Geçen yılın sonunda itibaren Goldman Sachs tarafından yapılan bir analize göre, yarı iletken sıkıntısı bir şekilde 169 sektöre dokunuyor. Çelik ürün ve hazır beton üretiminden, klima sistemleri, televizyon ve buzdolapları üreten endüstrilere, diş fırçalarına ve bira fabrikalarına kadar her şey dahil. Sabun üretimi bile çip krizinden etkileniyor[1].
Dün salgının yarattığı “çip sıkıntısı”nın otomotiv endüstrisine etkilerine bakmıştık[2]. Çip eksikliğinin yarattığı üretim kısıtlaması, taşımacılık zorlukları ve uzantısında satış azalmasının sektöre 2021 yılında 110 milyar $’a mal olacağı tahmin ediliyor[3]. Otomotiv sektörü çip krizinden en fazla etkilenecek sektör durumunda.
2022’ye Kadar Günlük Cihazların Üretiminde Sıkıntı Gözüküyor
Ama bir başka alan da tehdit altında. O da günlük cihazlar. Salgının başında evlere kapandığımız dönemde, dizüstü bilgisayarlar, tabletler ve oyun sistemlerinin satışları hızlandı ve azalan üretim nedeniyle otomobil üreticileri tarafından doldurulamayan çip kapasitesini aldılar. Bu artış halen sürüyor. Bilgisayar üreticileri % 40-45 gibi artan üretim planları yapıyorlar.
Diğer yandan, son yıllarda evlerimizdeki cihazların bir çok yerinde çipler var. Robot süpürgeyi tahmin ediyorsunuzdur ama örneğin çamaşır makinalarında, çamaşır tartımı da bir çip ile oluyor. Akıllı televizyonları söylemeye gerek yoktur herhalde. Buzdolapları, bulaşık makinaları, elektrikli diş fırçaları, çay-kahve makinaları, mikrowave fırınlar vsvs..
Bunların üretiminde mart ayından bu yana sıkıntı konuşuluyor. Dünyada üretimin çip eksikliği yüzünden % 10 kadar düştüğü raporlandı[4]. Bu durumun en az 2022 başına kadar süreceği tahmin ediliyor. Bu nedenle bazı cihazlar bu çipler olmadan ya da eski model ve daha yavaş, daha az iş yapan çiplerle üretilecek.
Yani eğer evleniyorsanız veya ev yenileme projesi başlatmışsanız, çamaşır makinası, buzdolabınızı veya bulaşık makinası almayı planlıyorsanız, bulamayabilirsiniz, bulduğunuz aradığınız en son teknoloji olmayabilir ya da 2 yıl öncesine nazaran çok daha pahalıya mal olacak.
OLED ve LCD Ekranlar Sorunlu, Akıllı Telefonlar da Sıkıntı Yaşayacak
Marttan bu yana 1 dolarlık ekran sürücüsü çiplerinin kıtlığı, OLED veya LCD ekranla donatılmış her şey için yaklaşmakta olan bir fiyat artışı dalgasının sinyalini veriyor. Bu, akıllı saatler ve telefonlardan tabletlere, dizüstü bilgisayarlara, monitörlere, akıllı cihazlara, TV’lere ve araba bilgi-eğlence sistemlerine kadar her şeyin üretim maliyetinin daha yüksek olacağı anlamına geliyor.
Samsung nisan ayında bileşen eksikliğinin TV üretimini etkileyeceği konusunda uyardı. Bunun etkileri, artan etiket fiyatlarında halinde. Örneğin, daha büyük TV modelleri, geçen yaza göre ortalama yüzde 30 daha pahalı.
Apple ve Samsung gibi şirketler, salgın başlangıcında cihazları stoklamak konusunda öngörüye sahip olduklarından ve çip sıkıntısından etkilenenlerden daha gelişmiş tedarik teknolojisi kullandıklarından, etkilenmekten kaçınmayı başardılar. Ama bu şimdiye kadardı. Tim Cook kısa süre önce kısıtlı silikon tedarikinin ve yardımcı bileşenlerin eksikliğinin iPhone ve iPad satışlarını etkileyeceğini açıkladı. Daha küçük akıllı telefon üreticilerinin sıkışmayı hissetme oranları daha yüksek.
Fiyatlar Yükseliyor
Tersine üretici firmalar da başka sorunlar yaşıyorlar. Örneğin Reuters’ın marttaki haberine göre Beyaz eşya firmalarında kar marjları, kıtlık nedeniyle daha da daralıyor. Xiaomi firmasına bağlı elektrikli süpürge markası olan Dreame Technology, mikroişlemci ve flash bellek yongası sıkıntısıyla başa çıkmak için pazarlama bütçesini azalttı ve tedarikçilerle ilişkileri yönetmek için fazladan eleman aldı.
Dolayısıyla, tüketiciye ulaşan fiyatlar, talebin arzı karşılayamaması + taşıma ücretlerindeki artış nedenleriyle yükseliyor.
Kiralık Araç Fiyatları da Tavan Yapmış Durumda
Kiralık araç fiyatları tavan yapmış durumda. Çünkü bir çok kişi, işe servislerle ve tatile otobüs/uçaklarla gitmekten vazgeçti. Yani talep patladı ama çip olmadığı için montaj hatlarını kapatan bir otomotive endüstrisi var. Bu nedenle 2.el arabalar ya da kiralık araçlara yönelim arttı.
Zaten bir çok kiralık araç şirketi salgının başında düşen talep nedeniyle ayakta kalmak için elindeki araçları satmıştı. Sonradan onlar da 2.el almak zorunda kaldılar. Sonuç mu; hem 1.elde, hem 2.elde hem de kiralık araçlarda fiyatlar, arzın karşılanamaması nedeniyle arttı.
Oyun Konsollarında Fiyatlar Fahiş Düzeyde
Ancak şimdi, en son Nintendo Switch, Xbox ve PlayStation’ın bulunması zorlaştı veya fahiş fiyatlandı. Bu arada, Bulut tabanlı oyun akışı kısa vadeli bir çözüm olabilir. Bir sonraki yeni oyun konsolu çıkışı ise 2023’ü bulabilir.
Çip Kıtlığı ne zaman sona erecek?
Yukarıda zaten verdik ama yeniden tekrarlayalım, analistler kıtlığın 2021’in sonunda hafifleyeceğini, ancak artan tedarikin, ürüne dönüşmesinin 2022 ortalarını bulabileceği düşüncesindeler. O zamana kadar, daha yüksek fiyatlara alışmamız veya cihazlarımızı ve araçlarımızı temiz kullanmaya çalışmamız lazım.
Ama tatsız bir konuyu da hatırlatalım, bu kıtlığı fırsat bilen dolandırıcılar da çıktı ve piyasada sahte çipler de yer almaya başladı [5].
[1] These 169 industries are being hit by the global chip shortage
[2] Otomotiv Endüstrisinde Çip Sıkıntısı Sürüyor
[3] Chip shortage expected to cost auto industry $110 billion in revenue in 2021