Biliyorsunuz, Boeing 737 Max’ın yaptığı toplam 346 kişinin öldüğü 2 kaza nedeniyle, konuyu sürekli izliyoruz. New York Times gazetesinde yayınlanan yeni bir habere göre[1], Boeing firmasında üst düzey bir pilotun 737 Max uçaklarındaki yönetim yazılımı MCAS konusunda mahkemede ifade veriyor. Büyük bir jüri önündeki sorularda, savcılar üst düzey bir pilotun bu yazılım konusunda düzenleyicileri (FAA) yanlış yönlendirip yönlendirmediğine odaklandı.
MCAS olarak bilinen otomatik yazılım, ağırlık merkezi arkaya kayan Boeing Max 737 uçağının burnunu aşağıya döndürüyor. Ama Etiyopya ve Endonezya’daki 2 ölümlü kazanın nedeni gibi gösteriliyor [2].
Boeing’i sorgulayan federal savcılar, FAA’in 737 Max uçağı için nasıl onay verdiğini araştırıyorlar. Boeing sözcüsü Gordon Johndroe yaptığı açıklamada, “Adalet Bakanlığı’nın soruşturmasıyla işbirliği yapıyoruz,” dedi.
Savcılık, Boeing’in Federal Havacılık İdaresi’ni (FAA) bilerek yanlış yönlendirip yönlendirmediğini inceliyorlar. Savcıların, üst düzey pilot Mark Forkner’in yanısıra birkaç Boeing çalışanını sorguladığı kaydediliyor. Davanın geldiği noktada, ortaya çıkan şu ; pilot Forkner düzenleyiciye yalan söylemekle suçlanabilir. İlaveten Forkner potansiyel yanlışlıklardan da sorumlu tutulabilir, çünkü Boeing’in, Max’i uçmadan önce ne tür bir eğitim pilotunun ihtiyaç duyacağını belirleyen FAA grubu ile etkileşiminden sorumlu kıdemli çalışan olduğu kaydediliyor.
Geçen yıl, Forkner’in sohbet yaptığı meslektaşı Patrik Gustavsson’a FAA’nın Max’i onaylamasından aylar önce, MCAS’ın bir uçuş simülatöründe tahmin edilemez şekilde hareket ettiğini söylediği ve “Temel olarak düzenleyicilere yalan söyledim (bilmeden)” dediği belirtildi.
Boeing , geçen yılın sonlarında CEO’su Dennis A. Muilenburg’u kovdu ve 737 fabrikasında üretimi geçici olarak durdurdu. Dünyanın pek çok havayoluna (ve de THY’ye) teslim edilmiş olan 737 Max uçaklar bir yıldır uçurulmuyor. Kazalar, Amerikan Adalet Bakanlığı tarafından yürütülen ceza soruşturması da dahil olmak üzere birçok soruşturmayı teşvik etti. Bu ise şirkete milyarlarca dolara mal olan ve Amerikan ekonomisini etkileyen bir krize dönüşmüş durumda.
Aylarca süren aksaklıklardan sonra Boeing, MCAS için bir güncelleme yaptığını ve dünyanın dört bir yanındaki düzenleyicilerin uçağı yaza kadar uçmasını beklediğini söyledi. Savcılar, BForkner’ın MCAS’ın neredeyse tüm uçuş aşamalarında tetiklenmesine izin veren ve daha sonra bu bilgileri FAA’ya vermediğini belirten önemli bir değişiklik bilip bilmediğini anlamaya çalışıyorlar.
MCAS, uçak yüksek hızlarda keskin dönüşler yaparken etkinleştirilecek şekilde tasarlanmış. Ancak Max’in geliştirilmesinin son döneminde, Boeing mühendisleri, uçağın düşük hızlarda uçarken de MCAS’a ihtiyaç duyduklarına karar verdiler. Yüksek hızlarda sahip olduğu düşük hızlarda düzlem üzerinde aynı etkiye sahip olmak için, mühendisler sisteme daha fazla güç verdi.
Kasım 2016’daki mesajlarda, Forkner, MCAS’ın düşük hızlarda tetiklediğini belirtiyor gibi görünüyor. “MCAS şimdi M.2’ye kadar aktif” dedi ve nispeten yavaş bir uçuş hızını gösteren teknik bir terim kullanarak ekledi. Forkner’ın avukatları David Gerger ve Matt Hennessy, müvekkillerinin hatalı bir uçuş simülatörünün düzensiz davranışlarına tepki verdiğini ve düzenleyicileri yanlış yönlendirmediğini söyledi. “Mark kimseye yalan söylemedi. İşini dürüstçe yaptı ve FAA ile olan iletişimi dürüsttü. Pilot ve Hava Kuvvetleri veterineri olarak asla diğer pilotların veya yolcularının güvenliğini tehlikeye atmazdı.” dediler.
New York Times’ın bildirdiğine göre, Forkner eğitimden sorumlu FAA grubuna yazılımda bir değişiklik yapıldığını hiçbir zaman söylemedi. FAA yetkililerine gönderdiği e-postalarda MCAS’ın nadiren etkinleştirileceğini söyledi. Uçuş simülatöründeki deneyiminden iki ay sonra, Forkner, FAA yetkililerine e-posta ile yazılımın resmi eğitim materyallerinden bahsedilmesini istemeleri için e-posta gönderdi, normal şartlarda tetiklenmediğini de söyledi.
Savcılar ayrıca Boeing’de çalışanları düzenleyicilere yalan söylemeye teşvik eden daha geniş kültürel sorunların olup olmadığını araştırıyor . Ocak ayında şirketin çalışanlarının FAA ile alay ettiği yüz sayfadan fazla iç yazışma yayınladı ve FAA’dan bilgi gizlediklerini söyledi.
[1] Federal Prosecutors Investigating Whether Boeing Pilot Lied to F.A.A.
[2] Eski NASA Uzmanı Sertifikalandırmaya İşaret Ederken, Boeing Yazılımı Güncelleyeceğini Açıkladı
[3]Boeing Employees Mocked F.A.A. and ‘Clowns’ Who Designed 737 Max