Yaklaşan 4G ihalesini konuştuğumuz MiSONE kurucusu ve Koç Üniversitesi öğretim üyesi Doç.Dr.Mustafa Ergen’e “Ulak projesini” yani bu konuda geliştirilmiş bir baz istasyonu olmasının anlamını ve bundan sonraki gelişmelerde ve mesela 5G konusunda ne tür fonksiyonu olabileceğini sorduk. Ergen 5G konusunda ülkemizin sayılı uzmanından birisi durumunda.
Kendisiyle 4G ihalesi konusunda yaptığımız söyleşiyi 2 bölüm halinde
- Doç.Dr.Mustafa Ergen : Yeni 4G İhale Şartnamesi ile Yerli Ekosistemin Önü Açıldı – I
- Doç.Dr.Mustafa Ergen : Yeni 4G İhalesinde Yerli Katkının, Şebekede Sınırlanmış Olması Olumlu – II
linklerinden okuyabilirsiniz;
turk-internet.com : Mustafa Bey, 4G’deki ULAK ürünü için bundan sonra ne tür aşamalar geçer? Bu ürünün bize kazandıracağı ne var?
Mustafa Ergen : ULAK aslında Türkiye’nin teknoloji kazanım projesidir. ULAK bize iki tane fonksiyon kazandıracak ülke olarak. Bir tanesi, operatörlerin katılabileceği A’dan Z’ye yerli bir ürün yapma becerisi ve bunu tabii konsorsiyum ile yapma becerisi. Yani birden fazla şirket bir araya gelerek yapma becerisi. Diğeri ticarileşme sürecinde operatörlere satma becerisi. Yani şirketleşme becerisini kazandıracak. Bu iki çekirdeğin ULAK ile atılıyor olması gerekir.
turk-internet.com : Bu 4G aşağı yukarı ne kadarlık bir pazar?
Mustafa Ergen : Sırf Türkiye’deki pazar 30 milyar dolar’ın üzerinde.
turk-internet.com : Sadece Türkiye’den mi bahsediyorsunuz?
Mustafa Ergen : Evet. Sırf Türkiye’deki pazar bu büyüklükte. İlaveten şu ana kadar 150’nin üzerinde ülke 4G’ye – LTE’ye geçti. Her birisi 1-2-3 sene sonra, LTE Advanced’a geçecek. Bu yeni bir pazar demek.
turk-internet.com : ULAK bu pazarda bir şey yapabilir mi?
Mustafa Ergen : Elbette, LTE Advanced çok büyük bir pazar ve Türkiye’nin ulaşabileceği operatörler hatta Türkiye’deki operatörlerin kardeş operatörleri bir anlamda bizim radarımıza giriyor. Eğer bizim burada ufak bir pazar payımız olur ise, ULAK ve ULAK ile beraber olacak şirketleşme sürecinde yerli bir dev telekom şirketi doğurabiliriz.
turk-internet.com : Peki 5G’ye giden yolda fonksiyonu var mı ULAK’ın?
Mustafa Ergen : 5G’de bu saç ayağın üçüncü aşaması. ULAK’ta ürün yapma, sonra bu ürünü satabilme, ve 5G’de de araştırma geliştirmelerden ekonomik değer kazanmayı öğrenmemiz gerekiyor. Yani, biz şimdi sürekli araştırma geliştirme yapıyoruz, üniversitelere devlet fon veriyor ama bunlardan bir ekonomik değer kazanma aşamasına geçmemiz lâzım.
5G de bu fırsatı veriyor bize. 5G’nin patentlerine dahil olabilir isek, bizim de patent portföyümüz 5G patent portföyünden bir kısmını oluşturabilir ise, bizim yüzde 1’i bile olsa kazanacağımız rakam 250 milyar dolar.
turk-internet.com : Bayağı önemli. Peki, 5G ile ilgili çalışmalar var mı?
