Herhangi bir suçtan dolayı soruşturmaya uğrayan bir kişinin mal varlığının araştırılması gerektiğinde, Adalet Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne (TKGM) yazı yazar. TKGM, kendisine bağlı 1003 tapu müdürlüğüne, soruşturmaya uğrayan kişinin adına kayıtlı gayri menkul olup olmadığını sorar. Tüm tapu müdürlüklerinden gelen cevaplar değerlendirilip TKGM’den Adalet Bakanlığı’na cevap yazılır: “İlgili kişiye kayıtlı gayri menkul bulunamamıştır”.
Aylar süren bu işlemler başladığında, soruşturmaya uğrayan kişi birkaç saat içinde gayri menkulünü satmış bile olabilir. Ancak Türkiye’nin, yukarıdaki işlemleri birkaç saat içinde gerçekleşmesini sağlayacak bir projesi var: TAKBİS.
Bundan kısa bir süre önce Tapu ve Kadastro Müdürlüğü’nün, tüm Türkiye’yi kapsayan, “Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi” TAKBİS projesinden söz etmiştik. TAKBİS, tapu ve kadastro çalışmalarının ve bilgilerinin çok amaçlı bir arazi bilgi sistemine dönüştürülmesi ve bu bilgilerin güvenli ortamda tutulması ve güvenli bir şekilde erişiminin sağlanmasını amaçlıyor.
TAKBİS, Orman Genel Müdürlüğü, Tarım Bakanlığı, Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü, Milli Emlak Genel Müdürlüğü, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Adalet Bakanlığı ve Ulaştırma Bakanlığı gibi bir çok kamu kurum ve kuruluşa fayda sağlayan bir sistem.
Hummalı Çalışmalar Başlıyor
TAKBİS projesi, 2001 yılı Ocak ayında Sayıştay tarafından onay aldıktan sonra yoğun çalışmalara başlanılıyor. TKGM Proje Müdürü Mustafa İlker, 18 ay boyunca gece-gündüz demeden projeye emek verenlerin başında yer alıyor. Projenin analiz çalışmalarını içeren -toplam 13 klasör, 3 bin 500 sayfa- doküman, TKGM Proje Müdürü Mustafa İlker’in odasında iki dolabın içerisinde bulunuyor. Analiz çalışması, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nde oluşturulan komisyon tarafından muayene edilerek 19 Haziran 2001 tarihinde uygun bulunuyor ve tasarım süreci çalışmalarına geçiliyor. Tasarım çalışmaları, 2001 yılı Mayıs ayında başlıyor ve 3 aylık yoğun çalışma sonunda 4500 sayfa-28 klasör halinde bitiriliyor. Bundan sonrası yazlımı geliştirmeye, yani HAVELSAN’a kalıyor.
Yazılım geliştirme çalışmaları 20 Haziran 2002 tarihi itibariyle tamamlanıyor. Bu tarihten sonra yazılımın gerçek ortama kurulumu ve sayısallaştırılan verilerin TAKBİS’e entegrasyonları sağlanması ve test çalışmaları başlıyor. Çankaya ve Gölbaşı ilçelerini kapsayan pilot proje, aksamaya uğramaz ise 2003 yılı Mart ayında bitecek.
Projenin Arkasındaki Beyin Takımı
TAKBİS’in pilot projesi için TKGM bünyesinde yaklaşık 80 kişi çalışıyor. İsviçre ve Avusturya’da TAKBİS benzeri sistemleri incelemek üzere 15 kişiye yurtdışı eğitimi alırken, 7 kişi de proje yönetim eğitimine tabi tutuluyor. Bunun dışında, 15 kişi Sistem Yöneticisi 14 kişi yazılım geliştirme ve 40 kişi de Kullanıcı Eğitimi almış bulunuyor.
TAKBİS pilot proje uygulamasını gerçekleştiren HAVELSAN ekibini, başında Proje Müdürü Mustafa Erçin’in bulunduğu yaklaşık 120 kişilik genç bir ekip oluşturuyor. Bu genç ekibin 37’si bilgisayar mühendisi, 2’si kadastro, 2’si tapu, 5’i coğrafi bilgi sistemi uzmanı ve geri kalanı sistem mühendisi olarak görev yapıyor. 50 kişilik diğer bir grup ise, pilot projenin uygulandığı tapu müdürlüklerinde tapu ve kadastro bilgilerinin sayısallaştırılması ve sisteme aktarılması için dışarıda bulunuyor.
