Dünyada 2018 yılı itibariyle aktif kullanıcı sayısı ile en çok kullanılan 3 sosyal medya uygulaması sırasıyla Facebook, Youtube ve Whatsapp olmuş. (1) Bu ve benzeri sosyal medya platformlarının kullanımı ile “büyük veri” (big data) adını verdiğimiz önemli ve değerli bir birikim oluşuyor. Bu veri yapay zeka araçları ve veri analitiği yöntemleriyle analiz ediliyor ve çeşitli amaçlarla kullanılıyor.
2004 yılından insanlar arasında iletişim kurmak ve bilgi alışverişi yapmak için kullanılan Facebook dünyanın en yaygın kullanılan sosyal medya platformu. Bugün baktığımızda Facebook ile ilgili şu çarpıcı gerçekler baş döndürüyor (1):
•Günde 1,4 milyar kişi Facebook’a giriyor, %85 i Amerika dışından.
•Bugüne kadar Facebook’ta 1,13 trilyon kez beğeni yapılmış.
•Facebook’a günde 350 milyon fotoğraf yükleniyor.
2010 yılından beri fotoğraf ve video paylaşım aracı olarak kullanılan Instagram’da kullanıcılar görselleri beğenerek, etiketleyerek (hashtag), yorumlar yazarak paylaşımda bulunuyorlar. Kullanıcıların yaptığı aramalar da onlara ve aradıkları şeye dair birçok veri üretiyor.(2)
•Aylık 800 milyon aktif kullanıcısı var ve kullanıcıların %80’i ABD dışından.
•İnstagram’a günde 70 milyon görsel yükleniyor.
•İnstagram kullanıcıları günde yaklaşık 4.2 milyar görseli beğeniyorlar.
•24 saat içinde silinen instagram hikâyelerine günde yaklaşık 250 milyon paylaşım yapılıyor.
•İnstagram’ı iş amaçlı kullanan 25 milyon hesap var.
Buna benzer daha pek çok istatistiği en ince detayına kadar takip etmek mümkün. (3)
2006 yılında kullanılmaya başlayan Twitter ‘ın kullanıcıların 280 karakter ile sınırlandırılmış “tweet” adı verilen gönderiler yazabiliyorlar.
•Twitter’ın günlük 330 milyon kullanıcısı var.
•Twitter’dan günde ortalama 500 milyon twit atılıyor.
Youtube
2005 yılından beri video paylaşım aracı olarak kullanılan Youtube kullanıcıları bu platforma video yüklüyor, izliyor, beğeni yapıyor ve yorum yazabiliyorlar. Youtube’a dair bazı istatistikler ise şöyle:
•Youtube’un 1 milyar aktif kullanıcısı var.
•Kullanıcılar her gün 1 milyar saat video izliyorlar.
Whatsapp
2014 yılında kurulan Whatsapp, bir mesajlaşma, sesli ve görüntülü arama uygulaması. Mobil telefon uygulamaları ile de uyumlu olan bu teknoloji, internet bağlantısı aracılığıyla kullanıcıların birbirlerine ücretsiz arama yapmalarını, fotoğraf, video, sesli ve yazılı mesaj, belge göndermelerini sağlıyor.
•Günde ortalama 1,5 milyar kişi whatsapp ile sohbet ediyor.
•Günde 100 milyon kişi Whatsapp üzerinden sesli arama yapıyor.
•Günde 55 milyon kişi Whatsapp üzerinden görüntülü arama yapıyor.
Türkiye’de sosyal medya kullanımı
Türkiye’ye bakarsak en çok kullanılan sosyal medya platformları sırasıyla Facebook, Twitter ve Youtube (4):
Yapay Zekâyı nasıl kullanıyorlar
Kendi deyimleriyle yapay zekâ bir süredir Facebook’un oksijeni haline gelmiş. Facebook’ta FAIR (Facebook Artıficial Intelligence Research group) adında yapay zekâya odaklanmış bir ARGE ekibi var.(5) Günde 1 milyardan fazla insanın Facebook’a girerek ürettiği büyük veri ile her gün daha da gelişen modelleri üretebiliyorlar.
