İnternet ücretsiz bir ortam olduğu için en önemli gelir kaynağı “reklam”. Ancak yıllardan beri 5-10 medya grubu olan ülkelerde, şimdi yüzlerce-binlerce-milyonlarca web sitesi bulunuyor. Bunun da etkisi, reklam sektörünün şaşırması şeklinde.
Eskiden reklam şirketleri nereye reklam vereceklerini bilir ve reklamvereni yönlendirirlerdi. Bugün bu zorlaştı. Dolayısıyla da, çeşitli reklam altyapıları ortaya çıktı. Bunların en çok tartışılanı Phorm. 2002’de kurulan bir şirketin oluşturduğu sistem, tüm dünyada “takip” ve “kişisel gizlilik” tartışmalarına yol açıyor. Zaman zaman reklamcılık amacının ötesine geçtiğine, devletlerin kullanıcıları takibine yaradığını düşünenlere de rastlanıyor.
AB tarafından kullanımının uygun olmadığı belirtilen reklamcılık uygulaması “Phorm” ülkemize TTnet üzerinden geldi. Ama konuyla ilgili kullanıcı tepkileri var. turk-internet.com olarak konuyu masaya yatırdık ve her tarafın düşüncelerini ve gelişmeleri aktarıyoruz. Bu kapsamda uygulamayı kullanmaya başlayan TTnet’le yaptığımız söyleşiye karşı Alternatif Bilişim Derneği 20 eylül 2012 tarihinde bir açıklama gönderdi[1]. Açıklamayı aynen yayınlıyoruz;
- TTNET: “Phorm, Londra Borsası’na kote ve dünyanın çeşitli ülkelerinde kurduğu ortaklıklarla faaliyet gösteren uluslararası bir şirket.”
Alternatif Bilişim Derneği (Alternatif Bilişim): Phorm şirketinin Londra Borsasına kote olduğu doğru. Ancak çok önemli bir nokta var: Şirket Borsaya verdiği rakamlara göre şu ana kadar 250 milyon ABD doları zarar etmiş: Phorm : Financial Reports linkini tıklayınız
Bu raporlara göre gittiği her yerde büyük tepki gören şirket hiç bir yıl kar etmemiş. Sadece 2011 yılındaki zararı 62.5 milyon dolar. Süreklilik arzeden bu zararların nasıl karşılandığı bilinmiyor. Ortakların bu büyüklükteki bir zararı sürekli olarak karşılaması da hiç inandırıcı değil. TTNET gibi bir şirketin iş ortaklarını seçerken daha dikkatli davranması beklenirdi. Geçmişi bu derece karanlık olan bir şirketin ne TTNET’e ne de Türkiye’ye yarar getireceğine inanmıyoruz.
- TTNET: “Birleşik Krallık’taki sorun yazılımla ilgili değildi ve tamamen kullanıcılara denemenin başlayacağına ilişkin bilgilendirme sürecinin yönetilmemesiyle ilgiliydi.”
Alternatif Bilişim: Bu doğru değil. İngiltere’deki sorun 2006 ve 2007 senelerinde kullanıcılara haber vermeden kullanıcılar üzerinde Phorm’un yaptığı deneylerden ibaret değil. Sadece bu gizli deneyler bile şüphe uyandırmakla birlikte İngiltere’deki sorunlar daha derin.
Bunlardan en önemlisi kendi vatandaşlarını gizlice dinlemek konusunda kötü bir ünü olan İngiltere devletinin AB tarafından Phorm konusunda uyarılması. İngiltere’nin bu uyarıyı dikkate almaması üzerine AB bu ülkeyi gizli dinleme/veri kaydı konusunda kanunlarını ve davranışını değiştirmeye zorlamak için dava açmış: Telecoms: Commission launches case against UK over privacy and personal data protection linkini tıklayınız
Ülkedeki binlerce Internet kullanıcısının şikayeti üzerine açılan dava sonucunda İngiliz hükümeti Phorm’u desteklemekten (bu desteğin nedeni bilinmiyor, ancak tahmin edilebilir!) vazgeçmek zorunda kalmış.
Bu da Phorm’la iş ortaklığı yapan BT, Virgin Media ve TalkTalk gibi büyük ISP’lerin yollarını ayırmasına yol açmış. Böylece Phorm ABD’den sonra İngiltere’yi de terketmek zorunda kalmış.
