Bu söyleşinin ilk bölümünü Doç.Dr.Mustafa Ergen : Yeni 4G İhale Şartnamesi ile Yerli Ekosistemin Önü Açıldı – I başlığı altında okuyabilirsiniz.
26 ağustosta 9 yıl gecikme ile de olsa 4G ihalesi yapılıyor olacak. Yeni açıklanan ihale şartnamesindeki 2 önemli değişiklikten birisi, yeni teknoloji yani LTE Advanced cihaz seçimi, diğeri ise yerli katkısı. Bu yerli katkısı bugün ülkemizin cari açığının azalmasına neden olacak kadar büyük. Yarın da belki mobil cihaz üretimi işinde daha ileriye gitmenin yolunu açabilir.
Bu bölümde MiSONE kurucusu ve Koç Üniversitesi öğretim üyesi Doç.Dr.Mustafa Ergen ile yerli katkısını konuştuk. Bir sonraki bölümde 5G ve ilerisi içine beklentilerini okuyacaksınız.
turk-internet.com : Mustafa Bey, bu yerli oranları güzel dediniz ama bugüne kadar operatörlerin pazarda böyle firmaların olmasını desteklemediği eleştirileri var. Yani pazarda bugün böyle alım yapılabilecek yerli üretim yapan firmalar var mı? KOBİ’ler veya hizmet sağlayan, şebeke anlamında hizmet sağlayacak firmalar var mıdır?
Mustafa Ergen : Olmasa bile olması gerekiyor. Bu ihale oranları oldukça yüksek rakamlar. Eskiden yüzde 15’lerde bile zor yerli tedarik yapılıyordu ve bu tür yerli tedarikte teknoloji unsuru akü gibi, betonu gibi ya da kablosu gibiymiş gibi oldu.
Şimdi katkı şebekede sınırlanmış bir yüzde 30, yüzde 40, yüzde 45 rakamları var. Bu, herkese görev veriyor. Operatörler kendi ekosistemlerini yeşertmek zorunda. Bunlara risk yatırımcıları dahil olmak zorunda. Gerekir ise büyük sermayedarlarımız belki operatörlerin yanında bu pastadan pay kapmak üzere teknoloji firmaları kurmaları iyi olabilir. Bu, önümüzü açacak yeni bir dönem diye düşünüyorum.
turk-internet.com : Peki, aynı konuyu tersten sorarsak, 3G ihalesindeki AR-GE şartı, mühendis şartı ve de KOBİ’lerden alışveriş şansı -bazıları yerine gelmemiş bile olsa- nasıl değerlendiriyorsunuz? Bugün daha iyi bir ortama yol açtı mı bu?
Mustafa Ergen : 3G’de mühendis yetiştirme, mühendis istihdam etme şartı vardı. Çoğu zaman da operatörlere teklif veren firmalar onu külfet olarak fiyatlandırıyordu. Yani normalde tam tersini istedi devlet ya da BTK. Burada istihdam edilen insanların o ürünlere katkı vermesini ve belli kâr marjını yurt içinde bırakmasını istedi. Tam tersine tedarikçiler için, operatörlere satarken o yerli mühendisler külfet olarak fiyatın üzerine konur hale geldi. Bu herkesin farkında olduğu bir şey. Bu ihalede tamamen yerli malı tanımı var BTK’nın gözetiminde; etrafından dolaşamayacağımızı düşünüyorum.
turk-internet.com : Peki, bu yeni ihalede sizce aktörler… yani kimlerden bahsediyoruz? Telekomünikasyon üreticileri, telekom operatörleri, KOBİler, bu demin bahsettiğimiz tür firmalar ve yatırımcılar. Nasıl davranacaklar? Kendilerine nerede yer bulacaklar?
Mustafa Ergen : Şimdi operatörler bir ekosistem oluşturacaktır, kendi tedarik ekosistemlerini. Bu ekosistem içerisinde bazı oyuncular, birden fazla operatöre aynı anda hizmet verebilir olacak. KOBİ’ler, küçük şirketler o şemsiyenin altında büyüyecek. Büyük şirketlere de bu zamana kadar tedarik yapan uluslararası şirketlerin önünde de bir fırsat doğdu. Biliyorsunuz, Türkiye’nin en değerli insanları, en iyi üniversitelerden çıkıp buralarda çalışıyorlar. Onlar da merkezlerine gidip “bakın Türkiye’de oyun değişti. IT’nizi buraya kaydırmak zorundayız” demek zorunda. Biliyoruz ki, artık uluslararası firmalar tek bir noktada iş yapmıyor, birden fazla ülkede, birden fazla kaynak kullanımı var. Bu kaynaklardan birinin işte zorla da olsa Türkiye’de olmaması için hiçbir neden kalmadı. Türkiye, yerli pazar kartını kullanmaya başladı.
turk-internet.com : Çok güzel! Benim ihale ile ilgili soracaklarım bu kadar. Sizin eklemek istediğiniz bir şey var mı?
Mustafa Ergen : Şunu söyleyebilirim: Bu rakamlar çok yüksek rakamlar. Bence Türkiye’nin sermayedarları da bu sektöre girmeliler, operatörler ile gönül bağı kurmalılar ve böylece bu sektördeki tedarik zincirinin bir parçası olabilirler. Türkiye’nin mühendislik alt yapısının bunu kaldırmaya yeterli olduğunu düşünüyorum.
turk-internet.com : Yani diyorsunuz ki, sanayicilere yeni bir yatırım alanı doğdu.
Mustafa Ergen : Evet!
turk-internet.com : Bunu değerlendirsinler, fark etsinler.
Mustafa Ergen : Burayı zıplama tahtası olarak kullansınlar. Türkiye’de bir operatör müşterisi olan şirketin değeri en az 200 milyon dolardır, global anlamda. Global bir piyasada başka bir müşteri kazanırlar ise, hem Silikon Vadisi tabiri dediğimiz yatırımcı tabiri ile ya da risk yatırımcısı tabiri ile exit imkânını çok rahat elde ederler diye düşünüyorum.
turk-internet.com : Çok teşekkür ederiz Mustafa Bey!
Mustafa Ergen : Ben teşekkür ederim!
Son bölümde 5G’ye doğru neler var onları konuştuk. Bunu da Burayı tıklayarak okuyabilirsiniz.