HAVELSAN Proje Müdürü Mustafa Erçin, şu ana kadar 360 bin taşınmaz, 1 milyondan fazla gayri menkul sahibini kayıt altına aldıklarını, 15 Kasım tarihinden itibaren sistemin çalışmaya başladığını ifade ediyor. HAVELSAN Proje Müdürü Erçin, TAKBİS’in tüm Türkiye için uygulanmaya başlanması halinde en az 3-4 bin bilgisayar bilen personele ihtiyaç duyulacağını da sözlerine ekliyor. Erçin, projenin beyin göçünü durduracağını, mutlu insan sayısını artıracağını dolayısıyla toplumsal fayda sağlayacağını da söylüyor.
TAKBİS’in Getirdiği Yenilikler
TAKBİS projesinin Türkiye’de fayda sağlamayacağı kurum ve kuruluş neredeyse yok gibi. TAKBİS’in uygulamaya konulması ve Türkiye geneline yaygınlaştırılmasıyla ile sağlanacak yararlar ve diğer kurumlara sağladığı imkanların bir kaçını sıralamakta fayda var:
- 1- Kurum içindeki faaliyetlerin, geliştirilecek uygulama yazılımları ile standardize edilmesi sağlanacak.
2-Taşınmaz mallar üzerinde meydana gelen mülkiyet değişiklikleri ve ifraz, tevhit, imar uygulaması, cins değişikliği…vs işlemlerin, kadastro haritaları ve tapu sicil kayıtları üzerinde izlenmesi ve güncel tutulması sağlanacak.
3-TKGM birimlerinde kayıtlı bulunan taşınmaz envanteri ve geometrisi veritabanında tutulacak ve araziye yönelik her türlü kamu projelerine güncel altlık olması sağlanacak.
4-Akit ve tescile, arşiv ve ilgililerini bilgilendirmeye yönelik tapu hizmetlerinin çağdaş ve düzenli bir şekilde ve daha kısa süre içerisinde karşılanması sağlanacak.
5-Meydana gelecek yoğun nüfus artışı, şehirleşme ve sosyo-ekonomik gelişmeye paralel olarak talep ve işlem sayısında, tapu ve kadastro hizmetlerinden sağlanan harç miktarlarında önemli artışlar olacak, bu işlemler ve alınan harçlar bilgisayar ortamında kayıt altına alınacak ve hareketleri kontrol edilecek.
6-Tapuda işlem görmekte olan taşınmazın tüm bilgileri ilgilileri tarafından görülebileceği için hileli satışlar ve hataların büyük çoğunluğu engellenmiş olacak.
7-Kurum içinde ve dışında uygulama ve veri değişim standartları ortaya konacak, veri ve emek kaybı, üretim tekrarı önlenecek, kurumun yapısında da önemli yenilikler olacak.
8-Deprem Kuşağı içinde olan Türkiye’nin, afetzedelerin tespiti, afetzedelere kısa zamanda her türlü yardımın yapılabilmesi, afetin etkilerinin azaltılması gibi bir çok faaliyette de TAKBİS önemli rol oynayacak.
9-Mahkemelerde önemli bir paya sahip mülkiyet davaları, kurulacak olan tapu ve kadastro bilgi sistemi ile daha hızlı şekilde çözüme kavuşturulabilecek.
10-Ekonomik suçların hızla yaygınlaştığı günümüzde çeşitli mali suçların izlenebilmesi, tedbirlerin hızla, teknolojinin sağladığı imkanlarla ve çağdaş yöntemlerle alınabilmesi için taşınmaz hareketlerinin anında izlenebilmesi büyük uygun şekilde karşılayacak.
11-TAKBİS ile Hazine arazilerinin doğru envanteri oluşturulacak, bunların satışı doğru zamanda ve gerçek fiyatı üzerinden yapılabileceğinden milyonlarca dolar sağlanmış olacak.