Bu makalenin ilk bölümünü burayı tıklayarak ve ikinci bölümü burayı tıklayarak okuyabilirsiniz.
II. Yükümlülükler ve Sorumluluklar
5651 sayılı kanunda ve ilgili yönetmelikte, ticari olup olmadığına bakılmaksızın toplu internet kullanımı sağlayanların tümüne yönelik belirli yükümlülükler getirilmiş ardından ticari amaçlı toplu internet kullanım sağlayıcılara ise bu yükümlülüklere ek olarak bir takım başka yükümlükler ve sorumluluklar getirilmiştir. Getirilen yükümlülükler ve sorumluluklar açısından, toplu kullanım sağlama hizmetinin ticari amaçla mı yoksa ticari bir amaç olmaksızın mı yapıldığı ayrımı bu bakımdan çok önemlidir.
1. Toplu Kullanım Sağlayıcıların Ortak Yükümlülükleri
Ticari amaçlı olup olmadığına bakılmaksızın toplu internet kullanımı sağlayanların tümü, bu başlık altında incelecek yükümlülüklere tabi olacaktır. Ancak, bu yükümlülüklere uyulmamasının sonucu, toplu kullanım sağlayıcının ticari amaçlı olup olmadığına göre değişecektir. Gerçekten de ilginç bir şekilde, kanunda ve yönetmelikte, yükümlülüklerine uymayan ticari olmayan toplu kullanım sağlayıcılara hiçbir yaptırım öngörülmemiştir.
a) Konusu Suç Oluşturan İçeriklere Erişimi Önleyici Tedbirleri Almak
Gerek 5651 sayılı kanunda gerekse ilgili yönetmelikte, ticari olsun olmasın toplu kullanım sağlayıcıların tümü için ortak bir yükümlülük olarak, konusu suç teşkil eden içeriklere erişimi önleyici tedbirler alma zorunluluğu getirilmiştir.
Ancak, hangi tedbirlerin alınması gerektiğine dair Kanun’da veya Yönetmelikte bir ifade olmadığından, internetin toplu kullanıldığı bir ortamda, konusu suç teşkil eden içeriğe erişimin engellenmesi için ne tür tedbirler alınabilir sorusu açıkta kalmaktadır. Zira, kanunda yer alan ‘konusu suç teşkil eden içerik’ kavramı çok geniş kapsamlı bir ifadedir ve bu kavram sadece müstehcenlik veya çocukların cinsel istismarı gibi filtreleme yazılımlarıyla erişilmesi nispeten engellenebilen bir içerikten çok daha fazlasını ifade etmektedir.
Konusu suç teşkil eden içerik, tüm mevzuat kapsamında suç olarak nitelenen herhangi bir eylemin internette erişilen içeriğin konusunu oluşturması anlamına gelen ve sınırları belli olmayan bir ifadedir. Bu bakımdan, içinde hakaret, tehdit, şantaj, özel hayatın gizliliğini ihlal, haberleşme gizliliğini ihlal, telif hakkı, marka veya patent hakkı ihlalleri gibi akla gelebilen birçok suç, içeriğin konusunu oluşturabilecek ve bu nedenle pek çok içeriğe erişimin engellenmesi zorunluluğu doğacaktır.
Ancak, konusu suç teşkil eden her içeriği tespit edebilen ve erişilmesini engelleyen bir yazılım bulunmadığından, hatta böyle bir yazılımın yapılması dahi mümkün olmadığından, konusu suç teşkil eden içeriğe erişimin engellenmesi için alınabilecek tek tedbir, erişilen içeriği fiilen kontrol etmektir ki bu da uygulanma imkânı olmayan bir yöntemdir.
Dolayısıyla, toplu kullanım sağlayıcılara uygulanması mümkün olmayan bir yükümlülük yüklenmiş olmaktadır.
Öte yandan, ticari amacı olmayan toplu kullanım sağlayıcılar, toplu internet kullanım imkânını ticari amaçlarla yapmamaktadır. Dolayısıyla, toplu kullanım imkânını ticari amaçlarla sunmayan sağlayıcılar için, kendisinin sağladığı internet kullanma imkânını kişilerin ne amaçla ve nasıl kullandığı hususu ilk planda önemli değildir. Daha iyi anlaşılması açısından bir örnek vermek gerekirse, asıl gayesi yiyecek-içecek hizmeti vermek olan bir ticari kuruluş, müşterilerine bunun yanında ücretsiz olarak toplu internet kullanım imkânı da sunuyorsa, asıl gayesinden uzaklaşıp müşterilerinin ne tür bir içeriğe eriştiğiyle de mi ilgilenecektir?
Ayrıca ticari amacı olmayan toplu kullanım sağlayancıların çoğu, internet ortamına ulaşma imkânını kendi denetimlerindeki sistemler ile sağlamamakta ve kullanıcıların kendi sistemleriyle internet ortamına ulaşmasına olanak vermektedir. Bu bakımdan, toplu kullanım sağlayıcı, erişilen içeriği kontrol etmek istese bile bunu nasıl yapacaktır? Örneğin, müşterilerine toplu internet kullanım sağlayan bir otel işletmecisi, sürekli odalara girip, müşterilerinin kendi sistemleriyle internette hangi içeriğe eriştiğine mi bakacaktır?
Uygulama imkânı olmayan bu yükümlülük nedeniyle, kanunda yer alan “konusu suç teşkil eden içeriklere erişimi önleyici tedbirler alma” ifadesi temenniden öte bir anlam ifade etmemektedir. Zaten, bu yükümlülüğe aykırı hareket edilmesi de ticari olmayan toplu kullanım sağlayıcılar açısından herhangi bir yaptırıma bağlanmamıştır. 5651 sayılı kanunda ve ilgili yönetmelikte, konusu suç teşkil eden içeriklere erişimi önleyici tedbirler almayan ticari olmayan toplu kullanım sağlayıcılara bir idari para cezası veya başka bir müeyyide öngörülmemiştir.
Bu makalenin devamını burayı tıklayarak okuyabilirsiniz.