İnternet’in önemli bir boyutu da marka ve patent hakları. Özellikle, domain adları söz konusu olduğunda, epeyce önemli bir konu haline geliyor. Ülkemizde .tr uzantılı isimleri kayıt etme hakkına sahip olan ODTÜ, domain ad tahsisinde, herkesi şikayet ettirecek kadar çok dikkatli. “Hürriyet” ya da “Mutlu” gibi jenerik isimlerin tahsisinde, bir sürü belge olmadan kayıt yapmamaya özen gösterdi.
Yurtdışında ise, .com, .net gibi uzantılı domain adlar 10 $ gibi fiyatlarla, kredi kart kullanılarak, kolayca birkaç dakika içinde kayıt ettirilebiliyor. Ancak tabi zaman zaman sorunlar çıkabiliyor. Bu tür durumlarda, başvuru noktası WIPO yani Uluslararası Marka ve Patent Kurumu (www.wipo.int) oluyor.
WIPO ile ilgili konularda tecrübe sahibi avukat sayısı ülkemiz için bir hayli kısıtlı sayıda. WIPO anlaşmazlıklarda 2 taraf ile görüşme yapan bir panel (1-3 kişi) oluşturuyor. Bu kişiler çeşitli evraklar yardımıyla ve 2 tarfla yaptıkları görüşmeler sonucunda, domain adın kime ait olduğu konusunda bir karara varıyor.
Geçtiğimiz günlerde tanıştığım bir kişiden tesadüfen öğrendiğim bir olay, bu konuda merakımı gıdıkladı ve ben de konuyu araştırdım. Bakın bu süreç nasıl işliyor.
Hürriyet Gazetesi, “hurriyet” domain’lerinin türevlerine sahip olabiliyor mu?
Evet ilginç bir örnek olarak “Hürriyet” adını inceleyeceğiz. Çünkü bu konuda 3 farklı şekilde sonuçlanmış olay mevcut.
Türk Dil Kurumu web sitesine göre kelime anlamı “özgürlük” olan ve Ömer Seyfettin’in “Kadınlara erkeklerden ziyade hürriyet verilmesi taraftarıyım!” cümlesi ile örnek kullanımı verilen “hürriyet” kelimesi tabi ki “jenerik” bir ad.
Arapça kökenli bir kelime olan ve “özgürlük” anlamı olan bu kelime Türk Dilinin temel kelimelerinden biri. Türk Dilinin ve Milletinin temel kelimelerinden biri olan “hürriyet” aynı zaman Türkiye coğrafyasında sokaklara, mahallalere isim olarak verilmiş.
Ama Türkiye’de cumhuriyet, hürriyet, milliyet , zaman, Türkiye gibi günlük hayatımızda kullandığımız kelimeler bir taraftan basılı medya tarafından marka olarak kullanılırken, bu kelimeler artık bu firmaların tekeli altına giriyor.
Nitekim, “Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş.” ünvanını kullanan Hürriyet Gazetesi, hurriyet.com, hurriyet.net ve hurriyet.org isimlerini almak için WIPO 2007 ve 2008 yıllarında başvuruda bulunmuş.
Hurriyet.com çok yıllar önce başka bir kişi tarafından satın alınmıştı. Bu nedenle de Hürriyet Gazetesi, .tr uzantılı olarak hurriyet.com.tr adresini kullanmasına karşın, uluslar arası arena da uzunca bir süre hurriyetim.com adresini kullanmak zorunda kaldı.
Sonra hurriyet.com için 19 Nisan 2007 tarihinde WIPO’ya[1] bir başvuru yapılmış.
WIPO’nun Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş.’nin şikayetine karşı cevabını öğrenmek amacıyla temas kurmak istediği ve hurriyet.com’un o zaman ki sahibi olan kişi, WIPO’ya süresi içinde cevap vermeyince (belki İngilizce bilmiyor, belki de nasıl cevap vermesi gerektiğinin farkında değil) WIPO kuralları gereğince, bu alan adının Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş’e verilmesi yönünde karar alınmış.
Pazartesi günü yayınlanacak olan bölümde Hurriyet.net ve Hurriyet.org WIPO davalarını anlatacağım.
[1] Hürriyet Gazetecilik ve Matbaa A.Ş.’nin Hurriyet.com alan adı için WIPO Başvurusu