Türkiye’de 2,5 milyon hane halkını geçindiren ve yaklaşık 300.000 küçük ölçekli işletmeden oluşan ’küçük esnaf’ın nabzını tutan ilk düzenli ve sürekli araştırmanın sonuçları açıklandı. Perakende analitiği kurumu REM People’ın Esnaf Barometresi Raporu, Ocak-Mayıs ayları arasında esnafın ticaret, güven ve politika alanlarındaki görüşlerini araştırdı.
Salgın döneminde tüketicilerin bakkal, büfe, küçük market, şarküteri, tekel gibi geleneksel perakende kanallarına yöneliminde belirgin artışlar olduğu kaydedildi. Her ne kadar Covid-19 salgınının etkileri devam etse de bir önceki dönemin tersine yasaklarla ilgili iletişimin sağlıklı yapılması, ayrıca bakkal ve marketlere erişime izin verilmesi sebebiyle alışverişteki panik havası kısa sürede kaybolarak, tüketicilerdeki stok yapma algısı da ortadan kalktı.
Nisan ayına kadar temel gıda ve temizlik ihtiyaçlarına yönelen tüketici Mayıs’ta paket su, dondurma gibi mevsimlik ürünlere yöneldi. Küçük esnaf, salgın süresince sağlık ve sosyal tedbirleri de olumlu bulduğunu belirtti.
43 ülkede hizmet veren REM People’ın CEO’su Bülent Peker, ekonominin dinamosu olan küçük esnafın nabzının ilk kez bu kadar ayrıntılı tutulduğunu belirterek şöyle konuştu:
“Şimdiye kadar çoğunlukla tüketiciler veya büyük işletmeler perspektifinde bazı araştırmalar yapılıyordu. Biz ilk kez, bu denli geniş bir kapsamda perakende ekonomisinin dinamosu olan küçük esnafın gündemini mercek altına aldık. 2020 Ocak’tan itibaren her ay düzenli olarak takip ettiğimiz Esnaf Barometre Paneliyle, geleneksel kanallardaki ticaretin röntgenini çekeceğiz.”
Her ay Türkiye temsili sağlanacak şekilde 600 noktada yapılan ölçümlerle hazırlanan, Temmuz ayından itibaren ise ayda yaklaşık 1.500 esnafa dokunacak olan “REM – TT Barometre: Türkiye Geleneksel Kanal Esnafının Nabzı” araştırma panelinin Mayıs’20 ayı sonuç raporunda öne çıkan başlıklar ise şöyle:
TÜKETİCİ BAKKALA YÖNELDİ:
- Covid-19 salgını sebebiyle uygulanan yasaklardan kaynaklı olarak geleneksel kanal satış noktalarından yapılan alışverişte Nisan ayına kadar en çok talep temel gıda ve temizlik ürünlerine yönelikti. Ancak Mayıs itibariyle en çok talep artışı paket su, dondurma ve gazlı/gazsız içecekler kategorisinde oldu. Esnafın Ticaret Endeksi, salgının etkisiyle Nisan ayına kadar 18 puan artarken kısmi normalleşmeyle birlikte Mayıs’ta 6 puan düştü ve 29,4 oldu.
STOKÇULUK BİTTİ:
- Salgın nedeniyle Nisan ayına kadar satışı en fazla artan kategori 39,9 puanla meyve-sebze kategorisiydi. Ancak Mayıs itibariyle kademeli olarak normalleşme sürecine girildiği için panik havası ve stok yapma algısı yok oldu. İlk dönemde yaşanan talep patlaması yerini planlı alışverişe bıraktı.
EKONOMİK DURUM VE SALGININ ETKİSİ:
- Esnafın Ekonomiye Güven Endeksi bir önceki dönemle aynı seviyede kalarak 14,2 oldu. İçinde bulunulan ekonomik durgunluğun üstüne dünya genelinde yaşanan salgının da çarpan etkisiyle getirmiş olduğu endişe ve tedirginlik hali devam ediyor.
DESTEKLERDEN MEMNUNLAR:
- Esnafın politik meselelere dair yaklaşımını ortaya koyan Politika Endeksi’nde ise; Ocak-Nisan aylarını kapsayan dönemde 13 puanlık artış yaşandı ve 31,3 oldu. Mayıs ayında da aynı seviyede kalan Politika Endeksi’ne göre, Covid-19 salgını süresince sağlık uygulamaları ve sosyal/ekonomik tedbirlerin sonucunda yönetim nezdindeki algının olumlu yönde etkilendiği görüldü. Mayıs döneminde ekonomik destek paketinin genişletilmesi, para piyasalarında az da olsa rahatlama olması, ekonomi alanında iktidara olan desteği sınırlı da olsa (4.2 puan) arttırdı.
‘SALGIN EN AZ 6 AY DAHA SÜRER’:
- Esnafın %74’ü salgın nedeniyle endişeleniyor. Katılımcıların %22’si salgının etkilerinin 1-3 ay süresince devam edeceğini belirtirken %24’ü bu durumun 3-6 ay devam edeceğini söylüyor. Salgının 6 aydan daha fazla süreceğini düşünenlerin oranı da önceki döneme göre anlamlı seviyede artıyor.
%85’İ ERKEK:
- Türkiye geleneksel kanal esnafı (küçük esnaf) demografik olarak incelendiğinde ise ortaya ilgi çekici sonuçlar çıkıyor. Türkiye’de esnafın %85’i erkeklerden oluşuyor. Yaş ortalaması büyük oranda 35-54 arasında olan esnafın %83’ü evli ve 2-3 çocuğa sahip. Çoğunlukla ortaokul ve lise mezunu olan esnafın ortalama deneyimi ise 15 yıl ve üzerinde.
KÜÇÜK ESNAFIN YARISI BAKKAL:
- Araştırmaya göre küçük esnaf olarak bilinen grubun %51’ini bakkallar oluşturuyor. Bakkalların ardından %22 ile küçük süpermarketler, %15 ile tekel bayiler, %6 ile büfe ve %5 ile kuruyemişçiler izliyor. Satış noktalarının büyüklüğü ise çoğunlukla 0-74 metrekare arasında.
%29’U VERESİYE DEFTERİ TUTUYOR:
- Kredi Kartı kullanımı %82 ile oldukça yaygın bir kullanıma sahip. Veresiye ile alışveriş ise genel olarak noktaların %29’unda yapılıyor. Veresiye ile alışverişlerin ciro içindeki payı ise %6 iken tüm noktalarda düşüş trendinde. Nakit ödeme ile yapılan alışverişlerin cirodaki payı da %62’ye ulaşıyor.