“Uçak ve yazılım”, “uçak ve hacking” gün geçtikçe daha fazla gündemimize girmeye başladı. 9 mayısta İspanya’da test uçuşu sırasında düşen uçakla ilgili bazı detaylar ortaya çıkmaya başladı. Türkiye için üretilen A400M askeri nakliye uçağının yazılım hatası nedeniyle sorun yaşamış olabileceği belirtiliyor. Airbus firması dün motor yazılımının kontrolünü talep etti. Airbus “Elektronik Kontrol Bölümü”nün incelenmesini istiyor.
Kazanın nedeni araştırılırken, turboprob motorlarda normal olmayan bir çalışma şekli tespit edilince, dikkatler motor yazılımlarına döndü. Kazayla ilgili olarak sızan bilgilerde, sistem kurulumu sırasında sorun olabileceği düşünülüyor. Ayrıca performans sorunları da inceleniyor. Ancak henüz “kara kutu” kaynaklı resmi bir açıklama yapılmış değil. Bu konuda sorun olabileceği düşüncesi Airbus’ın kendi çalışmaları sonucunda ortaya çıkmış.
Elektronik Kontrol Bölümü, turboprob motorların performansını takip ederek, gerekli komutları veren bir yazılım paketinin içinde yer alıyor ve gücü kontrol ediyor. Kara kutu henüz İspanyol mahkemesinde delil olarak tutuluyor. Eğer kara kutu içindeki veriler, Airbus tarafından düşünülen nedenle örtüşen bir görüntü verirse, o zaman kesinleşecek.
Pilotların kaza sırasında yine de kalkış yaptıkları alana dönmek için hamle yapmalarına rağmen uçağın bir tarla üzerine düşmesine engel olamadıkları bildirilmişti. 9 Mayıs’ta İspanya’nın Sevilla kentinde test uçuşu sırasında meydana gelen kazada uçağının mürettebatından 4 kişi ölmüş, 2 kişi de ağır yaralı olarak kurtarılmıştı.
A400M, Avrupa’nın En Büyük Savunma Projesi
Şimdiye kadar 174 tane satılmış olan Airbus’ın A400M projesi, Avrupa’nın en büyük savunma projesi olarak ve 20 milyar Euro geliştirme harcamasıyla oluşturuldu. Motorlar ise Alman MTU Aero Engines, İngiliz Rolls-Royce, Fransız Safran tarafından geliştirildi. Yazılım ise MTU sorumluluğunda.
Uçağın geliştirilmesi aşamasında, kargo yüklemeden, yakıt alımına kadar pek çok teknik sorunla karşılaşılmıştı. Yazılım konusunda da gecikmeler olduğu ve maliyeti arttırdığı epeyce tartışılmıştı. Hatta “motorları kontrolde sorun var” ifadesi 2009’da bile konuşuluyordu[1]. Ama düşen uçağın yazılımı fabrikadan çıkış onayı almıştı.
Türkiye A400 M için 10 uçak sipariş etmiş, ilk teslim 2014 Nisan’da yapılmıştı. Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı, İspanya’da test uçuşundaki Airbus A400M nakliye uçağının düşmesi üzerine, envanterindeki aynı model iki uçağın uçuşlarını bir süreliğine durdurduğu açıklanmıştı.
Uçaklar ve Yazılımlar – Hacking
İnsan hataları (pilotaj) nedeniyle son zamanlarda düşen uçak sayısı azaldı. Çünkü uçaklar gün geçtikçe daha kompüterize yani daha güvenli hale getiriliyor. Ama ya bilgisayar hataları, yazılım hataları ve hatta hackleme?
Bu olayda “yazılım hatası söz konusu oldu mu?” bundan sonrasında belli olacak. Ancak 2008’de İspanyol Havayollarının düşen uçağında ciddi bir virüs şüphesi bulunuyor. Teknik sprunları takip etmek için kullanılan merkezi bilgisayar sistemlerine bulaşan bir virüsün uçağı etkilemiş olabileceği iddiası var. Uçağın resmi düşüş nedeni, uçmasını sağlayan “flap” ve “slat”ların durumu konusunda pilotları uyaran alarmların çalışmadığı ve uçağın düştüğü şeklinde açıklandı. Ama buna neyin neden olduğu kesin olarak hala bilinemiyor[2].
Diğer yandan, geçen AY ABD’de United Airlines uçağına binen bir güvenlikçinin, uçak sistemlerinde açık olduğuna dair tweet’i kendisinin FBI tarafından sorgulanmasına ve uçağa alınmamasına neden oldu[3]. Ancak aynı United Airlines daha sonra, açıkları bulacak yolcularına ödül vadeden bir kampanya açtı[4].
[1] Exploding Costs: Can the Airbus A400M Be Saved?
[3] Sistem Açığını Tweet’leyen Yolcu Bir Uçaktan Atıldı, Diğerine Alınmadı
[4] United Airlines, Yazılımlarındaki Açıkları Bulanı Bedava Uçuruyor
Türk İnternet'ten buna benzer yazılar için bildirim almak ister misiniz?
