Corona Virüsü salgını ile birlikte bir çok insanın hayatı için değişen en önemli şey, eve kapanmak oldu. Çocuklar önce bilgisayar oyunları ve sonra EBA, büyükler de online çalışma olanakları ile internet kullanım şartlarını değiştirmiş oldular. Ama burada en önemli konu, bu çalışmaların ve özel haberleşmenin (ailelerimiz ve arkadaşlarımızla) SÜRDÜRÜLEBİLİR olması.
Bunu sürdürecek olanlar ise operatörler. Bu zor zamanda operatörlerin yükü ne durumda, network kapasiteleri zorlanıyor mu? Bu süreçleri yaşarken neler oluyor ve acaba kullanıcılara bazı kolaylıklar sağlanıyor mu?
Bütün bunları Türk Telekom’a sorduk ve cevaplarımızı Türk Telekom Teknoloji Genel Müdür Yardımcısı Yusuf Kıraç’tan aldık. Bakın neler dedi;
turk-internet.com : Türk Telekom’un yakın zaman içinde altyapısında değişiklik yaptığını biliyoruz. Bu değişim sistemi ne kadar etkiledi? Toplam trafik nedir?
Ülkemizin dijital dönüşümüne ivme kazandıracak, millî teknoloji hamlesine katkı sağlayacak her türlü fikir, yatırım ve proje, yerli ve millî bir teknoloji şirketi olarak en büyük önceliğimiz. Bu yaklaşımımız doğrultusunda ürün ve hizmetler geliştirirken şebekemizin yüklenici bağımlılığını ve riskleri azaltmak, aynı zamanda fiyat rekabeti sağlamak ve teknolojik gelişim koşullarını en üst düzeyde tutmak için çoklu-tedarikçi (multi-vendor) stratejisi uyguluyoruz. Bu da, ilgili teknik alanlarda birden fazla tedarikçinin ürünlerini kullanmamızı mümkün kılıyor.
Tedarikçilerden herhangi bir alım yapmadan önce, ilgili ürünleri öncelikle laboratuvarda, sonrasında sahada fonksiyonel testlere tabi tutuyor, teknik şartnamelere uygunluğunu sınıyoruz. Ancak, bu sıkı ve aylar süren test aşamalarından başarı ile geçen tedarikçi ürünlerine alım için uygunluk veriyoruz. Bu kapsamda, Türk Telekom mobil şebeke modernizasyon yatırımları arasında Huawei de çalıştığımız oyunculardan birisi. Huawei ile yapmış olduğumuz anlaşma kapsamında kurulum çalışmaları halen devam ediyor, dolayısıyla bu yeni yatırım üzerinden henüz herhangi bir trafik taşınmaya başlanmadı.
turk-internet.com : 400 G ethernet konusunda çalıştığınız bilgisi var. Bunu biraz açar mısınız? Ne zaman olacak ve nasıl bir etkisi olacak?
Türk Telekom olarak Türkiye’de yine bir ilki gerçekleştirerek, artan veri trafiğini daha hızlı şekilde karşılamak üzere, 400 Gbps teknolojisini kullanmaya başladık. 2019’da sadece Ankara içerisinde dark fiber üzerinden test ettiğimiz 400G teknolojisinin, 2020’nin ilk çeyreğinde ilk defa DWDM üzerinden gerçekleştirdiğimiz Ankara-İstanbul arasında uzak mesafe bağlantı testlerini de başarıyla tamamladık. DWDM sistemleri için kartların ticari olması ile birlikte şehirlerarası 400G bağlantıların gerçekleştirilmesini planlanmaktayız.
turk-internet.com : Türk Telekom yurtdışı bağlantılarda TİM’i (Telecom Italia) bıraktı diye duyuyoruz. Yeni taşıyıcı ile mi çalışıyorsunuz? Öyleyse neden yeni taşıyıcıya geçtiniz ve bu esnada nasıl bir kapasite artışı yapıldı? Ayrıca artık 10G bağlantılarınız yok sanırız. Bunu da detaylandırır mısınız?
