1.Nisan.2004 : Türkiye-Bulgaristan sınır ötesi işbirliği için Ortak İşbirliği Komitesi’nin ilk toplantısı 31 Mart tarihinde Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı Ahmet Tıktık’ın başkanlığında gerçekleştirildi. Toplantı, iki komşu arasında önümüzdeki yıllarda sınır ötesi işbirliğinin önceliklerini belirleyen Ortak Program Belgesi’nin bir yıl süren hazırlıklarının son aşamasıydı. Program kapsamında, sınır ötesi altyapı, çevrenin korunması ve yönetimi ile ortak küçük projeler fonu da hayata geçirildi.
Avrupa Birliği tarafından başlatılan ve finanse edilen SÖİ programı, Orta ve Doğu Avrupa’nın sınır bölgeleri ile AB’nin ve diğer aday ülkelerin bitişik bölgelerinde sınır ötesi işbirliğini geliştirmek üzere tasarlandı. Söz konusu program, her ikisi de Avrupa Birliği’ne aday olan Türkiye ve Bulgaristan için ortak sınır bölgesinde refah düzeyini artırma amacıyla birlikte çalışma konusunda yeni bir aşamaya işaret ediyor. Türkiye’de söz konusu sınır bölgesi Bulgaristan’daki Haskovo, Yambol ve Burgaz’a komşu olan Edirne ve Kırklareli illerini kapsıyor.
Toplantıda resmiyet kazanan “Ortak Program Belgesi”, SÖİ Programı’nın kilit unsurlarından birisini oluşturuyor. Amacı, sınır bölgesine yönelik orta vadeli kalkınma imkânlarına yönelik ortak bir vizyonun çerçevesini oluşturmak ve program kapsamında sağlanacak kaynakların kullanımı için ortak hedefler tespit etmek. 2004-2006 dönemini kapsayan program çerçevesinde AB, sınırın her iki tarafı için de 15’er milyon Euro olmak üzere, toplam 30 milyon Euro katkı sağlayacak.
Türkiye ve Bulgaristan arası sınır ötesi işbirliği için Ortak İşbirliği Komitesi’nin ilk toplantısı sonrasında, DPT Müsteşarı Ahmet Tıktık şunları söyledi:
“Avrupa Birliğinin desteklediği Türkiye- Bulgaristan Sınır Ötesi İşbirliği Programı, gerek Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne yakınlaştırılması, gerekse komşumuz Bulgaristan ile sınır bölgelerinde ekonomik alanda sinerjinin artırılması açısından çok önem atfettiğimiz bir programdır. Programın ülkemiz adına koordinasyonundan Dışişleri Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı ortak olarak sorumludur. İlk etapta yerel düzeyde sınırlı alanlarda işbirliğine zemin hazırlayan programın, 2006 yılından sonraki ikinci dönemde Avrupa Birliği’nin de desteğinin artması şartına bağlı olarak, daha kapsamlı alanlarda işbirliğine imkân tanıması bekleniyor. Programın hazırlanması ve yürütülmesinde emeği geçenlere teşekkür eder, programın her iki ülkenin sınır bölgelerinde yaşayan nüfusa ve kuruluşlara faydalı olmasını dilerim”.
Bulgaristan Bölgesel Kalkınma ve Bayındırlık Bakan Yardımcısı Hasan Hasan ise, yaptığı açıklamada, “Bulgaristan, Avrupa Birliği tarafından sağlanan mali destek ile, Bulgaristan-Türkiye sınır bölgesinin ekonomik kalkınmasını hızlandıracak ve yerel nüfusun yaşam kalitesini artıracak ileri bir adım olarak, Türkiye ile sınır ötesi işbirliğini geliştirmeyi istiyor” dedi.
AB Temsilciliği’nin Mali İşbirliği Bölümü Başkanı Simon Mordue, konuyla ilgili şunları söyledi:
“Bulgaristan ve Türkiye arasında sınır ötesi işbirliğinin geliştirilmesi iki ülkenin ilişkilerinde tarihi bir dönüm noktası oluşturuyor. Bu program öncelikle sınır ötesi altyapıyı yenilemeyi, çevreyi korumayı ve ekonomik ve kültürel bağları güçlendirmeyi hedefliyor. Programın söz konusu bölgelerde faydalı bir etki yaratacağından ve sürekli işbirliğinin yolunu açarak sınırın her iki tarafındaki toplumlar arasında iyi ilişkileri perçinleyeceğinden eminim.”
Projeyle İlgili Notlar
Zengin bir tarihe sahip bölgede bulunan Edirne, bir zamanlar Osmanlı İmparatorluğu’nun başkentiydi. Kent, bölge kültür mirası ile tanınmanın yanı sıra, Avrupa’nın en önemli doğal alanlarından biri olan Istranca Ormanı’nın koruyuculuğunu da yapıyor. Istranca Ormanı, kıtadaki en büyük bakir ormanlardan biri. Binlerce hektarlık araziyi kaplayan meşe ve dökme yapraklı ağaçlar, Türkiye ve Bulgaristan arasındaki bölgeyi süslüyor ve Ilgaz Dağları’ndan Karadeniz kıyılarına kadar uzanıyor.
Bunlarla birlikte, bölge sadece kültür ve doğa varlıkları açısından zengin olmakla kalmıyor, aynı zamanda sanayi ve ticaretin buluştuğu canlı noktalardan biri olma özelliğini de taşıyor. İşte tüm bu faktörler, Bulgar ve Türk ortaklara müdahale için öncelikli alanları belirleme ve bunları Ortak Program Belgesi’nde bir araya getirme konusunda yol gösterdi. Müdahale için belirlenen alanlar kapsamında, sınır ötesi altyapının modernleştirilmesi ve geliştirilmesi ile çevrenin korunması yer alıyor. Ayrıca, bölgede ekonomik kalkınmanın, turizmin ve kültürel değişimin canlandırılması amacıyla “halklar arasında” doğrudan yürütülebilecek çalışmaları teşvik edecek “Ortak Küçük Projeler Fonu”nun oluşturulması da müdahale için belirlenen alanlar içinde yer alıyor. Önceliklerin ve bu öncelikler ışığında gerçekleştirilecek projelerin belirlenmesine katkıda bulunmak suretiyle, bu programın şekillenmesinde en önemli rolü bölgeler üstlendi.
Program kapsamında, 2004 yılı için Türkiye, şimdiden belirlenmiş olan ve fizibilite çalışması yürütülen bir proje olan Edirne’deki Ekmekçizade Kervansarayı’nın restorasyonunu üstlendi. Bu etkileyici yapının mimarı olan Sedefkar Mehmet Ağa, aynı zamanda İstanbul’daki Sultanahmet Camii’ni de tasarlamıştı. Edirne Valisi, şu an harabe halinde olan Ekmekçizade Kervansarayı’nı eski görkemli haline kavuşturmayı amaçlıyor. Bunun için de binanın Türkiye ile Bulgaristan arasında ticari ve kültürel alışveriş için bir buluşma yerine dönüştürülmesi planları görüşülüyor.
Ayrıca, 2004 yılında Bulgaristan, Malko-Tarnovo sınır geçiş noktasına giden yolu yenilemeyi planlıyor. Programın ilk teklif çağrısı önümüzdeki ay Ortak Küçük Projeler Fonu altında duyurulacak. Bu kapsamda, bölgedeki paydaşlar Bulgaristan’daki ortaklarıyla yakın işbirliği halinde, fon kapsamına giren alanlarda teklif sunmaya ve böylece komşularıyla kalıcı bağlar oluşturmaya davet ediliyor.