Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, e-ticarette güven damgası uygulamasına yıl bitmeden başlanacağını açıkladı. Biz de konuyu taraflara yani e-Ticaret şirketlerine ve Ticaret Bakanlığına sorduk.
Ticaret Bakanlığı’ndan bir uzman, “Güven Damgası” olayının, TÜİK araştırmalarından çıktığını söyledi. 2015-2017 arasında, yapılan araştırmalarda, satın almama nedeni olarak ilk sıralarda “güven olmaması” gösterildiği için Ticaret Bakanlığı bu konuda bir önlem getirmek istemiş ve sitelere “güven damgası (trustmark) verme uygulaması böyle ortaya çıkmış.
Arkasından güven damgası, 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisinin eylem planında yer almış. Güven Damgası ile ilgili Tebliğ de 2014’de çıkarılan 6563 sayılı Elektronik Ticaret Kanunu ve 2015’de yayınlanan Elektronik Ticarette Hizmet sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Yönetmeliği çerçevesinde hazırlanmış [1][2][3].
Burada devletin şu anda belirlediği Güven Damgası Sağlayıcısı TOBB. Yani e-Ticaret firmaları TOBB’a başvurarak, gerekli işlemleri tamamladıktan sonra Güven Damgası alacaklar. Bunun zorunlu olmadığını ve sitelerin kendi isteğine bağlı olduğunu kaydedelim.
Güven Damgasının başlıca bileşenleri arasında, SSL ile ödeme alması, müşteriyi alışverişin her safhası için bilgilendirmesi ve şikayet bölümünün olması, yılda bir kez sızma testi yaptırması, yöneticilerin parasal açıdan sıkıntılı bir suçla ilişkisi olmamış olması, site ortamında da sıkıntılı (örneğin çocuklara yönelik) içeriklerin yer almaması gibi koşullar bulunuyor [4].
Bu noktada, sürecin zor olabileceği ve küçük siteleri mali açıdan da zorlayabileceği yorumları var ama bunu uzmanlar, Güven Damgasının gönüllü yani isteğe bağlı olduğunu ve bu tür sitelerin pazar yerleri üzerinden çalışabileceğini söyleyerek cevaplıyorlar. Ayrıca maliyetin çok da fazla olmayacağına dikkat çekiyorlar ve tüm dünyada bu tür bir düzenlemeye gidildiğini elirterek, EMOTA örneğini veriyorlar [5].
EMOTA, Çevrimiçi ve Omni Kanal ticaretini temsil eden Avrupa çapındaki şemsiye federasyonu. EMOTA’nın ana görevi, eTicaret’i teşvik etmek ve politika yapıcıların ticaretin önündeki engelleri kaldırmasına yardımcı olmak olarak tanımlanıyor. Emota, Avrupa’daki güven damgalarını onaylıyor [6].
Avrupa’da emota üyelerine bakarsınız, her ülkeden 1 üye bulunuyor. TOBB da bunların arasında. Benzer uygulamaların ABD ve Asya’da da olduğu kaydediliyor.
ETBİS’e 19 bin firma Üye Oldu
Diğer yandan, güvenli firmaları sıralayacak olan “Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi” var [7]. 2017’de duyurulan ETBİS’in son durumunu da araştırdık. Şu anda listeye üye sayısının 19 bin olduğunu ve her geçen gün arttığını öğrendik.
Etbis de güvenli siteleri gösterecek ama eTicaret.gov.tr sitesi üzerinden ulaşılarak anlaşılabilecek. Buna karşılık, güven damgası, siteye girdiğinizde sitenin güvenilirliğini gösteriyor olacak. Bu siteden e-Ticaret firmalarının şikayet edilemeyeceği (eskisi gibi Tüketici Mahkemeleri ya da Hakem Heyetlerine şikayet yapılabiliyor) ama bu site üzerinden kayıtlı olmayan ya da kayıtlı olduğu halde erişilemeyen sitelerin bildirilebileceği kaydedildi.
Bakanlıktan aldığımız bilgiye göre, ETBİS, Türkiye’deki e-Ticaret’in durumunu analiz etmek, izlemek ve istatistiki bilgi toplamak amaçlı kuruldu. Türkiye’de e-Ticaret yapan firmaların bu listeye üye olması zorunlu. Aksi takdirde 5.000-20.000 aralığında ceza ödeme durumu meydana gelebilecek.
ETBİS’e üye firmalar B2C ya da B2B olabiliyor. Şu ana kadar ülkemizde sadece Tübisad’ın verdiği e-Ticaret rakamını biliyoruz. O da belli başlı sitelerden alınan ve sadece B2C siteleri kapsayan veriler. ETBİS ile B2B –ki asıl hacim burada– e-ticaret hacmi de ortaya çıkıyor olacak.
Listenin istatsitiki bilgi dışında, üye olacak tüzel kişilikler sayesinde tüketicilerin korunması hedefi de var.
[1] ELEKTRONİK TİCARETTE GÜVEN DAMGASI HAKKINDA TEBLİĞ
[2] Elektronik Ticarette Güven Damgası Geliyor
[3] e-Ticaret’te Güven Damgası Tebliği Yayınlandı
[4] E-Ticarette Güven Damgası Hakkında Sektörün ve Tüketicilerin Bilmesi Gerekenler
[5] EMOTA – The European eCommerce & Omni-Channel Trade Association
[6] Güvenilir bir mühürün önemi
[7] e-Ticaret Sitelerine ETBIS’e Kayıt Olma Zorunluluğu Geldi