Bir önceki bölümü Türk Telekom Özelleştirmesi Üzerine – 1 başlığı altında okuyabilirsiniz.
Türk Telekom’un Değeri Nedir? (ya da Değer 15 yıl içinde Neden Geriledi?)
Özelleştirmede gecikme Türk Telekom’un değerini önemli oranda geriletti. Bunun önemli nedenlerinden birisi, telekom teknolojilerindeki başdöndürücü hız.
TT’ye 30 milyar $ fiyat biçilen 1990’larda Dünya’da donanım switchler (telefon konuşmalarını yöneten cihazlar) ve bu donanımı üreten Nortel, Alcatel, Siemens, Lucent Technologies türü dev telekom üreticileri vardı. Santral kurmak astronomik rakamlara mal oluyordu.
1995’lerden sonra ve özellikle 2000’lerde artık softswitch olarak adlandırılan ve yazılım (software) ile yaratılan anahtarlama sistemi mevcut. Softswitch fiyatları donanım swicthlere nazaran düşük. Buna ek olarak üreticisinin çok sayıda olması yani rekabet nedeniyle fiyatlar olması gerekenden de düşük. Bu nedenle de yukarda saydığımız ve benzeri dev telekom üretici şirketleri 2000-2001 krizlerini yaşadılar ve hala da yaşamaktalar.
İşte teknolojideki bu değişim TT’nin ederini 30 milyar $’ın altına gerileten baş etken ama diğer bir etken pazarın IP teknolojilerine doğru kayması. İnternet’in 1995’lerden bu yana hızlı gelişimi de, telekom sektöründe IP üzerinden VoIP olarak bilinen teknolojinin gelişmesi paralelinde, irili-ufaklı VoIP operatörleri yarattı. Telefon erişim ücretleri hem bu teknolojinin ucuzluğu nedeniyle, hem de telefon erişimi sağlayan firmaların kendi içlerindeki rekabet nedeniyle eskisine nazaran 1/5 ve hatta 1/10 kat düştü. Bu da klasik telekom şirketlerinin ve dolayısıyla Türk Telekom’un değerlerini düşüren diğer bir faktör.
Türk Telekom özelinde ise sorunların başında 1990’lardan bu yana yatırım yapılmaması geliyor. Son yıllarda değer arttırmaya yönelik olarak yapılan internet yatırımları düşünülmez ise Türk Telekom yatırımları düşük kaldı. Uzman elemanlara yönelik maaşlar da ve eğitime de gerekli özen gösterilmeyince, Türk Telekom teknolojik açıdan geriledi.
Son olarak hatırlatalım; Türk Telekom’un 2004 eylülünde yaptırılan bir varlık araştırması, 2000 yılında 8 milyar $ olan altyapı yatırımlarının, 2004 değerini 4 milyar $ olarak gösteriyordu. 4 yıllık bir sürede bile yarı yarıya azalan amortisman değerinin 1990’lardaki 30 milyar $’ı taşıdığı noktayı göstermesi açısından ilginç.
Sonuç olarak geçen hafta turk-internet.com’da Murat Büke imzası ile yayınlanan Türk Telekom’un Değeri Nedir? başlıklı yazı zaten rakamı birkaç yönden irdeleyerek (basit hesapla 10, daha detaylı varlıklar hesabıyla 12 milyar $ olarak) isabetli bir şekilde veriyordu. Türk Telekom’un Cuma günü yapılan ihalesinde ortaya çıkan rakam da 12 milyar $ olarak şekillendi.
Turk-internet.com’da mayıs ayı içinde yayınlanan Oger Telekom Genel Müdürü Paul Doany röportajını dikkatle okuyan okuyucularımız da orada % 55 için önerilecek rakamın 6 milyar $ dolayında olacağını fark etmişlerdir. İhale de sektörün içindeki kişiler tarafından –süpriz olmazsa– bu rakamlar çerçevesinde gerçekleşecek diye bekleniyordu.
Yarın Türk Telekom Özelleştirmesi Üzerine – 3 başlığı altında “Özelleştirme Şekli (ya da Neden % 55’lik Blok Satış) bölümünü okuyabilirsiniz.