Ödül alırken ülkesini “Güzel ve Yalnız” olarak tanımlayan film yönetmeni bana romantik bir yaklaşım gibi gelmişti. Ama geçen gün türk.internet.com da “LINX 300 üyeye ulaştı” yazısını okurken, aslında bu sözün, ülkeme ne kadar uygun düştüğünü düşünüverdim.
Dünyada her ülkede, bir ya da birden çok Internet Değişim Noktası (Internet Exchange Point) var. LINX ise Londra’da kurulan değişim noktalarından biri. İlk kurulduğunda, parasız pulsuz bir yaklaşımdı ve 5 ISS tarafından hayata geçirilmişti. Bugün görüyoruz ki, 300 Internet servis sağlayıcının bağlandığı bir nokta haline gelmiş[1].
Türkiye’ye de durum ne derseniz, halen bir tane bile yoktur. Bu durum, batı ülkelerinin telekomcularınca da garipsenmektedir ve hatta biz bir tane kuralım düşüncesi ile yatırım yapmak isteyen şirketler vardır.
Internet Değişim Noktası neden gereklidir?
Internet Servis Sağlayıcılar (ISS) birden çok olduğundan ve bir ISS’ten bağlanan bir kullanıcı bir başka ISS’te bulundurulan bir web sayfasına erişmek isteyince oluşan trafiğin kısa ve ucuz yoldan akması için gereklidir. Eğer bir noktada değişim yapılmaz ise, trafik yoğun uluslararası Internet bağlantılarından akacaktır. Bu hatlar ise hem pahalıdır ve hem de ülke içindeki trafiğin, uluslararası trafikle karışması sonu oluşan yoğunluk, yavaşlamaya sebep olur.
Nasıl yapılabilir?
Bilinen ve uygulanan üç yöntem verdır.
- Tek nokta
- Bire bir bağlantı
- Karmaşık ağ bağlantı
Şimdiye kadar ne yapıldı?
Aslında geçmişte benzer bir çaba vardı. Tek noktada birden çok ISS’in trafiğini değiştirdği bir nokta için anlaşma yapıldı ve TIX adı verilen nokta oluştu. Bu nokta o dönem bir ISS içinde, o ISS’in yöneticisinin çabalarıyla kurulmuştu. Her ISS kendi hattını ödüyordu. İlk bir kaç yıl her şey çok iyi gitti. Trafik ve ISS sayısı çoğalmıştı.
Ancak TIX’i içinde bulunduran ISS yönetici değiştirip, o yinetici de, tüm ISS’lerin birlikte oluşturduğu noktayı kendi lehinekullanmaya kalkıp, ürün ve hizmetlerini “Internet Değişim noktasında herkese daha kolay ulaşırsınız” sloganı ile satmaya kalkınca diğer ISS’ler noktadan çekildi ve TIX bir kaç yıl içinde yok oldu[2].
TIX’ten ağzı yanan ISS’ler bu kez Tier1 adı altında bir çok noktadan bağlanan bir yapı oluşturdular[3]. Kurucu 5 ISS kendi aralarında bağlandı. Diğerlerine ise “siz Tier2’siniz. Bu sebeple kurucu 5 ISS’e bağlanacaksınız ve hizmet için ücret ödeyeceksiniz” dediler. Bu yaklaşım yanlıştı çünkü diğer ISS’ler 2. sınıf olmayı kabul etmediler. Dolayısı ile Tier1 üzerinde yeterince trafik oluşmadı. Kısa bir müddet sonra bu oluşum da yok oldu.
ISS derneği TID’in bir şirket kurma, isteyen her ISS’i bu şirkete ortak etme yolu ile oluşturmak istediği tek noktada değişim yapacak oluşum ise her nedense şirketi oluşturacak katılımcı ISS’lerin son anda vaz geçmeleri sonucu başarısız oldu.
Türk Telekom ise her seferinde bu ortak noktalara girme fikrine karşı oldu. Sebebi ise basitçe daha çok para kazanma hırsıdır. ISS’ler ana Internet çıkışını Türk Telekom’dan satın almak zorundadır. Alternatif bağlantılar çok yavaş (örneğin uydu) ve çok pahalıdır.
Normalde Internet çıkışları uluslararası Internete ulaşmak için gerçekleştirilen bağlantılardır. Ulusal trafiği ise ISS’ler kendi aralarında döndürürler. Türk Telekom bu noktalara gitmeyerek, ISS’leri pahalı Internet bandından yurt içi trafik kullanmak zorunda bırakmıştır.
Şu an ki durum ise kesinlikle komiktir. Önce Türk Telekom ve sonra TTNET kurulduktan sonra (TTNET %100 Türk Telekom ortaklığıdır) TTNET 5 milyon ADSL kullanıcısından ücret toplamaktadır. Bu ücret onları Internette istedikleri yerlere taşıması için verilmektedir. Eğer TTNET ADSL kullanıcısı ISS’lerde bulundurulan bir içeriğe ulaşmak isterse, trafik ISS’in Internet erişimi için yüksek ücretler ödediği hattan gitmektedir.
Böylece Türk Telekom hem ADSL kullanıcısndan para almakta ve hem de ISS’ten para kazanmaktadır. Bunun adı “çifte kavrulmuş lokum” olmalı.
Neler kaçırıldı?
Türk Telekom ve eğosu yüksek ISS yöneticilerinin, şirketini, ülkesini düşünmeden geçmiş yıllarda yaptıkları hatalardan dolayı;
- Öncelikle ÜLKEMİZDE (başka ülkelerin de üye olabileceği) bir Değişim noktası oluşmamıştır.
- Değişim noktası oluşmadığından Türk Telekom ve bazı ISS’ler LINX gibi değişim noktalarına para ödemektedirler.
- Istanbulun bir Internet/ses değişim noktası olmasına yarayacak merkez olmasının önü kapanmıştır.
Ama Hala Yapılabilir..
Evet hala bir şeyler yapılabilir. Bu yazı da zaten bu nedenle yazılmıştır. Neler yapılabilir derseniz !!
- Telekomünikasyon kurumu bir an önce Internet networklerinin “ARA BAĞLANTI” yapılması gereken hizmetler sınıfına sokmalıdır.
- Türk Telekom ve kalan ISS’ler ortak bir nokta üzerinde çalışmalıdırlar
- ISS ve Türk Telekom bağımsız bir noktanın ACİLEN oluşturulması gereklidir.
Yukarda yazdılarımdan dolayı, umarım neden ülkemi “güzel! Ve yalnız!” bılduğumu anlatabilmişimdir . Tek bir Türk ses operatörünün kalmadığı, Telekomünikasyonun giderek yabancı yatırımcıların eline geçtiği ülkemde hiç olmazsa bir değişim noktasını biz kuralım bari. Bu işi de Amerika’dan gelen birinin yapması çok utandırıcı olacak.
[1] LINX First In The World To Interconnect 300 Members ve LINX 10.Yılını Kutluyor
[2] TIX Şirketleşiyor
[3] Türkiye İçi Trafikte Yeni Bir Omurga – TR1