Cep telefonu, tablet, bilgisayar, televizyon alımlarında kesilen faturaları veya elektrik faturalarını incelediğiniz zaman TRT Bandrol Ücreti veya TRT payı adı verilen bir vergi kesintisi olduğunu görürsünüz. TRT’nin 31 Ocak 1968 yılında kurulan TV kanalının –o dönemde reklam sektörü gelişmiş olmadığı için– finanse edilmesi ve sürdürülebilmesi ancak halktan toplanan para ile mümkün olacaktı. TRT kanalının devamının sağlanması, yayın yapması için gerekli masrafların karşılanması için “TRT bandrol” ya da “TRT payı” adı verilen bu vergiler alınmaya başladı.
Ama TRT’nin bu payı “gitgide astarı yüzünden pahalı” hale geldi. 2015 yılında TRT 1,7 milyar TL gelir (843 milyon TL elektrik payı, 679 milyon TL bandrol, 180 milyon TL reklam) elde ederken, ayağını yorganına göre uzatmadığından olsa gerek 147 milyon TL zarar etti. Zarar edince, bandrol ücreti alınan cihazlara cep telefonları da eklendi [1]. 2016 yılında sadece ithal telefonlardan kesilen bandrol ücreti ile TRT kasasına toplam 557 milyon TL girdi. Ayrıca bilgisayarlardan da 84 milyon TL eklendi. Yani önceli yılın bandrol ücretlerine ilaveten yeni bir 641 milyon TL oluştu.
Üstelik bu işlemde bir de, her türlü cihazdan TRT payı kesilmesi gündemde. Yani TV yayını gösteremeyecek cihazlardan da alınıyor. Tübider ve Tübifed isimli dernekler bu konuda bir basın açıklaması yayınladı ve DVR / NVR cihazlarından bandrol kesilmesinin hatalı bir uygulama olduğunu açıkladı. Yapılan açıklama şu şekilde;
- DVR ve NVR cihazları mevcut halleri ile üzerinde TUNER barındırmadığı için radyo/TV yayını alma becerisine haiz olmadığı kanaatine varılmıştır.
- İncelenen DVR ve NVR cihazlarının yüzey montajlı olduğu ve devre kartlarının göreve özel tasarlandığı, tasarım amacının dışında kullanılmasının mümkün olmadığı görülmüştür. Bu nedenle bu cihazların donanımının değiştirilmesinin mümkün olmadığı kanaatine ve ayrıca,
İncelenen cihazların üzerinde yazılım değiştirmeyi kolaylaştıracak ara yüzler bulunmadığı ayrıca bu tür tümleşik cihazlarda yazılım ve donanımın uyumlu olması zorunluluğu da göz önünde bulundurulduğunda cihazların yazılımının değiştirilmesinin de mümkün olmadığı kanaatine varılmıştır.
- Fiziksel olarak incelenen cihazların yanı sıra internet üzerinde yapılan araştırmaların da ışığında, DVR/NVR cihazlarının yazılım ve/veya donanım değişikliği ile radyo/TV alıcısına dönüştürülmesinin mümkün olmadığına kanaat getirilmiştir.
- DVR/NVR cihazlarının parçalarının değiştirilerek yeni bir ürüne dönüştürülmesi durumunda yeni ürünün DVR/NVR cihazı olarak kullanılamayacağı kanaatine varılmıştır.
DVR / NVR Cihazlarında Bandrol Ücreti Hk.
3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunun 4 üncü maddesinin (a) fıkrasına, 01.07.2017 tarihli ve 7033 sayılı Sanayinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 27 nci maddesi ile eklenen “Bu Kanundaki cihaz ifadesi asli fonksiyonu farklı olsa dahi dâhili tuner, internet veya başka bir yolla ilave bir yazılım veya donanım desteği olsun veya olmasın her türlü görsel ve/veya işitsel yayınları alabilen cihazın bütününü ifade eder.” hükmü nedeniyle, internet bağlantısı ile görsel ve/veya işitsel yayınları alabileceği gerekçesiyle DVR / NVR cihazlarıda bandrol ücretine tabi tutulmak istenilmektedir
Bahse konu ürünlerin herhangi bir vasıta ile “ilave bir yazılım veya donanım desteği olsun veya olmasın” görsel ve/veya işitsel yayınları alamayacağı Yıldız Teknik Üniversitesinden alınan rapor ile de tevsik edilmiştir. Bahse konu raporda özetle;
Yürürlükte olan Anayasamız ve Ceza Kanunlarımıza göre; “Kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz” ve “Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez” hükümleri amirdir.
Bahse konu ürünlerin görsel ve/veya işitsel yayınları almadığı/alamayacağı, üzerinde bir yazılım/donanım vasıtasıyla bir değişiklik yapılması durumunda ürün mümeyyiz vasfını/ asli vazifesini kaybedeceğine göre ürünün bu haliyle bandrole tabi olması keyfi bir uygulamadır. İçtihatlara ve yazılı kurallara göre bu üründen bandrol ücreti istenmemesi gerekmektedir.
İthalatçının sorumluluğu piyasaya arzdan sonra da devam ettiğinden, yapılan piyasa denetimlerinde haricen kullanımların 3093 Sayılı TRT Kanununun 6.Maddesi çerçevesinde değerlendirilmesi daha adaletli olacaktır. Olabilir, yapılabilir şeklindeki düşünceler ile kanun kıyucu hareket edemez. Kanun koyucunun görevi piyasa şartlarını oluşturmak, rekabeti sağlayacak ortamı hazırlamak ve denetlemektir. Denetleme görevinin ifasında cezayı gerektiren işlemlere de cezai müeyyideler uygulamaktır.
Keyfi uygulama sonucunda gereksiz yere hem ithalatçı hemde kullanıcı mağdur olmaktadır. Türkiye Radyo-Televizyon Kurumundan beklentimiz DVR / NVR cihazlarının anılan kanun hükümlerine haiz olmadığının ve bandrol ücretinden muaf olduğunun bildirilmesidir.
Saygılarımızla,
Rüştü Arseven
Tübider Dış Ticaret Komisyon Başkanı
