Raporun bugünkü bölümünde Türkiye’deki durum inceleniyor.
Yasal Çerçeve
406 sayılı kanunun 4502 sayılı kanunla değiştirilen 2. maddesi (c) bendinde; “Türk Telekom; telekomünikasyon şebekeleri üzerinden sunulan ulusal ve uluslararası ses iletimini ihtiva eden telefon hizmetlerini, 31.12.2003 tarihine kadar bu Kanun ve görev sözleşmesi çerçevesinde tekel olarak yürütür. Kişisel telekomünikasyon tesisleri ile telekomünikasyon hizmetlerine ilişkin imtiyaz sözleşmeleri veya telekomünikasyon ruhsatları veya genel izinlerinde ilgili işletmeci tarafından kurulması öngörülen telekomünikasyon altyapısı hariç olmak üzere, tüm telekomünikasyon altyapısının kurulması ve işletilmesi de tekel kapsamına dahildir.“ hükmü ile Türk Telekom’un tekel hakları ve tekel süresi belirlenmiş olup, müteakiben aynı bende 4673 sayılı yasa ile eklenen
“Ancak, Türk Telekomdaki kamu payı % 50’nin altına düştüğünde, Türk Telekomun tüm tekel hakları 31.12.2003 tarihinden önce de olsa ortadan kalkmış olur.”
hükmü ile Türk Telekom’un tekel haklarının daha erken bir tarihte de sona ermesini sağlayacak yeni bir düzenleme getirilmiştir.
Öte yandan, mobil haberleşmede liberalleşme sağlanmış, GSM900 bandında Turkcell ve Telsim olmak üzere iki işletmeci , GSM1800 bandında ise İş-Tim (Aria) ve Aycell olmak üzere iki operator işletmeci hizmet vermektedir.
Türk Telekom’un tekel kapsamı dışında kalan telekomünikasyon hizmetlerinde yetkilendirmeler, 28 Mart 2001 tarihinde 24356 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Telekomünikasyon Hizmetleri Yönetmeliği” ile verilmekte olup, sözkonusu yönetmelik hükümleri tekel süresi sonunda tekel kapsamında olan ses iletimini de kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Ancak, 4673 sayılı yasa ile telekomünikasyon hizmetlerine ilişkin olarak lisans verme yetkisi Ulaştırma Bakanlığından Telekomünikasyon Kurumuna geçtiğinden, sözkonusu lisans yönetmeliği Kurum tarafından yeniden düzenlenmekte olup, yayımlanıncaya kadar mevcut yönetmelik yürürlükte kalacaktır.
Türkiye’de Internet ve IP Telefon
Türk Telekomünikasyon A.Ş tarafından işletilen ulusal internet şebekesi olan “TTnet” 141 erişim noktasına sahiptir. İnternete erişim; Kablo TV, Veri Şebekeleri ve “dial-up” bağlantı vasıtası ile mümkün olabilmektedir. Halihazırda, Türk Telekom haricinde 102 İnternet Servis Sağlayıcısı(İSS) internet hizmeti vermektedir. TTnet dışında internet şebekesi bulunmayıp, İSS’ler TTnet’e kiralık hatlarla bağlanarak internet hizmeti vermektedir. Kablo TV üzerinden internet hizmeti ise sadece Türk Telekom tarafından verilmektedir. Halihazırda Türkiye’de 3 Milyon civarında internet kullanıcısı bulunmaktadır [World Internet Indicators, ITU, 2001].
Yayımlanan Telekomünikasyon Hizmetleri Yönetmeliği ile İnternet Servis Sağlayıcıları “Genel İzin” almak suretiyle kamuya internet hizmeti verebileceklerdir. Önceleri, İSS’ler Türk Telekom ile yaptıkları sözleşme ile internet hizmeti verebilmekteydi.
İSS’ler internet sisteminin mevcut altyapısı dışında gerekli altyapı, donanım ve yazılımı sağlayarak internet hizmeti vermekte olup, bu hizmet dışında bir amaç için kullanmamaları yönünde yönetmelikte hüküm bulunmaktadır . Diğer bir ifade ile İSS’lerin ses iletimi amacıyla hatları kullanmalarına izin verilmemektedir.