29 nisan 2017’den bu yana Türkiye’de erişim engelli olan[1] Wikipedia Davası, Anayasa Mahkemesi tarafından öne alındı. Yüksek mahkeme, başvuruyu 11 Eylül’de görüşecek. İnternet ansiklopedisinin başvurusunun öne alınma nedeninin, Wikimedia Vakfının konuyu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) taşıması olduğu kaydediliyor [2].
Wikipedia sözcüsü, engellemeyi AİHM’e taşıma kararının Türk makamlarıyla iki yıl süren tartışmalar ve ülkenin en yüksek mahkemesi olan Anayasa Mahkesindeki sonuçsuz bir mücadeleden sonra verildiğini söylemişti. Maher, siteye her dilde erişimi engelleyen Türk yasağının, Çin’in verdiği karar öncesinde, herhangi bir ülke tarafından siteye getirilen “en geniş yasaklama” olduğunu söylemişti. Wikimedia Vakfı ise engellemeyi bu yıl 23 mayısta AİHM’e taşıdı.
The European Court of Human Rights has chosen to expedite our case to restore access to @Wikipedia in Turkey. Here’s what it could mean #ForFreeKnowledge. /1 https://t.co/Q9aMab9ymh
— Wikimedia (@Wikimedia) July 22, 2019
Wikipedia, 2017 yılında ‘Türkiye’nin Suriye’de işgalci devlet olarak’ gösterildiği yönündeki içeriklerin kaldırılmaması nedeniyle Sulh Ceza Hakimliği tarafından verilen Türkiye’den erişim engellemesi kararı ile karşılaşmıştı. 2 madde için tamamının engellenmesi kararı 2 yıldır pek çok kuruluş tarafından [3][4] eleştiriliyor.
Yüksek mahkeme kararının öne alınması ve bundan sonra neler olabileceği konusundaki yorumlarını, Avukat Gökhan Ahi’ye sorduk:
Anayasa Mahkemesi’nin 2 sene dosyayı bekletip, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Türkiye’den 31 Ekim’e kadar Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile uyumlu olduğunu kanıtlaması talebinde bulunması sebebiyle, dosyanın görüşülmesinin biraz daha öne alındığını tahmin ediyoruz.
Hatırlarsanız Anayasa Mahkemesi, daha önce Yaman Akdeniz, Kerem Altıparmak ve Mustafa Sezgin Tanrıkulu’nun Twitter’ın erişime kapatılmasına ilişkin bireysel başvurularını değerlendirmiş ve Twitter’ın idari bir kararla kapatılmasını Kabul Edilebilir bularak, Anayasa’nın 26. maddesinde korunan ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine yönelik karar vermişti. (Başvuru Numarası: 2014/3986) Bu karar toptan site engellemelerinin Anayasa’ya aykırı olduğu yönünde önemli bir emsal karar niteliği taşımaktadır.
(bkz. Anayasa Mahkemesi Kararı)Bahsettiğim önceki emsal karar gibi, Anayasa Mahkemesi’nin Wikipedia’nın erişime engellenmesini ihlal olarak değerlendirmesini beklemekteyim. Gerçekten de, Wikipedia.com’a erişimi kapatmanın hukuki bir dayanağı bulunmadığı gibi, bireylerin bilgiye ulaşma ve bilgiyi yayma hakkını ciddi şekilde sınırladığı açıktır ve bu haliyle Anayasa’da mutlak olarak yasaklanmış olan sansürü mümkün kılmaktadır. Wikipedia’nın bu şekilde erişime engellenmiş olmasıyla, Anayasa’nın “Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti” başlıklı 26. maddesi doğrudan ihlal edilmiştir.
Kaldı ki, sitelerin URL bazında kısmi engelleme kararı verileceği yerde tamamına erişim engellenmesi de hukuken mümkün değildir. Zira, Anayasa’nın 13. maddesine göre temel hak ve özgürlüklere yönelik sınırlamalar ancak kanunla yapılabilir ve demokratik toplum düzeninin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamayacağı gibi hak ve özgürlüklerin özlerine de dokunamaz. Burada ölçülülük ve orantılılık ilkeleri de fazlasıyla aşılmıştır.
Anayasa Mahkemesi beklediğim gibi karar verirse, bu karar Anayasa’nın 153. Maddesi gereği bağlayıcı bir karar olacağından, erişim engelleme kararı veren mahkemeler resen ve derhal erişim engelleme kararlarını ortadan kaldırmakla mükellef olacaktırlar. Eğer beklentimin aksine bir karar çıkarsa, bu durum Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde Türkiye’nin birkaç sıra daha gerilemesine yol açacak ve ayrıca AİHM’den de Türkiye’yi mahkum eden bir ihlal kararı çıkabilcektir.
[1] İnternet Ansiklopedisi Wİkipedia Engellendi
[2] Wikipedia Erişim Engelinin Kaldırılması İçin AİHM’e Başvuruyor