Covid-19 önlemleri sonrasında uluslararası internet trafiğimizde yaklaşık yüzde 15’lik bir artış meydana geldi. Yurtdışı kapasitelerinde yedeklilik amacıyla TİM’i kullanmaya devam ediyoruz. TİM dışında Mednautilus, Ote Globe, SMW5 gibi taşıyıcılar ile çalışıyoruz. Artan kapasite ihtiyacını karşılayabilmek için ilave IP kapasite aktivasyonları yaptık ve yapmaya devam ediyoruz. Kapasite artışı için uluslararası operatörlerle görüşmeyi sürdürüyoruz. Yaşadığımız bu olağanüstü süreçte şu an için yurtdışı kapasitemizde herhangi bir problem bulunmuyor. Teknolojinin gelişmesi ve kapasite ihtiyacının artması ile birlikte, 10G devreler yerine 100G devrelere yatırım yapıyoruz. 10G devrelerimizin sayısının 100G devrelerimize oranla çok daha az olduğunu söyleyebiliriz.
turk-internet.com : Türk Telekom International şirketinin bazı yurtdışı içerik sağlayıcılarla anlaşma yaptığını öğrenmiştik. Bunlar hangi şirketler. Bunların sunucuları yurtiçinden artık çalışıyor mu? Ya da ne zaman çalışmaya başlayacak? Bu anlaşmalar yurtdışı erişim konusunda avantaj sağladı mı, sağlayacak mı?
Önde gelen küresel içerik sağlayıcılar ile anlaşmalarımızı yaptık. Mevcut trafik verileri ile trafiğimizin yaklaşık yüzde 30’luk bölümünü bu içerik sağlayıcıların yurt içi sunucularından karşılıyoruz. Böylece, yurt dışı trafiğinde oluşması muhtemel ani artışı da önemli ölçüde engellemiş olduk. Diğer yandan müşterilerimizin bu içerik sağlayıcılara çok daha hızlı bağlanmasını sağlayarak daha iyi bir müşteri deneyimi sunuyoruz.
turk-internet.com : Türk Telekom şebekesinde, Uzaktan eğitim konusunda neler yaptınız. Bu sistemde sorun var mı? Türkiye iller arası Bağlantı kapasiteleri yükü kaldıracak düzeyde mi? Bu illerde uzaktan eğitim konusunda kapasite artışı yapıldı mı?
MEB EBA altyapısı Türk Telekom Veri Merkezinde barındırılıyor. İçerik Dağıtımı sunucularının bir kısmı da yine Türk Telekom Veri Merkezimizden hizmet sunuyor. Uzaktan eğitim sürecinde MEB ve grup şirketlerimiz Sebit ve Innova ile koordineli hareket ediyoruz. EBA portalı uzun zamandır hizmet veriyor, yaşadığımız bu süreçte kullanım oranı oldukça arttı. EBA internet erişim kapasitesini 10 kat arttırdık. MEB’in kapasite artışı için ihtiyaç duyduğu sanal sunucu, yük dengeleyici ve güvenlik duvarı gibi hizmetleri zamanında ve eksiksiz olarak sağladık. Tüm bu kapasite artışları ile birlikte mevcut durumda verilen trafik kapasitesinde herhangi bir sorun bulunmuyor.
turk-internet.com : Uzaktan Eğitim + Oyun Oynayanlar + Evden Çalışma sonucunda Türk Telekom şebekesindeki artış ne kadar? Hangi saatlerde yükselme var?
Uzaktan Eğitim uygulamasının kullanım oranı, bu süreçte normale nazaran ilk gün yaklaşık 4,5 kat, sonraki günlerde ise 2 kat trafik artışı gösterdi. Millî Eğitim Bakanlığımızın EBA portalını öğrencilerin sınıf ve ders saatlerine göre düzenlemesi ile bu kapasitenin daha kontrollü olarak kullanılması sağlandı. EBA’da sabah 09:00’dan 18:00’a kadar yoğun bir kullanım söz konusu. Öğle saatlerinde ise biraz daha artış gözlemliyoruz.
