Online yayıncılık sektöründe “sansür”e yol açabilir endişesi yaratan 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında”ki Kanun, Cumhurbaşkanı Sezer tarafından onaylanarak Başbakanlığa gönderildi.
Geçen yıl sonunda, polis tarafından operasyon yapılan çocuk pornosu siteleri ile ilgili boşlukları doldurmak amaçlı olarak aralık ayında hazırlanan kanun, Ulaştırma Bakanlığına bağlı bir İnternet Kurulu’nu da hayata geçirecek.
Kanuna göre çocukların cinsel istismarına yönelik ya da müstehcen olup olmadığı ve gerekli olduğu durumlarda erişimin engellenmesi kararlarını, Telekomünikasyon Kurumu altındaki İletişim Başkanlığı, mahkemeye başvurmaksızın vermeye yetkili hale geliyor.
Kanun çerçevesinde, online yayınlarda, Türk Ceza Kanununda (TCK) yer alan “intihara yönlendirme”, “çocukların cinsel istismarı”, “uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma”, “sağlık için tehlikeli madde temini”, “müstehcenlik”, “fuhuş”, “kumar oynanması için yer ve imkan sağlama” ile “Atatürk’e hakaret içeren” suçların bulunduğu tespit edilen içeriğe erişim engellenecek.
İçerik – Yer – Erişim Sağlayıcılara Getirilen Zorunluluklar
Yasa, içerik – yer ve erişim sağlayıcılara bazı zorunluluklar getiriyor. Bunların başında, içerik, yer ve erişim sağlayıcılarının, tanıtıcı bilgilerini kendilerine ait internet ortamında güncel olarak bulundurmakla yükümlü olmaları. Kendilerine ait bilgileri internet ortamında bulundurmayanlara 2 bin YTL ile 10 bin YTL arasında para cezası verilecek.
İçerik sağlayıcı, bir başkasına ait internet sitesinden sağladığı içerikten, kural olarak sorumlu tutulmayacak. Ancak bağlantı sağladığı, içeriği benimsediği ve kullanıcının ulaşmasını amaçladığının anlaşılması halinde, aynı içerikten dolayı sorumlu olacak. Bağlantı sağlanan içeriğin suç oluşturması halinde, bu içeriğe bağlantı sağlayan içerik sağlayıcısı, işlenen suça katılmaktan dolayı sorumlu tutulacak.
İnternet ortamında hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten yer sağlayıcıları (hosting), yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü tutulmayacak.
Yer sağlayıcı (hosting) firmanın, hukuka aykırı içerikte suç unsuru bulunduğundan haberdar edilmesi ve engelleme yeteneği bulunması durumunda, hukuka aykırı içeriği yayından kaldırması gerekiyor.
Erişim sağlayıcısı (ISS) herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten haberdar edilmesi halinde erişimi engellemekle yükümlü. Erişim sağlayıcısı, sağladığı hizmetlere ilişkin her türlü bilgi, veri tabanı ve ulaşım kayıtlarını 6 aydan 2 yıla kadar saklamakla, bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamakla yükümlü olacak.
Ticari amaçlı toplu kullanım sağlayıcıları (Internet Cafeler gibi), mahalli mülki amirden izin belgesi alacak. İzne ilişkin bilgiler 30 gün içinde bildirilecek.
Ticari amaçla olup olmadığına bakılmaksızın bütün toplu kullanım sağlayıcıları, konusu suç oluşturan içeriklere erişimi önleyici tedbirleri almakla yükümlü olacak.
Bu koşulları yerine getirmeyenlere 10 bin YTL’den 50 bin YTL’ye kadar ceza verilecek.
Telekomünikasyon Kurumundaki İletişim Başkanlığı altında bu konuya yönelik olarak, aralarında hukuk müşaviri, iletişim uzmanı, mütercim, tekniker ve bilgisayar işletmeni bulunan 93 personel istihdam edilecek.
Erişim Nasıl Engellenecek?
Telekomünikasyon Kurumu İletişim Başkanlığı, çocukların cinsel istismarı ve müstehcenlik içeren yayınlara erişimin engellenmesi konusunda yetkili durumda. İçeriğin kaldırılmasını talep edebilecek, kaldırılmaması durumunda, ilgili sayfaya ya da siteye erişimin engellenmesi konusunda erişim sağlayıcı firmalara karar gönderebilecek.
Bu iki suç dışında kalan uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma, sağlık için tehlikeli madde temini, fuhuş, kumar oynanması için yer ve imkan sağlama ile Atatürk’e hakaret içeren suçların erişiminin engellenmesi ise hakim, mahkeme veya savcı kararıyla yapılacak.
Başkanlık tarafından erişimi engellenen yayını yapanların kimliklerinin belirlenmesi halinde, bu kişiler hakkında Cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunulacak.
İletişim Başkanlığı, içerik veya yer sağlayıcısının yurt dışında bulunması halinde, bu yayınların tamamını engellemekte yetkili olacak.
İnternet Kurulu
Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde 1998 yılında, Necdet Menzir Bakanlığı sırasında ve Müsteşar Yardımcısı Tahir Dengiz’in önayak olmasıyla kurulan ama resmi bir statüsü ve önemli bir işlevi bulunmayan İnternet Kurulu da bu kanunla işlevsel hale geliyor.
Bu kurulda Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlığı ile Telekomünikasyon Kurumu ve ihtiyaç duyulan diğer bakanlık, kamu kuruluşları, internet servis sağlayıcıları ve ilgili sivil toplum örgütü temsilcileri yer alacak.
Kurul gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlayacak. Ayrıca izleme, filtreleme ve engelleme yapılacak yayınların tespiti ve benzeri konularda yapılacak öneriler ile ilgili her türlü tedbir ve karar Kurulca alınacak.