2010 yılından bu yana Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Aydın koordinasyonunda akademik bir ekip tarafından sürdürülen ve Türkiye’nin gündemi ile geleceğe yönelik olası sorunlara kamuoyunun bakışını tespit eden “Türkiye Eğilimleri” araştırmasının 2019 yılı sonuçları açıklandı. 26 ilde kent merkezlerinde yaşayan 18 yaş üzeri 1000 kişiyle yapılan araştırmanın sonuçlarına göre, Türkiye’de halk ülkenin en önemli sorunları olarak geçen yıl olduğu gibi bu yıl da işsizlik, hayat pahalılığı ve terörü görüyor. En güvenilen kurumlar arasında TSK birinci sırada yer alırken, medyanın bu yıl da en az güvenilen kurum olması dikkat çekiyor.
25 Kasım – 13 Aralık 2019 tarihleri arasında gerçekleştirilen araştırmanın sonuçları 15 Ocak 2020 Çarşamba günü Prof. Dr. Mustafa Aydın, Prof. Dr. Mitat Çelikpala, Prof. Dr. Murat Güvenç, Prof. Dr. Banu Baybars Hawks, Prof. Dr. Osman Z. Zaim ve Sabri Deniz Tığlı’dan oluşan araştırma ekibi ile Kadir Has Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sondan Durukanoğlu Feyiz’in katıldığı toplantı ile kamuoyuyla paylaşıldı.
“Araştırma 10 yıldır Türk halkının nabzını ölçüyor”
Kadir Has Üniversitesi’nin dünya çapında bir araştırma üniversitesi olduğunu söyleyen Kadir Has Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sondan Durukanoğlu Feyiz, şöyle konuştu;
“10 yıldır Türk halkının düşünce, görüş ve tespitlerine ışık tutan Türkiye Eğilimleri araştırması içinde bulunduğumuz konjonktür açısından çok değerli bilgi ve veriler sunuyor. Bu araştırma ile Türkiye’nin sosyal, ekonomik, siyasi, kültürel ve yaşam alışkanlıkları objektif bir şekilde ölçüyor. Kadir Has Üniversitesi olarak bu tür bir araştırmaya destek vermekten mutluluk duyuyoruz.”
“En güvenilen kurum TSK”
Araştırma sonuçlarına göre, Türk halkının en güvendiği kurumlar arasında 2019 yılında ilk sırayı Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) aldı. 2018’de ilk sırada yer alan Jandarma 2019’da ikinci sıraya yerleşirken üçüncü Polis, dördüncü ise Cumhurbaşkanlığı oldu. TSK, Jandarma, Polis, Cumhurbaşkanlığı ve Muhalefet Partileri gibi kurumlara “kesinlikle güveniyorum” diyenlerin oranının 2019 yılında artış göstermesi de dikkat çekiyor. En az güvenilen kurum ise, bu sene de değişmeyerek %35,2 ile medya oldu.
“Siyasal kutuplaşma olduğunu düşünenlerle düşünmeyenler aynı oranda”
Araştırmaya göre Türkiye’de siyasal kutuplaşma olduğunu düşünenlerin oranı (%50,8), olmadığını düşünenlerin oranına (%49,2) çok yakın. Yargının siyasallaştığını düşünenlerin oranı ise 2018 yılında %30,8 iken, 2019’da 38,7’ye yükseldi. Araştırmaya katılanların %30,7’si Türkiye’de demokrasinin zayıfladığını düşünürken, % 29,8’i Türkiye’nin demokratikleşme sürecinde olan bir ülke olduğuna dair görüş bildirdi. Ayrıca “Türkiye’de bugün bir seçim olsa oyunuzu kime verirsiniz?” sorusuna katılımcıların, kararsızlar (%10,4) dağıtıldıktan sonra, %40,2’si AKP, %33’ü CHP, %9,2’si HDP, %8,3’ü MHP, % 8,1’i ise İyi Parti yanıtını verdi.
“Halkın yarıya yakını ekonomik olarak geçen yıla göre daha sıkıntıda olduğunu belirtiyor”
Araştırma sonuçlarına göre, “Son bir yılda yaşanan ekonomik gelişmeler sizi nasıl etkiledi?” sorusuna toplumun % 46,5’i ekonomik olarak daha kötüye gittiğini belirtirken, %19,4’ü hiç etkilenmediği şeklinde cevap verdi. 2018 yılında kendi ekonomik olarak daha kötü durumda görenlerin oranı %57,1’di.
