Bu yazının daha önceki bölümünü Risk Sermayesi – Private Equity sayfasında okuyabilirsiniz.
“Private Equity” Piyasasının Gelişimi
“PE” yatırım şekli Amerika Birleşik Devletlerinde ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Gerçek anlamda organize olmuş ve profesyonel yöneticiler tarafından yönetilen bir “PE” piyasasından bahsediyorsak American Research & Development (ARD) şirketi bu piyasanın kurucusu sayılabilir. 1946 yılında kurulan bu şirketin kurulmasında 1930’ların sonunda ve 1940’ların başında yeni kurulan şirket sayısının azlığı ve bu şirketlere açık olan uzun vadeli finansman kaynağı konusundaki endişeler etkili olmuştur. ARD’nin pek de başarılı sayılamayacak performansı (25 yıl sonunda % 15.8 yıllık getirisi, % 12.8 olan Dow Jones Endeksine kıyasla başarılı sayılamaz) kendisi gibi borsa’da kote olmuş yatırım şirketlerinin gelişmesini teşvik edememiştir.
Ancak 1968-69 yıllarında gelişen yeni ihraçlar piyasası sayesinde “VC” ve dolayısıyla “PE” yatırımları artmıştır. Bu piyasa 1960’larda yapılan yatırımların halka arzlar yoluyla sonuçlandırılıp başarılı getiriler elde edilmesini sağlamıştır. 1970’lerin başında limitli ortaklıklar aracılığıyla sağlanan “VC” organize bir piyasa olarak görülmeye başlanmıştır. 1973 yılında da ‘National Venture Capital Assoc.’ kurulmuştur.
Hızlı bir şekilde büyüme sürecine girmek üzere iken Amerikan ekonomisinde yaşanan yavaşlama nedeniyle 1970’lerde bu piyasa çok büyüyememiştir. 1970’lerin ortasında yeni şirketlerin halka arzı yok denebilecek kadar azalırken aynı zamanda şirketlerde artan belirsizlik karşısında, yatırım ve şirket satın almaları azaltınca fonlar yatırımlarını likide etmekte zorlandılar. Bunun sonucunda “PE” piyasasının gelişmesi aksamış oldu.
1980’lerin başında oldukça yaygınlaşmış olan limitli ortaklık aracılık şekline ek olarak yeni vergi düzenlemeleri ve bir takım yasal düzenlemeler (en önemlisi ‘prudent man’ kuralının küçük şirket hisselerine yatırım lehine yeniden yorumlanması) sayesinde “PE” piyasası yeniden hızlı bir büyüme sürecine girmiştir. 1980-1982 yılları arasında “PE” fonlarına aktarılan parasal büyüklük (3.5 milyar dolar) 1970’li yıllardaki toplamın iki buçuk katıdır. Bu rakam 1987 yıllında 17.8 milyar dolar, 1994’de 19.4 milyar dolara yükselmiştir. En son veriler ışığında 2000 yılında ise 153.9 milyar doları bulmuştur. Tüm dünyada ise 2000 yılında 225 milyar dolarlık bir parasal büyüklük bu fonlara aktarılmıştır. Bu rakam dünya ekonomisinin (GDP) % 0.62’sine denk gelmektedir.
1980’lerin ilk yıllarındaki büyümenin büyük bir kısmı “VC” kanadında gerçekleşmiştir. Bunun nedeni ise 1970’lerin sonlarında yatırım yapılan bazı fonların yüksek bir getiriler sağlaması. Bu fonların yatırım yatığı şirketlerin arasında Apple Computer, Genentech, Intel ve Federal Express gibi bilinen isimler de var. 1980’lerin ortasından 90’ların ortasına kadar ki büyüme sürecini ise ‘buyout’ (yönetim değişikliği) fonları sürüklemiştir. Son 5-6 yılda ise “VC” e aktarılan kaynak ve yapılan yatırımlar hızlı bir şekilde artmıştır. Bu artışın ana nedenlerinden biride ABD’de teknoloji üretiminin küçük veya yeni kurulmuş şirketler aracılığıyla yapılmaya elverişli olmasındandır. 1998 yıllında “VC” fonlarınca yapılan yatırım 47 milyar dolara yaklaşmış ve bir önceki yıla oranla çok büyük bir sıçrama gerçekleştirmiştir. Bu rakam 2000 yılında bir rekor kırarak 90 milyar doları geçmiştir. 2001 yıllında ise Amerikan ekonomisindeki yavaşlama nedeniyle bu rakam 36.5 milyar dolara gerilemiştir. Bu rakam bir önceki yılla oranla çok düşük gibi gözükse de 1999 ve 2000 yılından sonra en büyük üçüncü yıl olma özelliğini taşımaktadır. 17.5 milyar dolar olan 1998 yılına oranla ise oldukça yüksek sayılır.
Aşağıda dünyada 2000 yılı için en çok “Private Equity” yatırımı yapan ve kaynak toplayan 20 ülkeyi bulabilirsiniz.
Sıralama | Ülke | Yatırım | Top.Kaynak |
1. | ABD | 122.1 Milyar $ | 153.9 Milyar $ |
2. | İngiltere | 12.2 Milyar $ | 16.3 Milyar $ |
3. | Fransa | 4.9 Milyar $ | 6.9 Milyar $ |
4. | Almanya | 4.4 Milyar $ | 5.7 Milyar $ |
5. | Kanada | 4.3 Milyar $ | 2.8 Milyar $ |
6. | İsrail | 3.2 Milyar $ | 3.3 Milyar $ |
7. | İtalya | 2.8 Milyar $ | 2.7 Milyar $ |
8. | Hong Kong | 2.2 Milyar $ | 5.8 Milyar $ |
9. | İsveç | 2.1 Milyar $ | 3.4 Milyar $ |
10. | Japonya | 2.0 Milyar $ | 4.5 Milyar $ |
11. | Hollanda | 1.8 Milyar $ | 2.6 Milyar $ |
12. | Singapur | 1.2 Milyar $ | 2.0 Milyar $ |
13. | Tayvan | 1.2 Milyar $ | 1.1 Milyar $ |
14. | İspanya | 1.0 Milyar $ | 1.8 Milyar $ |
15. | Kore | 1.0 Milyar $ | 1.6 Milyar $ |
16. | Arjantin | 0.9 Milyar $ | – |
17. | Avustralya | 0.7 Milyar $ | 0.8 Milyar $ |
18. | İsviçre | 0.6 Milyar $ | 0.9 Milyar $ |
19. | Hindistan | 0.5 Milyar $ | 0.8 Milyar $ |
11. | Hollanda | 0.5 Milyar $ | 0.8 Milyar $ |
Bu yazının devamını VC Fonu – PE Fonu – Incubator – Angel sayfasında okuyabilirsiniz.