Yeni başlayanlar için, XML’nin açılımı, Extensible Markup Language yani Genişletilebilir İşaretleme Dili olup bu dil, organik olarak, bilgileri nitelendirmek için Web teknolojisinin işlevlerini geliştirme ihtiyacı sayesinde büyümüştür. XML bir meta-dilidir. Yani Diğer dilleri tanımlayan bir programlama dilidir.
Belki kulağa biraz dolambaçlı bir anlatım gibi geliyor ama Wepodia (www.wepodia.com) da bunu böyle tanımlıyor. Bunların anlamı şu: XML tak başına işleyen bir programlama dilinden çok bir standart ve destekleme yapısıdır. XML, kendi programlama dilinizi ve söz dizimini oluşturmak için izleyebileceğiniz ve XML ölçütünü karşılayan bir standarttır.
XML, bayrakları (tag) ve aralarındaki yapısal ilişkileri tanımlama kolaylığı sağlar. Sonuç olarak yazılım geliştirmenleri kendi ısmarlama bayraklarını (yapboz’un genişletilebilir kısmı) oluşturarak bilgisayar sistemleriyle uygulamalar arasındaki bilgileri tanımlayabilir, paylaşabilir ve geçerli kılabilir. Yazılım geliştirmeninin yarattığı herşey XML ölçütüne ve standardına bağlı kaldığı için, birçok özelleştirme tehlikelerine (karşılıklı işleyebilirlik ve genişletilebilirlik yetersizliği gibi) girmeden özelleştirme yapmayı mümkün kılar.
Yararları Nelerdir?
Kendini bir Web ve XML bilgesi olarak düşünen yanım, bunun başta gelen iki yararının olduğunu söylüyor.
İlk olarak, XML’nin genişletilebilir ve yapılandırılmış tabiatı, ona normalde iletişim kuramayacak olan farklı sistemler arasında iletişim kurdurma olanağı tanıyor. Kulağa çok basit geliyorsa da, yazılımın bu yararının önemi ve etkisi çok büyüktür. Bunu göz ardı etmeyin.
XML kullanarak artık sadece dahili bilgisayar sistemleri arasında değil aynı zamanda, her bir bağımsız sistem için kullanılan platformlara ve teknolojilere bağlı kalmaksızın ortak bir teknoloji kullanarak harici sistemler (satıcılar, müşteriler, ortaklar vs.) arasında iletişim kurmak mümkün. Daha sade bir anlatımla; bu yazılıma sahip olmak adeta çeşitli milletler ve kültürler arasında, hiçbir eklentiye gerek duymadan tercüme yapabilen, dörtbaşı mamur bir çeviri cihazına sahip olmak gibidir.
Bilgi paylaşımının ve sistemler arasında karşılıklı işleyebilirliğin bariz yararına ek olarak, farklı bilgisayar ekipleriniz arasında bilgi aktarımı da kolaylaşmaktadır. XML, standartlar kümesini açık seçik tanımladığı için, A Ekibindekiler B Ekibindekinden gelen bilgileri çok kolayca anlayıp üzerinde çalışabilirler. Bir kuruluşun dahili olanakları açısından bakarsak, bu yazılım çalışanların iş döngülerini (ve kapsamını) kısalmış ve öğrenme ivmesiyle kolaylaştırır. Kuruluşun dış ilişkileri (satıcılar, danışmanlar, ortaklar) açısından bakacak olursak da, bilgi aktarım süresinin kısaldığını ve sistemlerin ve bilgilerin fiili öğrenilme hızının arttığını görürüz.
İkinci olarak; bilgileri, XML-tabanlı bir kaynaktan alıp, hiç zorlanmadan, çok sayıda farklı kanallara aracılığıyla biçimlendirip dağıtabilirsiniz. Genişletilebilir tarz dili XSL kullanarak yazılım geliştirmenleri içeriği kolaylıkla biçimlendirme talimatlarından ayırabilirler. Böylelikle tek bir biçim deposunu (stylesheet) sayfalarca bilgiyi biçimlendirmede kullanılabilen XSL dosyaları şablon işlevi görmüş olur. Aynı içeriğin çok sayıda dağıtım kanalı için biçimlendirme tanımını yapmakta bu şablonların birkaçını kullanabilmek bunun daha da güçlü olduğu bir yöndür.
Çok zaman, gerek intranet’te gerekse Internet uygulamalarında hitap ettiğiniz kitle veriyi Web, e-posta, metin, avuçiçi bilgisayar, kablosuz aygıtlar ve yazıcı-çıktısı gibi çeşitli kanallardan almak ister. XML ve XSL teknolojilerini (XSLT, XSL-FO vs.) kullanarak aynı içeriği çeşitli kanallardan dağıtmak için tek bir bağımsız biçim deposu kullanabilirsiniz. Dolayısıyla içeriği ve verileri bir kere aldıktan sonra defalar ve çeşitli biçimlerde kolayca dağıtabilirsiniz.
Ben meslek olarak XML uzmanı değilsem de bu dilden, XML dosyaları yaratacak ve diğer yazılım geliştirmenleriyle birlikte daha karmaşık programlama dilleri oluşturacak kadar anlıyorum. Bir sonraki makalemde sizinle birlikte temel terminolojiyi ve belge yapılanmasını inceleyerek başlangıç yapacağız.