Mustafa Ergen : 5G ile ilgili çalışma 2013’te başladı. 5G’nin biliyorsunuz, 2G’de, 3G’de, 4G’de Avrupa Birliği’nin bir liderliği söz konusu oldu. Her seferinde Amerika ile çarpıştılar. İşte 4G’de bu sefer Çin ile Kore ile çarpıştılar. 5G’de bir kayıpları oldu.
Yani, her ne kadar yense de Avrupa Birliği, Amerika’daki startup’lara yenildiler. Amerika’daki bir haberleşme türündeki herhangi bir startup şu anda operatörlerin 11 milyar dolar ses gelirlerini ve mesajlaşma gelirlerini yiyor.
Şimdi 5G’de bir araya gelmek için Avrupa Birliği 5G PPP alanı adlı bir organizasyon yaptı ve 1,4 milyar EURO komisyon parası ve 3,5 milyar EURO toplam parayı 5G’de bizim payımız olsun diye hem Avrupa Birliği’ne ve dışarıdaki ülkeler de dahil açmak istedi. Şimdi bizim de bu 5G PPP araştırma fonlarının bir parçası olmamız gerekiyor.
İkincisi, 5G’de öyle bir sistem gelmesi gerekiyor ki, burada operatörler de kazansın, startup dediğimiz şirketler de kazansın, bir kazan-kazan ortamı oluşsun.
Belki bunun liderliği yine Avrupa’da olabilir, Amerika’da olabilir ama bizim de bunun parçası olmamız gerekiyor. Türkiye’deki araştırma geliştirme faaliyetlerinin de bu tarafa doğru harmonizasyonunu sağlasak, bizim de bir patent havuzumuz olur ise bu yönde, biz de bunun bir parçası olabiliriz.
Yani, kaçmış bir şey yok ama hızlı olmamız gerekiyor. Herkes kendi 5G’sini 2018’de, 2019’da çıkartıyor olacak, işte Kore Olimpiyatları ve başka bir yerlerde. Türkiye’de de Türkiye’nin en tepesi Cumhurbaşkanımızın verdiği bir vizyon var bu konuda; altının doldurulması gerekiyor.
turk-internet.com : Peki, 3G, 4G, 5G aralarındaki fark ne?
Mustafa Ergen : Şöyle: 2G’den başlayalım. Hatta 1G’den başlar isek. Biliyorsunuz, 1950’lerde araç telefonları vardı. Biz bilmiyoruz ama siz de bilmiyorsunuz. Araçlara bağlı telefonlar ile bir tane baz istasyonu vardı şehirde, 12 kişi aynı anda konuşabiliyordu. Şimdi, 1.nesilde, 1980’de Amerikalılar hücre teknolojisini geliştirdi. Şehre 1 tane baz istasyonu kurmayalım, birden fazla kuralım ve böylelikle bu frekansı birden fazla yerde kullanalım diye 1G teknolojisi gelişti, Motorola da öyle çıkan bir şirketti. İkinci nesilde, Avrupa Birliği GSM teknolojisini getirdi ve dijital sese döndü ve dijital ses de roaming getirdi yani kıtalararası, operatörler arası geçişleri sağladı.
3. nesilde ise İnternet girdi işin içine. İnternet o kadar hızlı büyüdü ki, internet uygulamalarını biz cep telefonlarında kullanır hale geldik. 4.nesilde, bu sefer internet hızlı büyüyünce, şebeke mimarisini internetin üstüne getirdiler. Yani, şebeke internetin bir uygulaması oldu. 5.nesilde ise bunların tamamen harmonizasyonu, gigabit’lerin üzerinde hız ve neredeyse sıfır’a yakın duraksama hızı bekleniyor ki, daha büyük işler yapılabilsin. Yani, 5.nesil de bunları harmonize eden bir yapıya doğru gidiyor.
turk-internet.com : Anlıyorum. Benim suallerim bu kadar. Sizin eklemek istediğiniz bir şey var mı değişik olarak?
Mustafa Ergen : Türkiye’de 5G konusunda bence çok büyük bir farkındalık var. Herkes tepeden tırnağa bu işin olmasını istiyor. Bu noktada bence herkese görev düşüyor diye düşünüyorum.