İstanbul Planlama Ajansı bünyesinde faaliyet gösteren İstanbul İstatistik Ofisi, “Son Verilerle İstanbul Ekonomisi” raporunun 2021 yılı birinci çeyrek sonuçlarını yayınladı. Her çeyrekte yayınlanacak olan rapor, İstanbul’un mevcut ekonomik görünümünü, makroekonomik göstergelerin son yıllardaki değişimlerini vererek yansıtıyor. Rapor ile büyüklüğü, öncü olma durumu ve ekonomik gelişimi tetikleyebilen unsuları ile İstanbul ekonomisi analiz edilerek, müşterek politika üretme sürecine katkı sağlamak ve öngörülebilirliği artırmak hedefleniyor.
İstanbul ekonomisi, birçok bölgeyi etkiliyor
Türkiye ekonomisinin %31’ini oluşturan İstanbul, bu ekonomik büyüklüğü ile dünyadaki birçok ülke ile yarışabilecek durumda. Türkiye’nin makroekonomik gelişimi, İstanbul’u doğrudan etkilediği gibi; İstanbul ekonomisindeki dinamizm de Türkiye’nin geri kalanını etkiliyor. Son sekiz yıldaki daralmaya rağmen, dönüşmeye devam eden büyük bir ekonomi. İstanbul, özellikle kadın istihdamındaki göstergelerle, Türkiye istihdam piyasasında dönüşümün öncüsü; fakat salgın dönüşümün hızını yavaşlatıyor. Genç işsizlik verileri ve yapılan araştırmalar, özellikle ‘ne eğitimde, ne istihdamda olan 18-25 arası gençlerin’ iş bulma imkânlarının düştüğünü ve bu grupta karamsarlığın arttığına dikkat çekiyor.
Salgın, şirket ve sektörel yapıları farklı şekillerde etkiledi. Hizmet sektörünün İstanbul’daki ağırlığı göz önüne alındığında, salgının orantısal olarak İstanbul ekonomisini daha fazla etkileme ihtimali ortaya çıktı. Yükselmeye devam eden enflasyon ve karantinalarla düşen gelir, İstanbulluların ekonomisini zorlamaya devam ediyor.
Enflasyon yükseldi, alım gücü düştü
Tüketici fiyatları, hem Türkiye genelinde hem de İstanbul’da artmaya devam ediyor. İstanbul’da en çok temel ihtiyaç grubunda yer alan ürünlerin fiyatları arttı. Salgında esnafın gelirinde yüksek oranda düşüşler meydana geldi. Enflasyon artışı, esnaf gelirlerindeki düşüş ve geniş tabanlı işsizlikteki artış, 2020 yılında, İstanbulluların alım gücünün yüksek oranda azalmasına yol açtı.
İstanbul’un ekonomisi, 60 milyar $ daraldı
İstanbul, 232 milyar $’lık gayri safi hasılası ile birçok ülkeden daha büyük bir ekonomiye sahip. Son sekiz yıldaki daralmaya rağmen, dönüşmeye devam etse de 2013‘ten 2019’a kadar 60 milyar $’a yakın daraldı. 2019 yılında kişi başı gelir, 5.000 $’dan fazla düşerek 10 yıl öncesine geriledi.
İstihdam kapasitesi iki yıldır düşüyor
Nitelikli işgücü gerektiren ve katma değeri daha yüksek olan hizmet sektörü alt alanlarında, İstanbul’un ağırlığı, Türkiye geneline göre daha yüksek durumda. 2005’ten sonra yaratılan istihdam, nitelikli işgücünde ve hizmet sektöründe ağırlıklı olarak yer alıyor. Kadın istihdamı da erkek istihdamına göre İstanbul’da daha hızlı artıyor. Fakat Türkiye genelinde olduğu gibi İstanbul’un da istihdam kapasitesi son iki yıldır düşüyor.
Dünya’da olduğu gibi, İstanbul’da da COVID-19 gençleri, niteliksiz işgücünü, mikro KOBİ’leri ve kayıt dışı çalışanları etkiliyor. Özellikle 20-24 yaş grubundaki işsizlik artışı ve istihdam düşüşü, son bir yılda hızlandı.
Salgın, şirket ve sektörel yapıları farklı şekillerde etkiliyor
Şirket dinamizmi, İstanbul’da, Türkiye ortalamalarına göre daha yüksek. Yıllık olarak kişi başına daha fazla şirket kurulurken, şirketler Türkiye geneline göre daha fazla istihdam yapabilecek büyüklüğe erişebiliyor. 2020 yılında, salgın ile birlikte, şirket dinamizm verilerinde Türkiye genelinde hareketlenme gözlendi. İstanbul’da kurulan şirket sayısının arttığı sektörler inşaat, toptan ve perakende ticaret ve bilgi-iletişim oldu. En fazla şirket kapanması, ağırlıklı olarak hizmet sektöründe gerçekleşti.
