Uber çeşitli hareketleri ile antipati toplamaya devam ediyor. Geçtiğimiz ay içinde Amerikan medyası Uber’in eski bir çalışanının “cinsel taciz” şikayeti üzerine şirket kültüründe “cinsiyetçilik” olduğu iddialarıyla ve açıklamaları ile çalkalandı. Bugün ise tüm Amerikan medyasında Uber hakkında yeni bir iddia yer alıyor. O da, Uber’in yetkilileri kandırmasıyla ilgili.
New York Times, uzunca bir haber içinde, Uber’in yıllardır “Greyball” adı verilen bir uygulamayı kullandıklarına dair çeşitli gerçek olayları anlattı [1]. Buna göre Greyball Uber sürücülerini tutuklamak ya da ceza kesmek isteyen polislerin uygulamayı kullanmasını engelliyor.
Greyball talepte bulunan müşteri, sürücüyü tutuklarsa ya da durdurursa, o insanları polis olarak işaretliyor ve gelecek sefer onların talepte bulunmasını engelliyormuş. Uygulama bu amaçla, –polislerin yazılımın normal çalıştığını düşünmelerini sağlayacak şekilde– haritaya hayalet otomobiller ekliyormuş. Polisler aslında hiç var olmayan bu otomobillere sipariş veriyor ya da kazaen gerçek bir sürücü seçmişse, kullanıcının uygulama kullanım şartlarını ihlal ettiği bilgisiyle siparişi iptal ediliyormuş.
Greyball uygulaması Uber servisinin kısıtlandığı ya da yasaklandığı yerlerde devreye alınıyormuş. Uygulamayı ABD’deki Portland şehrinin yetkilileri 2014 yılında tespit etmişler. Ancak New York Times haberine göre, Uber bu şehir yetkilileri ile anlaşmaya vardıktan sonra bile uygulamayı kullanmaya devam ediyor.
Sadece orada da değil, uygulama Avustralya, Çin, Fransa, İtalya, Güney Kore gibi pek çok ülkede de kullanılıyor. Muhtemelen İstanbul’da da. Hatırlayacağınız üzere, İstanbul’da 1 ay kadar önce sadece Uber taksilerine değil, yolcularına da ceza kesilmesi gündeme gelmişti [2].
Ama Uber yetkilileri Greyball uygulamasının yasal olduğunu savunuyorlar. Uygulamanın sistemi ihlal edenleri, rakip uygulama geliştiricileri, tehlikeli yolcuları ve tabi ki polisin kötüye kullanımını engellemeye yönelik olduğunu şu sözlerle açıklıyorlar; “Bu program, dolandurucuların, servis şartlarımızı ihlal edenlerin –ki bunlar sürücülere zarar veren müşteriler, operasyonumuzu engellemenin yollarını arayan rakipler ya da sürücülerimizi gizlice yakalamaya çalışan yetkililer olabilir– kullanım taleplerini engellemeye yöneliktir.”
Aşağıda Portland/Oregon ile ilgili tespiti seyredebilirsiniz.
Uber Hep Gündemde
Uber çıktığı günden bu yana gündemde. Kendi iş alanı ile ilgili olarak dünya çapında taksicilerden aldığı tepkileri –mesela Londra ya da Paris’te– daha önce yayınlamıştık[3]. Bunlar önceleri “iş alanından çalıyor, vergi ödemiyor” gibiydi. Zamanla sürücülerinden şikayetler başladı, bunlar önceleri amortisman vs ödemiyor iken, sonra “aldığı komisyonu arttırıyor” hatta “işsizliği arttırıyor” şekline büründü [4][5][6].
Ama Uber sadece bu konularla da tartışılmıyor. 2 yıl önce kendi uygulamalarını aynı zamanda insanları takip etmek için kullandıkları –bir kadın gazeteciyle yapılan konuşmalar çerçevesinde– ortaya çıkmış ve rahatsızlık yaratmıştı [7].
Daha sonra, Uber sürücülerinin tecavüz vakalarına karışması gündeme geldi [8]. En son Google Uber’i sürücüsüz araç konusundaki sırları çalma nedenşiyle mahkemeye verdi [9].
Bu arada kaydedelim; Uber’den son bir kaç ayda ayrılan yöneticiler arasında başkan yardımcıları Amit Singhal ve Ed Baker ile güvenlik mühendisi ve hacker Charlie Miller var.
[1] How Uber Deceives the Authorities Worldwide
[2] Uber İçin Emniyet Genel Müdürlüğü ‘Korsan’ Muamelesi Uygulayacak, Yolcuya da 281 TL Ceza Kesilecek
[4] Eleman mı, Taşaron mu? Kaliforniya Uber Sürücülerini Eleman Kabul Etti
[5] Fransız Uber Sürücüler, Paris Havaalanlarına Blokaj Çağrısı Yapıyor
[6] Brezilya Başkanı Uber’in İşsizliği Arttırdığını ve Önlem Alınması Gerektiğini Söyledi
[7] Uber’in Yöneticisinin, Bir Gazetecinin Verilerini Takip Etmesi Skandalı Tartışılıyor
[8] Uber Sürücüsü Bir Kadına Tecavüzle Suçlanınca, Uygulamanın Güvenliği Düşünülmeye Başlandı
[9] Waymo (Google), Ticari Sırların Çalınması İddiasıyla Uber ve Otto’yu Dava Etti