Kişisel mahremiyetlerine düşkün olan ileri sanayi ülkelerinde barınamayacağını anlayan şirketin şimdi şansını gelişmekte olan ülkelerde denemeye karar verdiği anlaşılıyor. Türkiye’de yaşayan herkesi bu küçük düşürücü davranışa karşı çıkmayı çağırıyoruz.
- TTNET: “Hizmet, en yüksek gizlilik, güvenlik ve performans standartlarını sağlamak üzerine kuruludur.”
Alternatif Bilişim: Phorm kendi Internet sitesinde sistemin fişleme faaliyeti konusunda şöyle yazıyor: How are ISP subscribers’ usage details collected? linkini tıklayınız
- “Our technology works by distinguishing your browser from all others by assigning a random number.”
Her kullanıcının tarayıcısına (browser) bir rakam atadığını ve bu rakam sayesinde kullanıcının tüm ilgi alanlarını takip ettiğini itiraf eden Phorm şirketi diğer tüm açıklamalarında kişisel mahremiyet konusunda hassas olduğunu iddia ediyor! Bu “numaranın” başka hiçbir amaç için kullanılmayacağı ve başka kişilere veya kurumlara aktarılmayacağı iddiası ise Phorm’un diğer söylediklerinden daha inandırıcı değil.
Phorm sisteminin kişisel mahremiyet konusunda hukuku nasıl ihlal ettiğinin ayrıntılı bir analizi aşağıdaki belgede görülebilir: The Phorm “Webwise” System – a Legal Analysis linkini tıklayınız
Ürünleri (Apropos, Adware.Webwise) anti-virus programları tarafından zararlı yazılım olarak tanımlanan Phorm şirketinin “en yüksek gizlilik, güvenlik ve performans standartlarını” sağlayacağı konusundaki TTNET vaadini gülünç buluyoruz:
- TTNET: “Phorm hizmeti gizlilik iddialarına istinaden denetime girmiştir.”
Alternatif Bilişim: Nerede ve kim tarafından denetlenmiş? Eğer gerçekten böyle bir işlem olduysa neden AB tarafından kişisel mahremiyeti ihlal eden bir sistem olarak tanımlanmış?
- TTNET: “Gezinti, tüm abonelerin kullanımına sunulmadan önce çeşitli demografik özelliklere sahip gruplar tarafından test edildi. Bu testlerin ardından hizmete sunuldu.”
Alternatif Bilişim: Bu “grupların” kimler olduğunu bilmenin hakkımız olduğuna inanıyoruz. TTNET’in bunları açıklamaması durumunda bu ifadeyi aşağıdaki şekilde algılayacağız:
- “Gezinti, tüm abonelerin kullanımına sunulmadan önce çeşitli demografik özelliklere sahip gruplar üzerinde test edildi.” Belki de aynen İngiltere’de olduğu gibi!
- TTNET: “İngiltere hükümeti hem British Telecom’u hem de Phorm’u destekleyici açıklamalarda bulunmuştur.”
Alternatif Bilişim: Bu ifade belki de yazının içerdiği tek doğru. Yukarıdaki açıklamalarımız ışığında İngiltere devletinin AB ile ters düşmek pahasına bu karanlık şirketi neden desteklemiş olabileceğinin tahminini okura bırakıyoruz.
Türkiye’deki Internet kullanıcılarının kişisel mahremiyetlerinin ve iletişim özgürlüklerinin en az ABD ve İngiltere’dekiler kadar önemli olduğuna inanıyoruz. Tüm yurttaşları reklamcılıkla başlayan ancak Internet üzerindeki fişleme faaliyetini nereye kadar götüreceği belli olmayan TTNET-Phorm ortaklığına karşı açtığımız imza kampanyasına destek vermeye çağırıyoruz: wwwenphormasyon.org linkini tıklayınız
Son olarak WWW’in geliştiricisi ve dünya çapında saygınlığı olan Sir Tim Berners-Lee’nin Phorm konusundaki açıklamasıyla bitirelim:
- “Eğer abonesi olduğum Internet Servis Sağlayıcı Phorm kullanırsa aboneliğimi hemen bitiririm.” (Wikipedia : Phorm) linkini tıklayınız
ALTERNATİF BİLİŞİM DERNEĞİNDEN DUYURU 18 eylül 2012
TURK-INTERNET.COM’DAKİ TTNET AÇIKLAMASI ÜZERİNE