Önemli bir seçim geçirdik. Türkiye’nin rejiminin değiştirilmesi anlamına gelen bu seçim sırasında, 1 milyona yakın kişi sandıkların güvenliği için gönüllü olarak çalıştı. Ama seçimin sonunda bu gönüllülerin bir kısmında, hem başkanlık seçiminin 2ci tura kalamaması, hem de Adil Seçim Platformunun 21:00’e kadar çalışmaması nedeniyle hayal kırıklıkları yaşandı.
Adil seçim platformunu 21:00’e kadar çalışamamasının yarattığı hayal kırıklığı ile ilgili detayları geçen hafta bir gönüllünün sözleriyle yayınlamıştık [1]. Arkasından Adil Seçim Platformu’ndan sorumlu CHP Bilişim ve İletişimden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı olan Onursal Adıgüzel’e bazı sualler ilettik. Adıgüzel, TBMM’nin en genç milletvekillerinden birisi olarak gençliği de temsil ediyor. Kendisine ilettiğimiz suallerin cevabı dün geldi. turk-internet.com okuyucularının da merak ettiği konuları aşağıda okuyabilirsiniz.
Bugün ayrıca elimize CHP eski Teknolojilerden sorumlu genel başkan yardımcısı Emrehan Halıcı’dan bir açıklama ulaştı. Ona da dipnottan ulaşabilirsiniz[2].
turk-internet.com : Adilsecim.net sistemi nedir? hangi bileşenlerle çalışacaktı?
Onursal Adıgüzel : Adil Seçim Platformu (ASP), 24 Haziran seçimlerinde halk iradesinin her türlü şaibeden uzak şekilde sandığa yansıması için, bir araya gelen siyasi partiler, demokratik kitle örgütleri, sivil inisiyatifler, emek ve meslek örgütleri tarafından kurulan bir platformdur. Başta CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi ve HDP olmak üzere seçime giren 4 partiye ek olarak EMEK Partisi, DİSK, KESK, Birleşik Kamu İş, Mülkiyeliler Birliği, Atatürkçü Düşünce Derneği, Demokrasi için Birlik, Hak ve Adalet Platformu, Birleşik Haziran Hareketi, Memleket Biziz, Hürriyet Hareketi, Sandık Gücü, Sensiz Olmaz, Seçim Süreci Meclisleri, Oyum Güvende, Anıtpark Forum, Seçim 2018 Yurttaş Haber Ağı bu platformun içinde yer almıştır.
Yaşanan birtakım teknik aksaklıklara rağmen Adil Seçim Platformu Türkiye tarihinde ilk defa sandık takibini büyük bir görevli ve gönüllü katılımıyla, işbirliği ile gerçekleşmiştir. ASP, asla bir araya gelmez denilen partileri sandık güvenliği etrafında bir araya getirmiştir.
Bu kapsamda, Adil Seçim Platformu, Türkiye genelinde kurulan sandıkların %99,6’sında, seçmen sayısı itibariyle yaklaşık 59 milyon seçmenin %99,9’unun oyunun güvenliğini garanti edecek şekilde yaklaşık 415.000 sandık kurulu üyesi ve 295.000 müşahit görevlendirmesi yapmıştır. Sandıkların kurulduğu andan seçim sonuçları sağlıklı bir şekilde ortaya çıkana kadar yüz binlerce görevli ve gözlemcisiyle etkin bir şekilde sandıkların başında hazır bulunmuştur.
Yine, seçim günü Adil Seçim mobil uygulaması eliyle binlerce seçmene, sandık kurulu üyesi ve müşahide gün içerisinde canlı destek sunmuş, sandık başında yaşadıkları sorunlara dair çözümler geliştirmiştir.
Öte yandan, teknik açıdan baktığımızda; ASP, seçim sonuçlarını açıklarken ortak veri havuzundan faydalanmak üzere bir model oluşturmuştur. Bu ortak veri havuzuna CHP, HDP, SP, İYİ, HDP mobil uygulamaları ve ilçe başkanlıklarından girilen sandık sonuç bilgileri ile platform bileşenlerinden gelen sandık sonuçları aktarılmıştır. ASP, sandık sonuçlarını tüm bu kaynaklardan aldığı veriler ile YSK verilerini karşılaştırarak yayınlamak üzere kurgulanmıştır.