Oyunların trafik değerlerinde de yaklaşık 1,5 katlık yükseliş olduğunu diyebiliriz. Bu değişim, uzaktan eğitim ve evden çalışmanın getirdiği ek trafik gibi faktörler, uluslararası internet trafiğimizde de yaklaşık yüzde 15’lik bir artışı beraberinde getirdi. İlave olarak, genel trafik karakteristiğimiz de tamamen değişmiş durumda. Peak time dediğimiz trafiğin maksimum seviyeye ulaştığı zirve saatler normal günlerde 20:00-23:00 saatleri arası görülürdü. Şimdi ise bu zirve saatler, akşamdan gün içerisinde yer alan saat aralıklarına doğru bir yayılım gösteriyor.
turk-internet.com : Son durumu Yurtiçi transmisyon kaldırıyor mu? Hangi noktalarda sıkışıklık var. Bu sıkışıklık için alınan ya da planlanan önlemler var mı?
Yurtiçi transmisyon şebekesinde kapasite artışlarını sağlamaya devam ediyoruz. Kullanım oranında belli bir artış söz konusu, ancak şu an için yurt içi transmisyon şebekemizde kapasite sorunu yaşamıyoruz. MEB altyapısını besleyen ana hatlarımızda, Ankara ve İstanbul başta olmak üzere şehir içi ve şehirlerarası yüksek kullanıma sahip devrelerimizde kapasite artışını sağladık. Kullanım artışını öngörerek gerekli aksiyon planlarını da oluşturduk. Transmisyon ve MPLS omurga devreleri haricinde genişbant internet altyapısında kullandığımız sistemlerin de kapasite artışını sağladık.
turk-internet.com : Yurtdışı bağlantıda sıkışıklık yaşanan saatler var mı?
Avrupa’daki birçok operatörde olduğu gibi şebekemizdeki trafik artışı da devam ediyor. Uluslararası internet trafiğimizde yaklaşık yüzde 15’lik bir artış söz konusu. Şebekemizdeki söz konusu trafik artışlarını 7/24 takip etmekteyiz. Yurt dışı çıkış kapasitemizin doğru planlanmış olması nedeniyle şu ana kadar herhangi bir sorun ile karşılaşmadık, içeriğin önemli bir bölümünü yurt içine getirmemiz gibi almış olduğumuz doğru kararların da buna etken olduğunu düşünüyoruz.
turk-internet.com : Yeni abone talepleri ne durumda? En çok kurumsal mı, bireysel mi? İptallerde en çok bireysel mi, kurumsal mı var?
Yeni abone taleplerinde beklediğimiz doğrultuda bir artış var. Bu artış, daha çok bireysel segmentte oldu. Vatandaşlarımızın artık vakitlerinin neredeyse tamamını evde geçirmesine, evden çalışma ve uzaktan eğitim gibi ihtiyaçların da eklenmesi sonucunda evde internet yeni müşteri taleplerimiz 2 kat gibi ciddi bir artış gösterdi. TİVİBU taleplerinde de çok ciddi bir artış var. Özellikle, evde internet ve IPTV hizmetlerimizi bir arada sunduğumuz kampanyamıza kullanıcıların yoğun ilgisi var. Mobil tarafta ise abone kazanımlarımız normal seyrinde devam ediyor. Kurumsal yeni abone alımında da, olağan dışı dönem öncesine göre bir farklılık gözlemlemedik.
İptallerde, bireysel ve kurumsal müşteri dağılımında önceki dönemlere kıyasla bir değişiklik yok. Müşteri bazımızın çoğu bireysel olduğu için iptallerde de bireysel müşterilerimizin ağırlığı hissediliyor. Ancak son dönemde, müşterilerimizin daha çok evde kalması ve uzaktan iletişim ihtiyaçlarının artması gibi nedenlerle genel olarak iptal trendlerimizde hafif bir düşüş eğilimi söz konusu.
turk-internet.com : Bu yeni koşullar nedeniyle, abonelerin Yükleme (upload) hızını yükseltmeyi planlıyor musunuz?
