1 ay kadar önce BTK’nın erişim sağlayıcılara gönderdiği mesaj ile bazı VPN servislerini bloklamalarını istediklerini haber yapmıştık. Bloklanması istenen VPN servisleri genellikle PPTP ve L2TP protokolları olanlardı; Tor Project, VPN Master, Hotspot Shield VPN, Psiphon, Zenmate VPN, TunnelBear, Zero VPN, VyprVPN, Private Internet Access VPN, Espress VPN, IPVanish VPN[1].
Şimdilerde ise, BTK tarafından erişim sağlayıcılara gönderilen bir dosya ile, aldıkları önlemleri yani yukarıda isimleri kaydedilen VPN servislerinin hangilerinin bloklanmış olduğunu haftalık olarak TİB’e yazılı bildirmeleri istendi. Yani BTK, VPN bloklaması konusunda ısrarcı.
Ama VPN’lerin bloklanması ne anlama gelir?
VPN servislerinin engellenmesi konusundaki çeşitli boyutları, bir bilgi yazımızla özetlemiştik[2]. Oradaki notlarımızdan belirtelim; VPN servislerinin bir kısmı engellenebilir ama tamamını engellemek mümkün olmaz. Üstelik o bir kısmı engellense bile tam anlamıyla işe yaramaz. Çünkü ;
- VPN servisi veren firmalar da durumu yakından takip ediyor. Onlar da bloklanan servisini A-VPN yerine B-VPN olarak açabilirler.
- Zaten finansal servislerin kullanıldığı OpenVPN gibi protokolların kullanıldığı servislerin kapatılması mümkün değil. Çünkü, VPN sadece erişimi engellenen yerlere gitmek için kullanılmıyor. Asıl amacı, gizli konular (ticari sırlar gibi) ya da finans gibi konularda güvenli bir yol (tünel) yaratmaktır.
- Ama bir başka durum, Opera isimli tarayıcının yaptığı gibi, artık tarayıcılar içinde VPN gömülü geliyor [3]. Ama zaten Let’s Encypt türü çabalar, internetin bütününe HTTPS yaymaya çalışıyor.
- Bunlar da olmaz ise, Açık kaynak 5 $ – Windows 25 $ civarında ücretlerde yurtdışı sunucu kiralayarak, o sunucuların üzerinden istediğiniz içeriklere ulaşmanız sorunsuz gerçekleştirilebilir. Sunucu kiralayanların, girdikleri sayfalar SSL şifreli ve görüntü olarak Türkiye’ye transfer edildiği için bu hizmetlerin engelleme imkanı bulunmuyor..
O zaman BTK ne yapmaya çalışıyor? Bu konuda da teoriler var;
- BTK erişim sağlayıcıları bıktırmaya çalışıyor (tabi ki espri yapıyoruz)
- BTK ne yaptığını bilmiyor (bu da espri)
- BTK bizim bilmediğimiz bir şey biliyor
- BTK bir şeyler yapıyormuş izlenimi vermeye çalışıyor
Freedom House’un dünyadaki tüm ülkeler için hazırladığı “İnternet Özgürlüğü Derecesi (İnternet Freedom Score)”, 2016 yılı için % 61 ile “Özgür Değil (Not Free)” şeklinde özetleniyor [4]. Bu derece 2015 yılında “Kısmi Özgür” diye sınıflandırılmış ve 3 puan daha iyi imiş yani % 58. Yukarıdaki grafikten göreceğiniz üzere, “İnternet Özgürlüğü”, “derece” hesaplaması yapılmaya başlanan 2009 yılındaki “42” puandan bu yana her sene 2-3 puan gerileyerek, bu yıl % 61 özgür değil haline dönüştü.
Yani dünyada internet özgürlüklerini engelleyen 3cü dünya ülkelerinin arasında sayılıyoruz.
Diğer yandan “aman dövizlerinizi bozdurun” günleri yaşadığımız için olayın başka bir tarafını da hatırlatalım; VPN kullanımı ya da sunucu kiralamak 3-5 $ gibi gözükse de, çok sayıda insan tarafından uygulandığında, ülkenin döviz sıkıntısına katkıda bulunacak bir harekettir. Zaten yıllardır, peering (trafik değişim) noktası olmamasından kaynaklanan içeriğin yurtdışına kaçması, operatörlerin trafiğinin yurtdışından dönmesi gibi çok sayıda yanlış uygulama yüzünden ülkemizin kaybettiği paralara ek olarak BTK şimdi de insanları, VPN ve sunucu kiralamaya iterek para kaybettirmektedir. Acaba farkında mıdır?
Üstelik bu özgürlük puanını düşüren ve para kaybettiren kısıtlamalar, gerçekten internetin engellenmesine yarayabilir mi? Yukarıda da belirttiğimiz üzere, bu da mümkün değil. Tam tersine inatlaşma haline dönüşüyor. Öyle ki, 2008 yılında, zamanın başbakanı Tayyip Erdoğan bile, uzunca bir zaman boyunca süren YouTube yasağı sırasında “Ben giriyorum, siz de girin” ifadesini kullanmıştı [5].
[1] VPN’lere Engelleme Geldi, Peki VPN Kullanan Şirketler, Bankalar, Noterler için Durum Nedir?
[2] VPN Nedir? Ne İşe Yarar? Kimler Kullanır? Engellenebilir mi? Tehlikeleri Nelerdir?
[3] Opera, iOS’dan Sonra Android için de Bedava VPN Servisi Başlattı
[4] The Struggle for Turkey’s Internet
[5] Başbakan Tayyip Erdoğan : Ben Youtube’e Giriyorum, Siz de Girin
