Tüm dünyada yaygın bir biçimde kullanılmakta olan Kişisel Sağlık Takibi uygulamaları Türkiye’de de start almaya başladı. Tekimed tarafından geliştirilen ve Intel işbirliğiyle hazırlanan mymediks Kişisel Sağlık Takip Sistemi, Aralık ayı başında düzenlenen bir toplantıyla basına tanıtıldı[1]. Yaşama geçirilen bu yeni sistem, online ortamda kişisel sağlık kayıtlarının oluşturulmasını, saklanmasını, izlenmesini ve paylaşılmasını sağlıyor.
Biz de turk-internet.com olarak Tekimed Genel Müdürü Gülara Tırpançeker ve Tekimed Bilgi İşlem Hizmetleri yöneticisi Oğuz Tırpançeker ile kişisel sağlık takibi uygulamaları ve Mymediks sistemi konusunda bir söyleşi gerçekleştirdik.
turk-internet.com : Gülara Hanım merhaba. Bugün şirketiniz çok önemli bir sunum gerçekleştirdi, Türkiye için sanıyorum bir ilk bu uygulama. Var mı başka bir benzeri?
Gülara Tırpançeker: Şu an için bir ilk niteliği taşıyor bu uygulama başka yok.
turk-internet.com : Sisteminizi biraz anlatır mısınız? Medikal kayıtlar tutmak üzerine bir uygulama ama nasıl bir sistemdir, neden böyle bir sistem geliştirmeyi düşündünüz?
Gülara Tırpançeker: Aslında teknoloji, daha doğrusu bilgi teknolojileri, günümüzde tüm sektörlere çok fazla katma değer sağlıyor. Bu noktada tabi eğitim ve sağlık bence hayatımızdaki en önemli yere sahip sektörler arasında. Biz de güncel teknoloji ile sağlığı birleştirelim istedik.
Sağlık sektöründe özellikle son dönemde yeni modeller gelişmeye başlamakta. Şu anki mevcut düzende kronik hastalık yönetimi hem yönetim hem de kontrol anlamında oldukça zor bir konu. Şu anki sistem tamamen akut sağlık durumuna göre ayarlanmış durumda. Baktığımızda ise dünyadaki ölümlerin %60’ı kronik hastalıklardan kaynaklanmakta.
Bu durumda biz de kronik hastalıkların yönetimi yani evde bakım, uzaktan bakım gibi konuları kapsayacak ve kısa bir süre sonra gelişecek olan “henüz hastalanmadan hastalığı önleyecek koruyucu hekimlik” dediğimiz alanlara yardımcı olabilecek bir teknoloji yaratmak istedik.
Bu aslında zaten dünyada uygulanıyor. Özellikle ABD’de Philips firması uzaktan bakım / evde bakım sektörüne girmiş durumda. Yine LG ile Intel işbirliği yapmış durumda. Biz de Türkiye’de böyle bir yazılım yaparak ülkemizin de buna hazırlıklı olmasını istedik çünkü bu kişisel sağlık kaydı her an her yerden ulaşabileceğiniz kayıtlar.
turk-internet.com : Kesinlikle çok ilan şeyler. Zaman zaman tahlilinizi bir yerde unutup doktora gidebiliyorsunuz. Veya grafik olarak göremiyorsunuz.
Gülara Tırpançeker: Kesinlikle doğrudur. Aslında bugün hastalara doğru teşhis konulması ve tedaviye başlanabilmesi için sağlık kayıtlarımızın kronolojik sırayla yanımızda bulunması gerekiyor. Bugün ister bir Web servisi sayesinde veya bir USB bellek ile sağlık kayıtlarınızı yanınızda taşımanız mümkün olabilecek. Tabi bu durum da size daha doğru teşhis konulmasına, doktorlar tarafından daha doğru tedavi seçenekleri sunulmasına ve doğru ilaç kullanımına kadar birçok faydayı da beraberinde getirecek.
turk-internet.com : Bu bireysel bir sistem ama siz acaba hastanelerle veya tıp kurumları ile işbirliği yapıyor musunuz ya da yapmayı düşünüyor musunuz?