Şirketimiz bünyesinde ilgili ekiplerimizle bir süredir bu konu üzerinde çalışıyoruz; laboratuvar ve gerçek saha şartlarında çeşitli testlerle, upload hız artışlarının şebekeye getireceği etkileri gözlemliyoruz. Bu çalışmalarımız neticesinde, günümüzde oluşan yeni koşullardan bağımsız olarak, upload hızlarını artırmaya yönelik farklı projelerimiz var, ilerleyen dönemlerde bu gelişmeleri paylaşarak duyuracağız.
turk-internet.com : Network ya da saha personeli konusunda sıkıntınız var mı? Bu çalışanlara yönelik neler yapıyorsunuz?
‘Millî sorumluluk’ bilinciyle hareket ettiğimiz bu son dönemlerde, aksiyonlarımızda öncelikli gözettiğimiz iki husus bulunuyor: Birincisi çalışanlarımızın ve toplumumuzun sağlığı. İkincisi de kesintisiz iletişimin aksamadan devam edebilmesi. 17 bin saha, 7 bin ofis ve 7 bin çağrı merkezi çalışanımızla yönetim kadromuzdan tüm birimlerimize kadar, 47 milyon müşterimize sunduğumuz hizmetlerin aksamasına mahal vermeden canla başla çalışıyoruz.
Müşterilerimizle temas halinde olan çalışanlarımız için maske, eldiven, galoş, kişisel dezenfekte malzemeleri gibi kişisel koruyucu ekipmanların tedariğini sağladık. Bu personelimize aynı zamanda İş Sağlığı Güvenliği uzmanlarımız aracılığıyla sıfır temas ve virüsten korunma yolları hakkında düzenli olarak bilgilendirme yapıyoruz. Saha ekiplerimizi toplu ortamlardan izole edebilmek için servis ya da toplu taşıma yerine riski en aza indirecek şekilde ekip araçlarımıza yönlendiriyoruz. Müşteri ofislerimizin de aynı kapsamda çalışma düzenlerini değiştirdik. Ofislerimize astığımız bilgilendirme broşürleri ile müşterilerimize, zorunlu olmadıkça ofislerimize uğramadan işlemlerini online işlemler ya da web üzerinden yapmalarını öneriyoruz. Evden çalışması mümkün olmayan, kritik merkezlerimizden görev alan ofis çalışanlarımız ise her gün düzenli rutin sağlık kontrolünden geçerek ofislere girip çıkıyor.
turk-internet.com : Diğer personel konusunda neler yapıyorsunuz?
Bu olağanüstü süreçte yeni bir çalışma düzeni başlattık. Uzaktan çalışabilecek tüm çalışanlarımızı ve iş birimlerimizi ev-ofis düzenine geçirdik. Ofise gelmesi önem arz eden kritik düzeydeki çalışanlarımız için de dönüşümlü çalışma uygulamasını başlattık. İşinin gereği olarak binalarımızda ve sahada çalışma zorunluluğu bulunan çalışanlarımızı uzmanlıklarına göre daha küçük ekiplere ayırarak, birbirleri ile temaslarını azalttık. Tüm binalarımızı ve araçlarımızı periyodik olarak dezenfekte ediyoruz. Çağrı merkezi görevlilerimiz de yüzde 82 oranında evlerinden çağrı cevaplıyor ve hizmet sunuyor. AVM’lerdeki müşteri merkezlerimiz ile bayilerimizi geçici süreyle kapatırken, caddelerdeki müşteri ofisi ve bayilerimizin de çalışma sürelerini sınırlandırdık.
İç iletişim kanalımızdan yaptığımız duyuru ve yayınlar ile şirket içinde yapılması gereken aksiyonların yanı sıra, bireysel olarak virüsten korunmak için alınması gereken tedbir ve önlemlerle ilgili de çalışanlarımızı düzenli olarak bilgilendiriyoruz. Ayrıca, ihtiyaç duyan çalışanlarımız için online psikolog hizmetimiz bulunuyor.