Fakat durum değişecek gibi gözüküyor. Skype’ın WiFi alanını destekleme kararı, ‘federasyon’ olarak bilinen VoIP istemci ortak çalışabilirliği girişiminin gündemde olduğunu gösteriyor.
Eğer, Skype başka PC-temelli VoIP istemcileri ile iletişime izin verirse, PC-den PC-ye konuşma dalgası üstel artarak tüm bu tür çağrılar geleneksel PSTN üzerinden Internet üzerine alınacak.
Şimdilik Skype kullanıcıları PC-den PC-ye çağrılarını sadece başka Skype kullanıcılarına doğru yapabiliyor. Skype’ın bu servisine sadakatla bağlı kullanıcılarının sayısı 74 milyona geldiği söyleniyor.
Öte yandan Skype’ın eBay tarafından satın alınması ile görünüm değişmekte. En azından eBay, Skype’ı diğer VoIP’cilerle daha uyumlu oynamasını isteyebilir. Sonuçta, eBay için müşteri kitlesi siber alış-veriş yerine alış veriş (işlem) yapmak için gelenlerden oluşuyor. eBay için ses iletişimi birinci öncelikli değil. Başka bir deyişle işin içinde sinerji olmasına karşın farklı hedef müşteri kitleleri bulunuyor.
Skype’ın bu durumu diğerleri; Time Warner (AOL), Yahoo, Google ve Microsoft tarafından gözleniyor. Onlarında IM/VoIP servisleri var ve üçüncü taraf operatörleri ile PSTN bağlantıları için işbirliği yapıyorlar. Ancak Skype’ın bu rakipleri, fazladan Skype’ın yapmadığı birşeyi de yapmaktalar. Potansiyel rakipleri ile güçlerini birleştirmiş durumdalar. Örneğin, MSN ve Yahoo IM/VoIP istemcilerinin birbirleri ile konuşmaları için işbirliği yapma kararı almış bulunuyor. AOL ve Google’un da benzer kararı bulunuyor.
Gelenksel operatörler de potansiyel milyonlarca IM/VoIP pastasından pay almak, veya kendi müşteri kitlelerinin erimesini önlemek için plan yapıyorlar. Verizon , Microsoft’la ‘ Windows için MCI web çağrısı’ servisini pazara sunmaya hazırlanıyor. Yeni ürün (servis) Microsoft’un yeni IM/VoIP istemcisini (Windows Live Messenger ve MCI global ağı üzerinden PSTN bağlantıları) kullanıyor. Daha önce Yahoo genişband pazarlayan AT&T tüm IM/VoIP servislerini destekleyeceğini duyurdu.
Skype’ı 2.6 milyar dolara satın alan eBay bu parayı boşuna vermediğini göstermek zorundaydı. Nitekim, Warner Music Grubundan ringtonları Skype yazfon’lara (softphone) dağıtım yapacağını duyurmakta geç kalmadı. Ayrıca, online satışlarda, alıcı ve satıcıların süratli bilgi değişimini desteklemek amacıyla Skype ve eBay tümleşimi sözkonusu. Böylece VoIP ve IM istemci, işlemin tamamlanmasında daha etkin olabilecekler. İşte burada sadece Skype değil, diğer IM/VoIP kullanıcılarını da işin içine çekebilmek önem kazanıyor. Artık ucuz ses çağrısı özelliği önemini yitirip, içerik ve kapsam önem kazanmaya başlıyor. Skype’ta olan servislerin başkalarında da sunulmaya başlaması ve bu yönelimin güçlenmesi, Skype’ın tek başına yolunda ilerlemesini güçleştirecek.
Bir yorum…
Internet’te web ağının ‘ölçek-bağımsız’ (scale-free) bir yapısı olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçek. Bu özellikle, web ağında düğümlerin (web siteleri) dercelerinin (düğümü gösteren linklerin sayısı) güç-kanununa (power law) uygun dağıldığını biliyoruz. Geleneksel olarak olması beklenen raslantısal çizgelerden (random graphs) farklı olan bu dağılım özellikleri, kısaca, bir çok küçük derceli düğümlerin yanısıra çok büyük dereceli düğümlerin web ağında varlığının ağda geçerli olduğunu söylüyor. Raslantısal çizgelerde derece dağılımı bir çan eğrisi biçiminde oluyordu. Güç kanunu ağın sağlamlığını ve ayni zamanda yıkılabilirliğini de belirtir. Başka bir deyişle, raslantısal düğüm kaldırma ile ağ parçalara ayrılamazken, hedef gözeterek düğümlerin ağdan kaldırılması ağı parçalara bölebilir. Şimdi (bu kadar akademik izahtan sonra), web ağında bu ultra mega düğümler nelerdir? Evet, hemen, Microsoft, Yahoo, Google v.s., akla gelir. Yani, hemen hemen herkes bu siteleri devamlı aramakta veya kullanıcıların taryıcılarında bunların linkleri bulunmaktadır.
Şimdi eğer ses Internet üzerinden herhangi bir servis ise kimlerin global ve doğal ses iletişim servisi sunucuları olabileceği açıklık kazanıyor. IM/VoIP ile başlayan bu süreç global (sanal) telekom operatörleri sahneye çıkarıyor. Kanımca, yakında IM/VoIP artı gerçek zamanlı video servisleri sunumu amacıyla tüm bu mega web siteleri bir konfederasyon çatısı altında işbirliğine gidecekler. Fakat birincil amaç ses servisleri sunma olmayacak. Microsoft yazılım satmaya, Google reklam toplamaya, eBay sanal alış-veriş işine, v.s., müşterilerini kaybetmeden devam etmeye çalışacaklar. Ses iletişimi ise esas işlerinin yanında verilen bir ‘eşantiyon’ olacak! Ne günler kaldık? Geleneksel telekomünikasyon operatörlerinin işi başkalarını eşantiyon ürünü haline geliyor! Hem de kendilerine sormadan!
Önce, mobil telefon sayısı geleneksel telefon sayısını yakalayıp geçti. Şimdi sıra PC sayısının hepsini geçmesinde. Herkes gibi Internet’in mega starları da bu yönelimin – PC veya akıllı terminallerin sayısındaki artışın – farkında olmaz mı? Ses iletişimi 21.ci yüz yılın başında tümüyle Internet’e kaymakta.
Peki, geleneksel PSTN işleticileri ne olacak? Onlara sadece servislerin içinden akacağı ‘bit yolu’ (bit pipes) işletmeciliği kalıyor. Bu yazını yazarı 90’lı yılların başında ‘IP or not to be’ demişti. Artık bunu ‘VoIP or not to be’ ile değiştirmenin zamanı geldi. Bu yönelimi görüp hemen NGN’e geçme çabası içine girenler, örneğin BT gibi operatörler bulunuyor. Ancak IMS’le PSTN’i yaşatmaya çalışma boşuna bir çaba gibi görünüyor. Yeni dünya iletişiminde artık ses iletişimi satılabilen bir ‘mal’ olmaktan çıkıyor.