Oyun Teorisi, 1800’lerin ilk yarısından bu yana kullanılan ve batıda popüler bir bilim dalı. Sistemlerin bir oyun mantığıyla öngörülmesi anlamına gelen bu dalın en önemli simalarından birisi “Akıl oyunları” filmiyle hayatı canlandırılan Nobel ödüllü matematikçi John Nash[1].
22-26 temmuz arasında Bilgi Üniversitesi, John Nash’in[2] de içinde olduğu 4 Nobel’li ve Rektör Prof.Dr.Remzi Sanver’e sorarsanız, bir o kadar da Nobel alacağı tahmin edilen bilim adamının katılımıyla önemli bir kongre düzenlendi[3].
Oyun Teorisi bugün ABD’nin dış siyasetini şekillendirirken kullandığı yorumu yapılan bir alan. Ancak özel sektörün rekabet konularında da çokça kullanılıyor. İşte bu nedenle oyun teorisine önem verdik ve turk-internet.com olarak bu kongreye katıldık. Kongrede Nobel Paneli adı verilen oturumu video olarak okuyucularımıza daha önce yayınlamıştık[4]. Bu sefer kongreyi rektör Prof.Dr.Remzi Sanver’den dinledik (bu söyleşinin videosunu 2ci bölümde izleyebilirsiniz) :
turk-internet.com : Remzi Bey, okuyucularımız için tanımlar mısınız, Oyun Teorisi nedir?
Prof.Dr.Remzi Sanver : Oyun teorisi, bir nevi sosyal sistemlerinin fiziğidir. İnsan davranışlarının, stratejik karar almanın olduğu bütün sosyal sistemlerin matematiksel olarak modellenmesidir. Matematiğin bir alt dalıdır. Ağırlıklı olarak iktisatta kullanılır. Öyle doğdu.
Ama bugün sosyal sistemlerin, sosyal bilimlerin bütün alanlarında, siyaset bilimlerinde, psikolojide oyun teorisinin kullanımını görmek mümkündür.
Gitgide son 50 yıl içinde sosyal bilimlerin matematikleşmesi ile birlikte oyun teorisinin önemi artmıştır. Son 15 yıl içinde çok sıklıkla Oyun Teorisine Nobel ödülü verilmiştir.
turk-internet.com : Kongrenin sahibi gözüken Game Theory Society nedir?
Prof.Dr.Remzi Sanver : Oyun Teorisi Cemiyeti[5], resmi adı ile Game Theory Society, dünyadaki her üniversitesindeki önde gelen oyun teoricilerinin üye olabildiği, bu alanın en önemli uluslar arası, bilimsel derneğidir. Bu dernek bu konudaki 2 çok önemli bilimsel dergiyi yayınlar. Bir tanesi Games and Economic Behaviour, diğeri International Journey of Game Theory’dir. Aynı zamanda bu dernek 4 yılda bir büyük kongre düzenler.
turk-internet.com : Tam da bunu soracaktık. Bu kongrenin 4cü kongre olduğu görülüyor afişinden. Bunun Türkiye’de yapılması heyecan verici geldi bize. Öyle mi?
Prof.Dr.Remzi Sanver : Gerçekten heyecan verici. Game Theory Society, bir ülkede, bir üniversitede kongre düzenleyecekse, oranın aslında oyun teorisinde önemli olduğunu da zımnen tescil etmiş demektir. Yani bir yerde kongre düzenleyecekse, orada önemli bir oyun teorisi birikimi olması gereklidir.
Nitekim bir önceki kongre NorthWestern Üniversitesinde düzenlenmişti ki, bu alanın en önemli üniversitelerindendir. Ondan önceki Marsilya’da, ondan bir önceki de İspanya Bilbao üniversitesindeydi. Gerek Marsilya, gerek Bilbao üniversiteleri, bu alanın Avrupa’daki önemli yerleridir.
Turk-internet.com : Ülkemizde bu alanda önemli bir birikim var dediniz. Bunu açar mısınız?
Prof.Dr.Remzi Sanver : Kamuoyunda o kadar bilinmiyor belki ama Türkiye, matematiksel sosyal bilimlerde, iktisat kuramında, dünya bilim haritasında yeri olan bir ülkedir.
Bunu nur içinde yatsın, kendisini çok erken kaybettik, çok sevgili hocamız Prof.Dr.Murat Sertel’e[6] borçluyuz.
Murat Sertel 1970’lerin başında MIT’de iktisatta doktorasını tamamladıktan sonra, ki çok önemli iktisatçılardan Paul Sanders’in talebiliğini yaptı. O birikimi Türkiye’ye getirdi. Yani 1970’lerin sonunda Türkiye’ye taşındı. Sadece araştırmak yapmakla sınırlı kalmadı. Murat Sertel alanının dünyadaki en önemli araştırmacılarından birisiydi. Yanısıra talebe de yetiştirdi.
Onun yetiştiridği talebelerle birlikte, burada önemli bir Sertelvari bir oyun teorisi geleneği yer etti. Bununla birlikte Bilgi Üniversitesinde, sadece Bilgi’de de değil, Türkiye’nin muhtelif üniversitelerinde de dünyada yeri olan saygın oyun teorisyenlerini göreceksiniz.
Aslında şunu da söyleyebilirim; bu kongreye 800 civarında bilim adamı katıldı. Bunların 100 kadarı da Türk’tür. Bu Türk’lerin hepsi Türkiye’de yaşamıyor. Bir kısmı Avrupa’da, Amerika’da, Avustralya’da görev yapıyorlar. Ama bu alan Türkiye’nin varlığının olduğu bir alandır. Özellikle de Bilgi Üniversitesi’nde bir konsantrasyon var.
Zaten Bilgi Üniversite’sinde, rahmetli Murat Sertel adına kurulmuş, “Murat Sertel İleri İktisadi Araştırmalar merkezi” var. Mesela Oyun Teorisi Derneğinin şimdiki başkanı Nobel ödüllü Eric Maskin bu merkezin de bir üyesidir.
Dolayısıyla Türkiye’deki bu alanda çalışan bilim insanları olarak biz dünyayla entegre olarak çalışıyoruz. Murat Sertel merkezi Bilgi Üniversitesi bünyesindedir. Bu kongrenin İstanbul’a, Bilgi Üniversite’sine getirilmesi de, zaten Murat Sertel merkezi vasıtasıyla olmuştur.
Söyleşinin devamını Prof.Dr.Remzi Sanver : Oyun Teorisi Kongresi için Türkiye’ye Gelenlerden 10-15’i İleride Nobel Alacak Kişiler – 2 başlığı altında okuyabilirsiniz.
[4] Nobel Ödüllü 4 Güzel Akıl, ‘John Nash, Eric Maskin, Reinhard Selten ve Roger Myerson’ Türkiye’deydi
[6] MRS’nin (Murat Sertel) Arkasından VE Prof.Dr.Murat Sertel’e Dair