Facebook, yapay zekâ uygulamalarını başlıca 4 başlıkta topluyor: görseller, dil, konuşma ve kamera çıktıları. Makine öğrenmesi yoluyla konuşmalardaki “nerede yemeli” , “ayakkabı alacağım” gibi kelimeleri görerek önerilerde bulunmak gibi yöntemleri kolaylıkla uygulayabiliyor. Günde 4 milyar konuşmayı “Deep text” adını verdikleri uygulamayla çevirip işleyebiliyorlar.
Facebook’taki AML (Applied Machine Learning) takımı “Facebook’un görsel korteksi” diye de tabir ettikleri Lumos adlı bir görsel makine öğrenme platformu yapmışlar. Lumos’u İnstagram, Messenger, Whatsapp gibi uygulamalarda da kullanıyorlar. Görselleri tanıma ve sınıflandırma amacıyla kullanılan bu platform 200’den fazla model ile her geçen gün daha fazla objeyi tanır hale gelmiş. Sadece obje değil, ata binmek, dans etmek, yürümek gibi pek çok aksiyonu da ayırt edebiliyormuş.(6)
Sosyal medya verileri en çok hangi alanlarda etkili olacak
•Politika: insanlar çoğunlukla haberleri sosyal medyadan takip ediyorlar (%62) Örneğin, 2016’da Trump’ın seçimleri kazanmasında sosyal medya önemli rol oynamıştı.
•Toplum: toplumun ¼’ü Facebook kullanıyor. Örneğin “Arap Baharı” gibi toplumsal hareketlerin artık sosyal medyadan çıkması bekleniyor.
•İş dünyası: işe alım ve doğru adayı bulma süreçleri, LinkedIn gibi sosyal medya araçları ile şekilleniyor.
•Eğitim ve gelişim: geleneksel eğitim kurumları yerine Blog’lar, wiki’ler, LinkedIn, Twitter, Facebook ve Youtube gibi uygulamalar üzerinden bilgiye ulaşılıyor.
•Etik değerler: siber aşağılama, kişisel verilerin korunması gibi değerler sosyal medyadan etkileniyorlar.
•İlişkiler: İnsanlar arasında gerçek ilişkiler yerine sanal ilişkilerin artışında da sosyal medya büyük ölçüde etkili oluyor.
•Ticaret: sosyal medya araçları ile yönlendirilen satın alma eğilimlerimiz geleneksel ticaretin yerine e-ticareti öne çıkarıyor.
•Pazarlama: geleneksel pazarlama yöntemleri yerine sosyal medya verileri ile şekillenen dijital pazarlama yöntemleri öne çıkıyor.
•Anketler ve kamuoyu araştırmaları: Sosyal medya kullanılan anket ve kamuoyu araştırmaları sosyal medya ve yapay zekâ araçları ile farklılaşıyor.
Sosyal medya araçları, insanlar ve yaşamlarıyla ilgili en çok verinin toplandığı ve onları anlamaya ve yönetmeye dair en çok ipucu toplanabilen ortamlar. Hem iyi hem de kötü amaçla kullanılabilecek olan bu platformlar, geleceğimizi şekillendirmede önemli rol oynuyor ve değer buluyorlar. Bu verinin önemini bilerek bireysel ve toplumsal olarak bilinçli olmalı, yönetimin ise farkındalığının ve etkinliğinin üst düzeyde olması gerektiğini unutmamalıyız.
https://www.socialbakers.com/statistics/facebook/
(1)Most famous social network sites worldwide as of January 2018, ranked by number of active users (in millions)
https://www.statista.com/statistics/272014/global-social-networks-ranked-by-number-of-users/
(2)The Amazing Ways Instagram Uses Big Data And Artificial Intelligence
https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2018/03/16/the-amazing-ways-instagram-uses-big-data-and-artificial-intelligence/#3dc8e4035ca6
(3)Instagram by the Numbers: Stats, Demographics & Fun Facts
(4)February 2018 Social Marketing Report Turkey
https://www.socialbakers.com/resources/reports/turkey/2018/february/
(5)Facebook by the Numbers: Stats, Demographics & Fun Facts
(6)Inside Facebook’s AI Machine
https://www.wired.com/2017/02/inside-facebooks-ai-machine/