Yine, ASP tarafından hazırlanan yazılımlar Adil Seçim Mobil Uygulaması, Sandık Koruma Sistemi ve Seçim Sonuç Sistemi olmak üzere üç ana başlıkta toplanmaktadır. Adil Seçim Mobil Uygulaması; gönüllü başvuru sistemi, canlı destek sistemi, çağrı merkezi hizmeti, tutanak gönderme hizmeti olmak üzere, Sandık Koruma Sistemi; sandık kurulu ve müşahit atama sistemi ve çağrı merkezi görevli atama sistemi olmak üzere , Seçim Sonuç Sistemi ise sandık sonuç bildirme sistemi, tutanak yükleme servisi, sonuç eşleştirme servisi ve son olarak sonuç açıklama sistemi bileşenlerine sahiptir.
turk-internet.com : Sizin CHP’ye ait olan iç sistem nereden veri alıyordu. YSK’dan mı?
Onursal Adıgüzel : CHP iç sistemi okul sorumlularının CHPNET mobil uygulamasından, il ve ilçe başkanlıklarımızca secim.chp.org.tr üzerinden girilen sandık sonuç tutanaklarından veri almaktadır. Yine YSK’dan gelen verilerle de uyuşmazlık kontrolü yapmaktadır. Bu yapı, geçtiğimiz seçimlerde de bu şekilde başarıyla uygulanmıştır. Bizim görevlilerimizce girilen sonuçlar ile YSK’nın bildirdiği sonuçlar arasında bir fark tespit edildiği anda sonuçlara sandık bazında itiraz edilmiştir.
turk-internet.com : İç sisteminizin sorunsuz çalıştığını belirttiniz. Bu veriler Adilsecim.net tarafına aktarılamaz mıydı?
Onursal Adıgüzel : Bu veriler saniye saniye Adil Seçim ortak veri havuzuna aktarılmıştır. Bu noktada herhangi bir sorun yaşanmamıştır.
turk-internet.com : Herkesin merak ettiği bir konu : iç sistemlerinizden veri alabildiğinizi, adilsecim.net’in ise ancak 21 itibariyle devreye girdiğini biliyoruz. Ancak o saatlerde sokaklara silahlı insanlar da döküldü. Bu çerçevede saat 22.23’de “seçim 2ci tura kaldı” açıklamasını Bülent Tezcan hangi veriye dayanarak yaptı. Çünkü herkes, silahlı insanlara ve yer yer polisin yaklaşımına rağmen tekrar işine döndü.. Bunlar şu anda Twitter üzerinde kızgınlıklarını ifade ediyor. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Onursal Adıgüzel : Parti Sözcümüz Sayın Bülent Tezcan bu konuyla ilgili gerekli açıklamaları yaptı. Sayın Tezcan ayrıca ikinci tur açıklamasını saat 22:09’da yaptığını, açıklamanın yapıldığı saatlerde ise AA’nın aksine bizim sisteme girilen sandık sayımızın yalnızca yüzde 39 olduğuna dikkat çekmiştir. Yani o saatte 180 bin sandıktan yaklaşık 70 bini bizim sistemize girilmişti. Geride, sisteme girmeyen 110 bin sandık vardı. Elimizdeki verilere göre o saatte bizim sistemimizde Erdoğan’ın oy oranı yüzde 51.77, İnce’nin oy oranı ise yüzde 33.65 gözüküyordu. Bu rakamların tamamını açıkladık. Erdoğan’ın oy oranının yüzde 50’nin altına ineceğini değerlendirdik ve bu yönde bir açıklama yaptık.
turk-internet.com : HDP tarafının yolladığı tutanak bilgilerde bir terslik olduğunu ve sistemi yanılttığını söylediniz. HDP’nin bu durumu kendisinin siber saldırıya uğradığı şeklinde açıkladığını da. Peki sadece bu HDP verileri engellenerek, adilsecim.net çalıştırılamaz mıydı?
