Türkiye, Genişbant Raporunun Ardından ITU Gelişmişlik Endeksi Raporunda da 69.’luğa Geriledi

Uluslar arası Telekomünikasyon Birliği (ITU), bu birliğe üye olan ülkelerin değerlendirildiği BT Gelişmişlik Endeksi (ICT Development Index) raporunu dün yayınladı. 2012 rakamlarıyla hazırlanan bu raporda, Türkiye’nin 157 ülke arasında 69. olduğu görülmekte [1]. Geçtiğimiz yıl bu raporda 66. sıradaydık. Daha önce de yine ITU’nun genişbant raporunda [2] ve IPv6 geçiş araştırmasında [3] gerilerde kalmaya başladığımızı yazmıştık. Yani tüm o şaşalı bilişim zirvelerimizde ve toplantılarımızda çizilen iyimser havaya karşın, bilişimde giderek arkalarda kalıyoruz…

ITU’nun artık tüm sektörde kanıksanmaya başlayan “Measuring the Information Society – Bilgi Toplumunu Ölçmek” başlıklı yıllık raporunun 2012 versiyonu dün yayınlandı. Raporda ICT, yani bilgi ve iletişim teknolojileri bakımından en gelişmiş ekonomiye sahip ülke yine Güney Kore olarak verilmekte. Türkiye ise geçen yıl 66. ve önceki yıl da 59. olduğu bu raporda bu yıl 69.’luğa gerilemiş durumda. Yani ya ITU verilerinde bir hata var, ya politikacılarımızın sıklıkla ileri sürdüğü gibi “gümbür gümbür” ilerlemiyoruz.

ITU bu raporu hazırlarken özetle bir ülkedeki mobil telefon abonelik sayısını ve penetrasyon oranını, internet erişimi olan hane sayısını, interneti kullanan nüfus yüzdesini, sabit telefon abonesi sayısını ve penetrasyon oranını, aktif mobil geniş band kullanıcı sayısını ve aktif sabit geniş bant kullanıcı sayısını değerlendirmeye almakta. Rapor ayrıca ülkelerin kişi başına düşen Gayri Safi Milli Hasıla değerlerinden de yola çıkarak bir gelişmişlik endeksi belirlemekte ve nihai sıralamalar buna göre yapılmakta.

Gelişmişlik Endeksi’nin genel değerlendirmesinde 69. sıradayız. Ayrıca son derece detaylı hazırlanan bu raporda bilişim teknolojilerine erişim olanağına göre sıralama, bu teknolojileri kullanım oranlarına göre sıralama ve de ülkedeki BT yeterliliği ve yeteneklerine göre sıralamalar mevcut. Bu alt kırılımlarda sırasıyla 72., 68. ve 55. sıradayız. Geçen yıla kıyasla gerilemediğimiz tek ölçüm, ülkedeki BT yeterliliği ve yeteneklerine göre sıralamadaki 55.’liğimiz ve o da geçtiğimiz sene de aynıydı.

Bir başka kritik değerlendirme, ITU Gelişmişlik Endeksi’nin bölgesel sıralamalarında karşımıza çıkıyor. Bu sıralamaya göre, Avrupa’da değerlendirmeye alınan 37 ülke içinde yalnızca Arnavutluğu geride bırakabilmiş ve kendimize 36. sırada yer bulabilmiş durumdayız. Oysa gerek BTK raporlarında gerekse de mobil operatörlerin ve sabit operatörün toplantılarında Avrupa’nın en çok mobil görüşme yapan, en hızlı mobil data kullanımını gerçekleştiren, AB ortalamalarında internet penetrasyonu ve hızı olan bir ülke olarak gösteriliyoruz. Bu durumda yine ya ITU yanılıyor, ya da konuşuyoruz ama boş ve pahalı konuşuyoruz…

Raporun en can alıcı noktası, gelişmişlik endeksini hazırlarken kullanılan ölçütlerin verilmiş olması. Yani ülkemizdeki sabit telefon ücretlerini üstelik hem USD birimi hem de satın alma gücüyle düzeltilmiş halde PPP olarak sunması. Bu sayede ülkesel kıyaslamalar yapmak mümkün. Biz Türkiye’yi bu bağlamda İngiltere, Almanya, Fransa gibi Avrupa’daki gelişmiş ülkelerle ve hep içinde bulunduğumuz söylenen BRIC ülkeleriyle kıyaslayan tablolar oluşturduk.

Örneğin raporda yer alan ve gelişmişlik endeksine etki eden sabit telefon hizmetine bakalım. ITU raporunda yer alan rakamlara göre, sabit telefon görüşmelerinin maliyetleri şu şekilde:

Bir de aynı raporda yer alan erişim indikatörlerine bakalım. Bu tabloda, her 100 kişi sabit telefon hizmetlerine erişim, mobil telefon hizmetlerine erişim ve yurtdışı bant genişlikleri gibi verilere yer verilmekte.

BRIC ülkeleriyle yaptığımız kıyaslamada erişim imkanlarımızın çok daha iyi olduğu görülüyor. Ancak bu tablonun yanıltıcılığı, nüfusa kıyasla ölçümleme yapılmış olmasından kaynaklı. Örneğin Hindistan nüfusu ülkemizin 15 katından fazla dolayısıyla nüfusa dayalı bu kıyaslamanın çok doğru bir örnek olmadığını söylemek mümkün.

Özetle, hem resmi ağızlardan hem de sektör temsilcilerinden dinlediğimiz ülkemizde bilişim sektörünün her geçen gün daha iyiye gittiği… Bu elbette ki yanlış bir değerlendirme sayılmaz. Ancak bizdeki iyileşmeyi dünyanın gelişim hızıyla kıyasladığımızda, bir şeylerin eksik kaldığını biz değil, ITU raporları söylüyor.

[1]-ITU’nun 5. Gelişmişlik Endeksi Raporu

[2]-Türkiye Genişbantta 68ci, Mobil Genişbantta 78ci Sırada

[3]- IPv6 Dönüşümünde Türkiye 2,2 ile Sınıfta Kalmış Durumda