Gülara Tırpançeker: Evet kesinlikle işbirliği yapacağız, zaten sağlık kuruluşları ile de görüşmekteyiz. Aslında endüstri çağı tıbbından bilgi çağı tıbbına doğru gidiliyor ve sağlık kişiselleşiyor. Eskiden daha çok doktor/hastane odaklı sistemler vardı ama şimdi tamamen hasta odaklı sistemler var. yani sağlık sektörü bireyselleşmiş durumda. Bu yüzden bireylerin olduğu her yerde bu sistemlerin sağlık kuruluşları ve diğer alanlarda her yere girebileceğini düşünüyorum.
Bir de tabi bu sistem kronik hastalık yönetiminde çok büyük avantajlar sağlayacak. Bu konuda bir şeker hastası örneği verebilirim. Bir şeker hastası günde en az 3-4 defa ölçüm almak zorundadır. Bu ölçümleri de bir kağıda yazıp doktora gitme sıklığına göre ayda bir veya on beş günde bir bu kağıdı doktora taşımak zorunda. Hasta burada yanlış bir bilgi yazabilir veya kağıdını kaybedebilir ki bu durumda en az 15 gün 1 ay beklemek zorunda.
Bu yeni tanıttığımız sistemde ise hiç kağıt kalem kullanmadan, kanını burada tanıttığımız cihazla ölçüp otomatik olarak internet üzerinden bilgisayar veya cep telefonuna aktarabilecek. Doktor da aynı şekilde anında müdahale ederek örneğin şeker hastası için insülin seviyesini geç kalmadan ayarlayabilecek.
turk-internet.com : Bu sistemden yararlanmak isteyenler cihazları nereden alabilecek? Örneğin tekno-marketler var şimdi çok moda olan oralardan cihazı edinebilecekler mi?
Gülara Tırpançeker: Tabi ki. Bu sistem zaman içerisinde bireylerin çok rahat ulaşabilecekleri tekno-marketlerde sunuluyor olacak.
turk-internet.com : Peki acaba fiyat ne düzeyde olacak?
Gülara Tırpançeker: Bu konuda çalışmalar yapıyoruz. Öncelikle Philips gibi, Intel gibi firmaların maliyetlerini inceledik ama Türkiye şartlarında her ne kadar söz konusu sağlık harcamaları olunca oldukça yüksek meblağlar harcanıyor olsa da Türkiye gelişmekte olan bir ülke. Biz de bu cihazların fiyatlarını Türkiye şartlarına uyarlayarak yurtdışına kıyasla en az yarısı kadar fiyatlara mal etmeye çalışıyoruz.
Bunun bir örneği de Intel ile yaptığımız class-made işbirliği örneği. Bu işbirliği çerçevesinde eğer bir hastanın notebook’u yoksa tamamlayıcı hizmet olarak hem çok kolay taşınabilen hem de düştüğü zaman bile zarar görmeyen darbeye dayanıklı ve çok düşük maliyetli notebook kampanyamız var. yani bütün maliyetleri yarıya indirmeye çalışıyoruz.
turk.internet: Çok teşekkür ederiz.
Gülara Tırpançeker: Rica ederim.
turk-internet.com : Oğuz Bey merhaba. Bugün önemli bir sunum gerçekleştirdiniz. Mymediks projesinde hangi veritabanı kullanılıyor bunu sorarak başlayalım isterseniz.
Oğuz Tırpançeker: Mymediks şu anda Microsoft’un SQL Server veritabanı üzerinde ve Oracle üzerinde çalışıyor, IBM DB2 için de çalışmamız devam ediyor.
turk-internet.com : Mymediks web üzerinden bilgi aktarımı olan bir proje. Burada kişisel güvenlik açısında bilgi paylaşımı çok önemli bir konu. Projede güvenlik nasıl sağlanıyor?
Oğuz Tırpançeker: Öncelikle sitemizin kullanıcıya tanıdığı birtakım kullanıcı kodları ve şifreler var. Yani kullanıcı programın hem web sitesi hem de USB versiyonuna şifre ile giriyor. İkincisi ise projemizde SSL teknolojileri kullanılıyor. Dolayısıyla veriler de gidip gelirken şifreleniyor. Yine flash bellek tarafında bizim geliştirdiğimiz bir teknoloji ile veritabanının kopyalanması engelleniyor.
turk-internet.com : Yani kişisel sağlık verilerinin kopyalanması, çalınması veya internet üzerinden hack edilmesi mümkün değil diyorsunuz öyle mi?