Onursal Adıgüzel : Sandıklar açılmaya başladığı andan itibaren CHP, HDP, İYİ, SP sistemlerine gelen veriler otomatik olarak Adil Seçim ortak veri havuzuna aktarılmaya başlanmıştır. Bu noktada HDP’den gelen verilerde birtakım oyların yanlış adaylara girildiği farkedilmiştir. Sandık sonuçlarının sağlıklı bir biçimde açıklanabilmesi için HDP verileri ortak veri havuzuna kaydedilmesine rağmen, sonuç açıklama sistemine yansıtılmamıştır. HDP verileri çıkarıldığında Güneydoğudan veri akışı çok zayıflamış, bu bağlamda bazı aday ve partilerin oy oranları gerçeğin çok gerisinde kalmıştır. Bu sebepten sonuçları ilan edebilmek için açılan sandık oranının %10 civarına gelmesi beklenmiştir. Seçimin ilk saatlerinde %1.5-%3 arasında açılan sandık mevcutken açıklanan rakamlar hem gerçeği yansıtmayacaktı hem de halkta geniş çaplı infial yaratabilirdi.
turk-internet.com : Bilişim sektörü uzmanları, bu sistemlerin yetersiz olduğundan şüpheleniyor ve şunları soruyor.. “Teknik yönden; kimden ve ne gibi bir hizmet aldınız? Sistem mimarisini kime çizdirdiniz? Güvenlik testi yapıldı mı? Nasıl bir test yapıldı? Sistemi yaptırdığınız firma daha önce yüksek bulunurluklu sistem tasarlamış mıydı? Yazılım ne kullanıldı? Kim teknik altyapıyı sundu? Bu altyapı iki üç saat sürecek yoğunluğu kaldırabilecek şekilde mi kurulmuştu? seçim öncesinde yük testi yapıldı mı?”
Onursal Adıgüzel : Adil Seçim Platformu yazılımlarından Sandık Koruma Sistemi hariç tüm yazılımlar dış dünyaya açıktır ve gereken tüm yük testleri, penetrasyon testleri, mimari çalışmaları yapılmıştır. Yazılımı kodlayan ekibimiz Türkiye’nin en yüksek trafikli internet sitelerine yazılım ve altyapı desteği sunan, dünyanın en büyük internet sitelerine bilgi güvenliği hizmeti sunmuş kişilerden oluşmaktadır.
Adil Seçim Mobil uygulaması seçim günü 50.000’e yakın online kullanıcıya hizmet vermiştir. Sistemde herhangi bir bilgi güvenliği zaafiyeti, hack edilme vb. durumu yaşanmamıştır. Seçim sonuçlarının yayınlanacağı adilsecim.net ise 500.000 online kullanıcıya kadar ulaşmıştır ve bu rakam Türkiye’nin en çok ziyaret edilen 3 haber sitesinin toplam online kullanıcı sayısına eşittir.
Seçim öncesinde internal ve external olarak yük testleri yapılmıştır. Ayrıca ASP mobil uygulaması doğal yük testine de tabidir. Uygulamanın doğal bir fonksiyonu gereği, her 15 saniyede bir kullanıcının lokasyon bilgisi web servislerine iletilmektedir. Seçim gününden birgün önceye kadar cihazı telefonuna indirmiş 200.000’e yakın kullanıcı sisteme her 15 saniyede bir talepte bulunmuştur. Bu da seçim anına kadar artan bir trafikle yükü dengeleyebildiğimiz anlamını taşımaktadır.
Seçim günü 2 kere olmak üzere, her ikisi de 10 dakikadan kısa süren iki kesinti yaşanmıştır. Bu kesintilerin bir tanesi bizim tarafımızdan yapılmıştır, bir tanesi de DdoS koruması için kullandığımız CloudFlare altyapısının gelen sorguları bloklamasından kaynaklanmıştır. Sorun kısa süre içerisinde giderilmiştir.
turk-internet.com : her seçim döneminde oylamanın sonucuna dair kamuoyunda ciddi beklentiler doğuran vaatler duyuyoruz ama sistemler bir nedenle çalışmıyor? neden? bilişim sektöründe bu işin altından kalkabilecek çok sayıda “gönüllü” varken, şeffaflıktan uzak bir çalışma olduğu düşünülüyor. Bu konuda ne diyeceksiniz?