“2019’da en önemli sorunlar terör, işsizlik ve hayat pahalılığı”
Araştırma sonuçlarına göre, halk 2019 yılında terörün ardından işsizlik,hayat pahalılığı ve FETÖ tehdidini Türkiye’nin en önemli sorunları olarak görüyor. Ülkenin en büyük sorunu olarak (%19,8 oranında) terör görülürken, hayat pahalılığı %18,1 ile ikinci, 2018’de %27 ile birinci sorun olan işsizlik ise %16,8 ile üçüncü sırada yer alıyor. Ekonomi ile ilişkilenen sorunlar bir arada değerlendirildiğinde ise işsizlik, hayat pahalılığı ve ekonomik durgunluk toplamda %46,1 oranla birinci sıraya yerleşiyor. 2016 yılında radikal bir artış gösteren FETÖ sorunu, 2019’da %10,5‘e gerileyerek 4. Sıraya yerleşti. Öte yandan, coğrafi olarak bakıldığında Ege ve Marmara Bölgelerinde en büyük sorun ‘hayat pahalılığı’ olurken, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu’da ‘işsizlik’, Karadeniz ve İç Anadolu Bölgesi’nde ‘terör, Akdeniz Bölgesi’nde ise ‘ekonomik durgunluk’ oldu.
“Türkiye’ye için ABD tehdit Azerbaycan dost”
Araştırma sonuçlarına göre hükümetin dış politikalarını “başarılı” bulanların oranı 2018 yılında %32,2 iken 2019’da bu oran %28,5’e geriledi. Farklı ülkelerin Türkiye’ye tehdit olarak algılanıp algılanmadıkları sorgulandığında, ABD %64,5 ile ilk sırayı alırken, %55,6 ile İsrail ikinci, %49,2 ile İngiltere üçüncü sırada yer aldı.
Türkiye’nin en yakın dostu/müttefiki olarak görülen ülke ise %56,5 ile yine Azerbaycan oldu. Azerbaycan’ı KKTC ve Özbekistan takip etti.
Araştırma sonuçlarına göre, AB üyeliğini desteklediğini belirtenlerin oranı ve NATO üyeliğini desteklediğini belirtenlerin oranı 2018’e göre büyük değişiklik göstermeyerek sırasıyla %51 ve %54,8 oldu.
“Suriyeli sığınmacıların ülkelerine geri döneceğine inanılmıyor”
Araştırmanın çarpıcı sonuçlarından biri de Türkiye’de yaşayan Suriyeli sığınmacılarla ilgili. Buna göre 2018’de Suriyeli sığınmacılardan memnun olduğunu söyleyenlerin oranı %13,7’de kalırken, 2019’da bu oran %12,9’a geriledi. Memnun olmayanların %51,6’sı memnun olmama sebebi olarak suça meyilli olmalarını gösterdi. Türk halkının %70,9’u Suriyeli sığınmacıların ülkelerine geri gönderileceğine inanmadığını beyan ederken, katılımcıların %86,1’i “İş sahibi iseniz/olsanız, yanınızda Suriyeli sığınmacı çalıştırır mısınız?” sorusuna hayır yanıtını verdi.
“Doktorluk en prestijli meslek”
Araştırma Türk halkının sosyoekonomik durumunun yanı sıra sosyal ve kültürel durumuna yönelik de önemli veriler içeriyor. Araştırmaya göre Türkiye’de en prestijli meslek olarak 2018’de olduğu gibi Tıp Doktorluğu ilk sırada yer aldı. Doktoru, Üniversite Profesörü ve Hakim takip etti. Her gün gazete okuyanların sayısı %10,5’ten 9,6’ya gerilerken, gazeteyi internetten okuyanların oranı %42’ye yükseldi.
“Türk halkının yarısı kitap okumuyor; %73,5’i tiyatroya %38’i sinemaya gitmiyor”
2019 yılında hiç kitap okumayanların sayısı %60,9’dan %50,9’a gerileyerek azaldı. Buna karşın her gün kitap okuyanların sayısı artış göstererek %2,6’dan 4,3’e yükseldi. Araştırma sonuçlarına göre sinemaya ayda üç-dört kez gidenlerin sayısında artış gözlemlenirken, futbol maçına, sergiye ve konsere gidenlerin sayısı da 2018 yılına göre arttı. Hiç sinemaya gitmeyenlerin oranı %38,3; hiç tiyatroya gitmeyenlerin oranı ise %73,5 oldu. Günde 5 saatten fazla sosyal medya ve bilgisayar oyunlarıyla geçirenlerin sayısı da 2018’e göre 2 kat artarak %9,4’e yükseldi.
Türkiye’de iyiye giden değişimler başlığı altında ilk sırayı ekonomi, askeri güç ve sağlık hizmetleri aldı. Kötüye giden değişimler ise yine ekonomi, işsizliğin artması ve hayat pahalılığı olarak gösterildi. Ankete katılanlara sorulan “Türkiye’de yaşamaktan duyduğunuz memnuniyet seviyenizi öğrenebilir miyiz” sorusuna %46 “çok mutluyum ya da ‘mutluyum’ cevabını verirken; 2018’de olduğu gibi %15 ‘çok mutsuzum’ cevabını verdi.