MIT Tecnology Review 2023’ün Teknolojik başarısızlıklarını listelemiş. Tabii ki listede ilk sırada Titanik’i keşfetmek için dalan Titan denizaltısı var. Arkasından laboratuarda yetiştirilen et, GM’in kaza yapan Cruise robotaksisi geliyor.
Titan Denizaltı Aracı
Amerikalılar herşeyi para kazanmak için kullanabiliyor. Bu uzaya bilet satmak da, denizin 5.000 metre altında yatan Titanik’e bilet satmak da dahil. Denizin dibine inen aracın çok büyük basınca dayanması gerekiyordu. Bu aracın güvenilirliği soru işaretiydi ve bazıları tarafından sorgulanıyordu. Titan, derinlere dalmak açısından radikal bir tasarımdı: joystick ile çalıştırılan minivan boyutunda bir karbon fiber tüp.
Nitekim öyle oldu. 22 Haziran 2023’de bu turların yaratıcı olan OceanGate şirketinin kurucusu Stockton Rush dahil, 5 kişi Titanik’e inişe geçti. Sonra aracın kaybolduğu anlaşıldı. Aramalar sırasında aracın patladığı ve herkesin öldüğü anlaşıldı.
Laboratuarda yetiştirilen et
Yiyecek için hayvanları öldürmek zorunda kalmak yerine neden laboratuvarda sığır eti veya tavuk üretmiyorsunuz? “Laboratuvarda yetiştirilen et”in ardındaki insancıl fikir budur.
Bu kültür veya hücre bazlı et olarak da bilinir. Basitçe tanımlarsak, canlı bir hayvandan kök hücre örneği alınır. Kök hücreler vücutta bulunan diğer özel hücre türlerine (örneğin kan, karaciğer veya kas hücreleri) dönüşebilen hücrelerdir. Kök hücreler, hücrelerin hayvanın vücudunda bulacağı ortama benzer bir ortam yaratan ve onlara çoğalmaları için ihtiyaç duydukları besinleri sağlayan kültür ortamlarını içeren, biyoreaktör adı verilen büyük tanklara konur. Kök hücrelerin etin üç ana bileşenine (kas, yağ ve bağ dokusu) farklılaşabilmesi için kültür ortamı değiştirilir. Bu hücreler, üretilen et türünü “oluşturacak” şekilde ayrılır ve düzenlenir. Buna iskele denir. İskele, et hücrelerinin örneğin biftek veya kıyma gibi istenen şekle organizasyonunu destekleyen yenilebilir bir malzemedir. İskele, hücreleri bir arada tutmaktan daha fazlasını yapar. Aynı zamanda besinleri de taşır ve onların daha da farklılaşmasına yardımcı olur.
MIT Technology Review, Kaliforniya merkezli Upside Foods firmasının laboratuarda yetiştirilecek tavuk eti için, biyoreaktörlerini sergilerken, yarım milyar dolardan fazla fon topladığını anlatıyor.
Ancak gazeteciler daha sonra Upside’ın biyoreaktör tanklarının çalışmadığını ve çok daha küçük plastik laboratuvar şişelerinde tavuk derisi hücreleri yetiştirdiklerini tespit etmiş. Bunun için ince hücre katmanları elle alınıyor ve tavuk parçaları haline getiriliyor.
Upside Foods, bu olayı kabul etti. Şirket, “Bu işe kolay olduğu için değil, dünyanın buna acilen ihtiyacı olduğu için kaydolduk” diyor. Bu arada Laboratuvarda yetiştirilen tavuğun FDA onayı mevcut.
Eski bir çalışan olan Samir Kurashi, Wall Street Journal’a Upside’ın laboratuvarda yetiştirilen gıda potansiyeli konusunda “Bu, ‘yapıncaya kadar taklit et’ prensibidir” dedi. Bu aynı zamanda en büyük teknoloji dolandırıcılıklarından birisi olan Threanos’un prensibiydi.
