasıdır. Çoğu zaman, hangi hizmeti sipariş ettiğinizi ve ne kadar güvenilir olması beklendiğini açıklayan bir “Hizmet Düzeyi Sözleşmesi” ile birlikte gelir. Hat herhangi bir nedenle kesilirse, yüksek önceliğe sahip olur ve belirli bir saat içinde tekrar kullanılabilir hale getirilir.