Güney Kore tarihinin önemli skandallarından birisi Samsung’un 2015 yılındaki 3,9 milyar $’lık muhasebe sahtekarlığı ve tartışmalı birleşme yapmasıyla ilgili olarak, Samsung’un kurucusunun tek oğlu ve o günlerde başkan yardımcısı olan 51 yaşındaki Lee Jae-yong suçlanmıştı. Lee, 2017 mart ayında azledilen eski devlet başkanı başkanı Park’ın yakın dostu Choi Soon-sil ile bağlantılı kâr amacı gütmeyen bazı kuruluşlara yaklaşık 40 milyon dolar rüşvet verip karşılığında ‘siyasi nüfuz’ elde etmek, ihalelerde devletten imtiyaz sağlamaya çalışmakla suçlanıyordu. 2017’de şubatında tutuklanmış, 12 yıl hapis cezası istenmiş ama 5 yıl hapis cezası almıştı [1][2].
12,5 milyar $’lık serveti ile Güney Kore’nin 4. ve dünyanın 35. en güçlü insanı olarak tanımlanan Lee,
2018’de temyiz mahkemesinin cezasını ertelemesi ve 2,5 yıla indirmesiyle serbest bırakılmıştı. Ancak haziran 2020’de yeniden suçlanıp ocak 2021’de 2,5 yıllık ceza ile hapise atıldı[3].
Lee 2 konuda suçlanmıştı; Samsung’un yan kuruluşu ile şüpheli bir birleşme yaptığına dair dava ve Lee’nin yasadışı uyuşturucu kullandığı iddiası. Şimdi Kore’nin 15 ağustos 1945’de Japonlardan kurtulmasının kutlandığı “Ulusal Kurtuluş Günü” şerefine, 2 gün önce yani 13 ağustosta “şartlı tahliye” ile serbest bırakılması bekleniyor. Onunla birlikte 810 kişi de, kurtuluş günü kutlaması çerçevsinde, şartlı tahliyeden yararlanıyor.
Lee, Küresel Çip Krizi Nedeniyle mi Serbest Kalıyor?
Güney Kore’de mahkumlar, cezalarının %60’ını çektikten sonra şartlı tahliye edilebiliyor. Son kamuoyu araştırmaları da Güney Korelilerin çoğunluğunun Lee’nin şartlı tahliyesini desteklediği şeklinde veriliyor ama aktivistler ve işçi grupları kararı protesto ediyor. Hukukun üstünlüğünün ihlal edildiğini belirterek, şartlı tahliye kararına karşı çıkan gruplar bir bildiri yayınladı ve Lee olmadan Samsung’un çalıştırılabileceği iddia ettiler.
Ancak endüstri uzmanları, bu kararın arkasında “küresel çip sıkıntısı”nın da önemli bir etken olabileceği düşüncesindeler. Hatırlayacaksınız, Güney Kore kısa bir süre önce başta Samsung, Hynix gibi şirketlere olmak üzere çip üretici firmalara 2030 yılına kadar 450 milyar $ destek yapacağını açıklamıştı[4].
Bloomberg, Lee’nin serbest bırakılmasının Samsung’un ABD’de bir çip üretim tesisi kurma planlarına ve ayrıca Moderna aşısını üretmek için Samsung Biologics Co.nun harekete geçeceğini kaydetti [5]. Yani arkasında ABD desteği de mevcut.
Ancak, Güney Kore’de ekonomik suçlar beş yıllık çalışma yasağına tabi ve şartlı tahliye edilenlerin yurtdışı seyahatleri yasak. Yani bundan sonrasında Lee’ye Adalet Bakanlığı tarafından muafiyet verilmesi de gerekebilecek. Bu ise Güney Kore’deki protestocuların seslerini daha yukarıya çıkarmalarına neden olacak.
Ancak bir başka önemli husus, Samsung’Un tek başına Kore’nin ulusal gelirlerinin % 20’sini sağlıyor olması ve pazar değerinin de ülkenin tüm markalarının toplam değerinin % 77’sini oluşturması. Ayrıca yaklaşık 5 milyon Güney Koreli Samsung’da hisse sahibi.
[1]Samsung’un Veliahtı Tutuklandı
[2]Samsung’un Patronu Rüşvetten 5 Yıl Hapis Cezası Aldı
[3] Samsung Varisi Jay Lee için Yeni Bir Suçlama Yapıldı
[4] Güney Kore Microçip Endüstrisine 450 milyar $ Yatırım Yapacak
[5] Samsung’s Lee recieves Parole, After Jail Sentence for Bribery