Robotaksi
General Motors (GM), Cruise isimli otonom taksisi yani Robotaksi ile tüm ABD’yi kapsayan bir hizmet kurmayı planlıyor ve bu servisten de 2025 yılına kadar 1 milyar $ gelir hedefliyordu. Cruise, robotaksilerin yorulmadığını, sarhoş olmadığını ve dikkatinin dağılmadığını belirtirken, “insanlar berbat sürücülerdir” diyen tam sayfa bir gazete ilanı bile yayınladı.
Çünkü yılda 2 milyar $ kaybeden şirketin yeni bir gelir kalemine ihtiyacı vardı. Ama robotaksileri tam hazır olmadan devreye soktuğu iddia ediliyor.
Bunun nedeni San Francisco’da ekim ayında başka bir otonom araçla çarpışan ve bir yayayı yaklaşık 6 metre sürükleyen Cruise otonom araç kazası oldu. Arkasından, ABD Adalet Bakanlığı ve ABD Menkul Kıymetler Kurumu (SEC) soruşturma açtı. Kazanın arkasından GM, başta yöneticiler olmak üzere bölümün işgücünün yaklaşık dörtte birini işten çıkardı ve otonom araç konusundaki hedeflerini gözden geçirmeye başladı. Cruise’un web sitesinde artık “Sürücüsüz hizmeti geçici olarak durdurduk” ifadesi yer alıyor.
İnsancıl Yapay Zeka Pin
New York Times, “İnsancıl Yapay Zeka Pin” adı verilen buluşun, akıllı telefondan sonra Silikon Vadisi’nin ” Büyük, Cesur Bilim Kurgu Bahsi ” ilan etti. Bu, içinde kamera, çipler ve sensörler bulunan, Ai Pin adı verilen 699 $’a satılan (ve ayrıca 24 $/ay aboneliği olan) plastik bir rozet.
Bunun bizi telefon bağımlığından kurtaracak bir araç olarak tanımlandı. Kullanıcılar mesaj göndermek veya yapay zeka ile sohbet etmek için sesli komutlar vermesi gerekiyor (pin içindeki bir lazer projektör aynı zamanda elinizdeki bilgileri de gösterecektir).
Bu, ürün eski Apple yöneticilerinden Bethany Bongiorno ve Imran Chaudhri’den oluşan karı-koca ekibinin, Brother Spirit adlı bir Budist keşişin rehberliğinde yönlendirilen, 240 milyon dolar toplayan ve 25 patent başvurusunda bulunan bir araç.
Ama rağbet görmediği çünkü kullanımının bir ekran kadar rahat olmadığı belirtiliyor.
Sosyal medya süper iletkeni
Oda sıcaklığında süperiletken, elektrik direnci olmayan bir malzemedir. Eğer var olsaydı, yeni tip pillerin ve güçlü kuantum bilgisayarların mümkün olmasını sağlayacak ve nükleer füzyonu gerçeğe daha da yaklaştıracaktı. Bu nedenle, bu Temmuz 2023’de Kore’den LK-99 adlı maddenin gerçek olduğuna dair bir rapor çıktığında, herkes paylaşmaya başladı. Haber , bir mıknatısın üzerinde yüzen bir parça malzemenin çevrimiçi videosuyla birlikte ilk olarak Asya’da ortaya çıktı.
X’in 30 milyon kez görüntülenen bir gönderisinde “Bugün hayatımın en büyük fizik keşfine tanık olmuş olabilirim. İnsanların bunun sonuçlarını tam olarak kavradıklarını sanmıyorum… İşte bu, hayatlarımızı tamamen değiştirebilir.” denildi. New York Times muhabiri Kenneth Chang, LK-99’u ” Yazın Süper İletkeni” olarak adlandırdı.
Ancak gerçek fizikçiler ilgilendiğinde anlaşıldı; LK-99 bir süper iletken değildir. Bir sosyal medya hoşluğu olarak unutuldu.
Bakalım 2024’de hangi teknolojik başarısızlıklar kayda girecek.