Oğuz Tırpançeker: Hayır, mümkün değil.
turk-internet.com : Peki ben size projenin biraz da yazılım tarafını sormak istiyorum. Kullanılan yazılım ne kadar sürede geliştirildi, süreç nasıl işledi biraz bahseder misiniz?
Oğuz Tırpançeker: Biz bu projeyle 2,5 yıldır uğraşıyoruz. Bunun ilk 6 ayı araştırmayla geçti. Alsında araştırma tabi hep sürdü ama projenin başlangıç noktasına kadar olan araştırma süresi 6 aydır. Aşağı yukarı 2 yıldır da projenin diğer tarafları yani yazılımı, tamamlanması, testleri vs.. devam ediyordu.
turk-internet.com : Tabi yazılımdan bahsetmişken donanımdan bahsetmemek olmaz. Kullanılan cihazlar, özellikle de mobil cihazlar nelerdir acaba? Sunumuzda cep telefonunun da sisteme entegre olduğunu anlatmıştınız. Bir de projede Intel ile bir işbirliğiniz var bunlardan bahseder misiniz?
Oğuz Tırpançeker: Kullanılan cihazlar Türkiye’de üretilmeyen cihazlar. Bizim şu anda sistemde kullandıklarımız genel anlamda vücut ağırlığımızı tartan tartılar, tansiyon aletleri, kandaki şekeri ölçen aletler, kandaki oksijen miktarını ölçen aletler ve EKG cihazı. Bu cihazları kablolu ve kablosuz cihazlar olarak 2 sınıfa ayırmamız mümkün.
Kablolu cihazlar genelde ölçüm sonuçlarını üzerinde toplayıp kabloyu bilgisayara bağladıktan sonra bizim sistemimize veri aktaran veya bizim sistemimiz tarafından cihaz üzerindeki verilerin toplu halde alındığı sonrasında da kişinin kendi kişisel sağlık veritabanına yazıldığı cihazlar.
İkinci sınıfta ise bluetooth ile çalışan kablosuz cihazlar yer alıyor. Bu cihazlar kablosuz veri transferi yapıyor dolayısıyla da örneğin tansiyonunuzu ölçtüğünüzde ölçüm sonucu otomatik olarak cep telefonuna veya bilgisayara ve oradan da internet üzerinden sisteme aktarılıyor. Burada bilgisayar veya cep telefonu bir gateway görevi görüyor ve veriler veritabanına veya doktorun önüne gönderilebiliyor.
Cep telefonları olarak şu anda sadece tansiyon cihazının cep telefonuna entegrasyonunu sağladık. Zaten yaptığımız demo ve sunumda da bunu gösterme şansımız olmuştu. Java tabanlı çalışan cep telefonları ki bunlar Nokia, BlackBerry, Motorola ve Sony Ericsson’un bazı modellerinde bu program sorunsuz biçimde çalışıyor. Mesela iPhone üzerinde bu programı henüz çalıştıramıyoruz ancak bu konudaki çalışmalarımız da devam ediyor. Tabi ki tansiyon cihazı dışındaki diğer cihazların da cep telefonu üzerinden çalıştırılması proje kapsamında gerçekleştirilecek.
Turk.internet: Çok teşekkürler Oğuz Bey.
Oğuz Tırpançeker: Bir de Intel ile işbirliğimizi sormuştunuz. Bu konuda şunu belirtmem lazım bu yazılım tamamen bizim tarafımızdan geliştirildi ve tamamen yerli bir yazılım. Cihazlar yurt dışından gelmekte. Intel ile işbirliğimize gelince biz birkaç seneden beri Intel’in yazılım çözüm ortağıyız ve Intel’in yazılım geliştirme araçlarını (tool) kullanıyoruz.
Yine bu projede sunduğumuz taşınabilir, sapları olan darbeye dayanıklı netbook tarzında 2-3 tane farklı cihaz var. bu cihazlar ile programımızı test ettik, bundle edip pazara gitmeyi de düşünüyoruz. Tabi bu konular henüz görüşme aşamasında. Ama o bahsettiğim cihazlar da Intel tarafından tasarlanmış ama Türkiye’de yerli üreticiler tarafından üretilmiş cihazlar. Yani Mymediks projesinin büyük bir çoğunluğu yerli. Intel ile de böyle bir ilişkimiz söz konusu.
Turk-internet.com : Tekrar teşekkürler Oğuz Bey.
Oğuz Tırpançeker: Ben teşekkür ediyorum.