İnternet yaygınlaştığından bu yana, sahte tıklamalardan bahsediliyor. Bu tıklamalar bazen “reklamdan para kazanmak”, bazen gazete sayfası, müzik videosu vs açısından tiraj-popülerlik anlamına geliyor [1] [2] [3]. Tabi olayın 2 tarafı var; birisi sahte tıklamaları satın alanlar, diğeri sahte tıklamaları satanlar ya da diğer deyişle yaratanlar.
Bu sahte tıklama yaratma işi genellikle robot yazılımla yapılıyor. Birden fazla robotun yarattığı bir “ağ” olduğu için de adına “botnet” deniliyor. Ama fiziksel olarak tıklama gerçekleştirdiğini duyuranlar da mevcut. Buradaki önemli bir sorun, tıklamaların sayılması için farklı kaynaklardan gelmesi gerekliliği (farklı IP ya da farklı cep telefonu numarası).
Bu işi yapanları –internetin yeraltı ekonomisini meydana getirdikleri için– pek bilmeyiz, isimlerini, resimlerini haberlerde göremeyiz. Ama Daily Mail bu konuda bir video yayınladı [4].
Ruslar tarafından Çin’de bir yerlerde çekildiği belirtilen videoda küçük bir odada 10.000 cep telefonu, düzenekler üzerinde sıralanmış bir vaziyette kurulmuş duruyor. Bu telefonların, tıklama, beğeni atma (like) için çalışanlar tarafından programlandığı anlaşılıyor.
Videonun nerede çekildiği ya da hangi şirket olduğu gibi detaylar yok. Kısaca cep telefonları düzeneği ve çalışanlar gözüküyor. Yani bir nevi “tıklama çiftliği”. Bu sistemde, bin beğeni ya da tıklama almanın maliyeti 15 $ civarında. Karşısındaki seçenek ise, doğrudan sitenin –mesela Facebook’un– reklam sistemini kullanmak oluyor ki, çok daha pahalıya mal olur. Dolayısıyla bu tıklama çiftliklerinin pek çok firma ya da ünlü tarafından yaygın bir şekilde kullanıldığı raporlanıyor.
Tıklama çiftlikleri genellikle işçilik ücretlerinin düşük olduğu Hindistan, Çin, Rusya gibi ülkelerde yer alıyor. Buralarda sadece botnetler değil, fiziksel olarak tıklamak ve beğenmek için aşırı düşük ücretle çalışanlar istihdam ediliyor. Ama ilginçtir, kendisi de tıklamacılık satan Veritasium, bir kaç sene önce Facebook’un kendisinin reklamlarda sahte tıklama kullandığını gösterdi [4].
Anlayacağınız, sosyal medya reklamları ya da arama bazlı reklamlar patladı ama güvenilirlikleri soru işareti [5]. Sosyal medya etkileşimi kullanan şirketler için reklam metriği kullanmak gitgide zor hale geliyorlar. Reklam veren firmaların bu tür sıkıntıları tersine Google, Twitter gibi reklam alan firmaların bu sahte tıklamalar konularında önlem almaya çalışmalarına neden oluyor. Google sürekli olarak algoritmasını güncelliyor. Twitter, tıklama çiftliği için özel olarak yaratılan milyonlarca kullanılmayan hesapları geçtiğimiz yıl sildi. Instagram, 2014’te benzer bir “tasfiye” yaptı.
Ama bu sorun engellenebilir mi? Henüz önümüzde anlamlı bir çözüm gözükmüyor. Eğer reklamveren iseniz, yerini kaybetmemeye çalıştığı için tıklamaları aşırı şekilde kullanan klasik medya ya da sosyal medya yerine ciddi yayınları tercih etmenizde yarar var. Bugünlerde online ortamlara vereceğiniz reklamlarda, daha çok kendi gözlemlerinizi, duygularınızı kullanmalısınız.
[1] ÇİNLİLER TÜRKÇE BİLİYOR MU?
[3] Anketler (Sayılar) ile Oynayanlar Sadece Siyasette mi? Ya Müzik Tıklamacıları?
[5] Facebook Fraud Exposed: Does Facebook Advertising Lead to Fake Likes?
Türk İnternet'ten buna benzer yazılar için bildirim almak ister misiniz?