Onursal Adıgüzel : ASP ekibi, çok yüksek bir trafiğin üstesinden başarı ile gelmiştir. Burada yaşadığı kendisi kaynaklı tüm teknik sorunları ve problemleri de kabul etmektedir, pek yakında yayınlanacak teknik raporda bunlara detaylı yer verilecektir. ASP sistemleri, her firmaya, gönüllüye, gruba açılabilecek, review ettirilebilecek bir sistem değildir. İçerisinde her partinin müşahit, sandık sorumlusu vb. isim soyisim, telefon bilgileriyle; uygulamayı indiren kullanıcıların anlık lokasyon bilgileri yer almaktadır. Bir bilgi güvenliği ihlali olmaması için yazılım geliştirme süreci kapalı bir şekilde, üçüncü parti yapılar dışarıda bırakılacak şekilde tasarlanmıştır. Partilerin kendi görevlileri hakkındaki hassasiyeti, bileşenlerin kullanıcılarını koruması yönündeki hassasiyeti göz önüne alınırsa; bu kadar hassas bilgiler içeren bir uygulama açık kaynak kodlu veya kolobratif olarak geliştirilemezdi.
turk-internet.com : Adilsecim.net büyük beklentiler içeriyordu ve bugün baktığımızda sosyal medyada, gönüllü insanların “kendi telefonumu suçlayıp durdum ama” şeklinde bir ifadeleri var.. Adilsecim.net’e veri işlemek isteyen insanlar neden erişemedi ya da Adilsecim.net’i telefonla arayanların karşısına neden birisi çıkmadı..
Onursal Adıgüzel : Adil Seçim Mobil Uygulaması aracılığıyla 79.914 tutanak başarıyla yüklenmiştir. İki kere yaşanan kısa süreli kesinti ile ilgili detaylı bilgi ASP tarafından hazırlanan teknik raporda yer alacaktır. Adil Seçim Çağrı Merkezi’nde gün boyunca 4.479 çağrı cevaplanmıştır. Çağrı Merkezini arayan bazı kullanıcılar yoğunluktan dolayı ulaşamamış olabilirler.
turk-internet.com : Tahmini sandık sayısı ne demek? Bu seçimde YSK neden kesin yerine tahmini diyerek sandık sayısı söylüyor?
Onursal Adıgüzel : 24 Haziran seçimlerinde Türkiye genelinde, yurt içinde 180.065, cezaevlerinde 459 olmak üzere toplamda 180.524; yurt dışında ise ülkelerde 3.386, gümrüklerde 4.098 olmak üzere toplamda 7.484 sandıkta oy kullanılmıştır. Tahmini sandık sayısı ile kastedilen şudur. Bazı noktalarda, cezaevlerinde ve gümrüklerde sandık sayılarında sandık birleştirmelerinden kaynaklı kaymalar olmuştur. Bunlardan kaynaklı olarak, seçim günü sandık sayılarında YSK’nın önceki açıkladığı sayılara göre küçük farklılıklar yaşanmıştır.
turk-internet.com : Şu anda yaptığınız TEKNİK ALTYAPI ve/veya VERİ analiz çalışması var mıdır?
Onursal Adıgüzel : Şu an Adil Seçim Platformu bir teknik rapor üzerine çalışmaktadır. Ayrıca kendisine gelen tüm veriler ışığında, YSK verileri ile uyuşmazlık çalışmaları detaylı olarak yapılmaktadır.
turk-internet.com : Kaç tane oy basıldı? Oy basımı neye göre yapılır (mesela % 10 hata payı yeterli değil midir) Liberal Parti başkanı Cem Toker bu konuya dikkat çekiyor sürekli. CB seçimi için 77.079.540 adet oy pusulası basıldığını iddia ediyor ve soruyor.. bunlar 81 ile dağıtılırken, neye göre dağıtıldı.. Neden bu kadar çok oy (% 30) basıldı? Bu konuda sizin ya da CHP’nin yorumu nedir?
Onursal Adıgüzel : Basılacak oy pusulası sayısı ilgili Kanunla belirlenmektedir. Öte yandan, basılan oy pusulası sayısı zaten YSK tarafından açıklanmıştır. YSK 371 sayılı kararında, www.ysk.gov.tr/doc/karar/dosya/77615/2018-371.pdf basılan oy pusulalarını sayısına ilişkin detaylı açıklama bulunuyor.
[1] Seçim Gecesi AdilSeçim.net Konusunda Neler Yaşandı?
[2] Emrehan Halıcı : Seçim Sonuçlarının Takibi Konusunda Açıklama Yayınladı