Uber konusundaki tartışmalar bitip tükenmiyor. Geleneksel taksi hizmetlerine bir alternatif olarak ortaya çıkan ve “özel taksi servisi” diye adlandırabileceğimiz mobil taksi uygulamasından en çok taksiciler rahatsız. Çünkü pazarlarına kendilerinden daha ucuz, daha konforlu ve bu nedenle daha çok tercih edilebilir bir alternatif oldu. Ama devletler ya da belediyeler de şikayetçi çünkü vergi alamıyorlar. Tabi bir kaç uygunsuz olay –hatta tecavüz olayı– meydana gelmesi, kullanıcılarda rahatsızlık yaratmıştı. Ama sürücüleri de çok rahatsız. Bir iş yapmış oluyorlar ama karşılığını alabiliyorlar mı?
Paris’teki Uber sürücüleri gelecek cuma sabahı havaalanını bloke etme çağrısı yaptılar. Bu çağrının nedeni ise, Amerikalı Uber ile yapmaya çalıştıkları anlaşmanın başarısızlığa uğraması. Uber sürücüleri Orly ve Charles de Gaulle havaalanlarının yolunda sabah 4:00’den itibaren bir protesto gösterisi gerçekleştirmeye hazırlanıyorlar.
Sürücü sendikaları, Uber’in aldığı % 20’lik komisyonu % 25’e çıkarması üzerine şirketle görüşme yapmaya başlamışlardı. Sendika Uber’e “ya komisyonu düşür, ya da fiyatları yükselt” diyordu. Ama kabul ettirmemişler.
Uber Fransa’da klasik taksicilerin büyük tepkilerine neden olmuştu [1]. Arkasından, Fransız hükümeti Uber’e rakip 8 taksi hizmeti yaratmış ve klasik lisanslı taksiciler de bu servislere üye olmaya başlamışlardı [2].
Şimdi hem Uber sürücüleri ve hem de Uber ile rekabet eden bu benzer uygulamalara üye olmuş klasik lisanslı taksiciler, Uber’in Fransız ulusal çalışma standartlarını ve serbest çalışan sürücülerin toplu pazarlık hakkını ihlal ettiğini söylüyorlar.
Dolayısıyla cuma gününü protesto günü ilan ettiler. Benzer bir protestoyu geçen perşembe yine havaalanlarında yapmışlar. Fransız Ulaştırma Bakanı Alain Videlies geçen hafta Uber’in tüm sendikalarla görüşme yapmasını istedi. Uber ise sürücüler için 2 milyon Euroluk bir destek paketi açıkladı ama sürücülerin istediği bu değil.
Bazı sürücüler, 3.75 Euro/saat’e kadar düşen ücretlerden bahsediyorlar. Bu rakam çok düşük olarak değerlendiriliyor. Geçen hafta protestolarda “Uber Bir Aldatmacadır” ya da “Uber Sosyal Dolandırıcılık” ya da “Uber=Modern Kölelik” benzeri pankartlar görüldü. Protestoya katılmayan sürücülere saldıranlar oldu. Yolcular ise, havaalanının dışına kadar yürümek zorunda kaldılar.
İnternetin Distruptive Etkisi : Uber Taksicilik Sektörünü Değiştiriyor
Uber’in iş modeli, arabasını kullandırtmak isteyen sürücülerle, taksi hizmeti almak isteyen müşterileri buluşturuyor. Uber müşteri bulmak için bu servisi ucuz tutuyor. Ama bu ucuzluğun 2 nedeni var; birincisi bu servisten kazanılan para için Uber ya da sürücüleri vergi ödemiyor. Bu malum, internet çağının genel sorunu. İkincisi ise, Uber ile sürücüleri arasında komisyon dışında bir ilişki yok. Yani arabasını kullandıran kişi, Uber’in tespit ettiği fiyata katlanmak zorunda. Bunun dışında, kaza, amortisman (eskime) vs gibi görünmeyen masraflar için bir para alması mümkün değil.
İşte bu model, internetin “yokedici” yani “değiştirici” etkisinin görüldüğü bir başka alan. Taksicilik sistemi, Uber ile birlikte değişikliğe doğru gidiyor. Eskiden taksiciler, örneğin İstanbul’da limitli olarak verilen “taksi plaka” alır ama onun dışında fazla bir denetim görmezlerdi. Örneğin bindiğiniz taksinin çok eski püskü olması, pis ve kokuyor olması çok rastlanan bir durum olabilirdi. Fiyatlar ise, belediye ya da hükümet onayı ile şekilleniyor olsa da, taksici sizi uzun yollardan geçiriyor olabilirdi. Başka çareniz yoktu.
Uber bir anlamda bunu, daha düşük fiyat, daha konforlu ve temiz arabalar ile değiştirdi. Kullanıcılar için avantaj bu iken, sürücüler için de avantaj sağladı. Artık bir taksi plaka bulmanız gerekmiyor. Eğer mobil uygulamaya “sürücü” olarak kaydolursanız, müşteri bulabilir ve para kazanmaya başlayabilirsiniz.
Ama bu yukarıda da anlatılan problemleri getiriyor. Sürücülerin ilk başta çok hoşuna giden durum. Zaman içinde, ama “eskimenin payı yok”, “sigorta yok”, “garanti yok” düşüncelerine yol açıyor. Hatta giderek, bu haberde olduğu gibi, firmanın rakamlarla istediği gibi oynamasına da yol açıyor. Komisyon şu kadar, fiyat bu kadar şeklinde.
Sonuç olarak, bu alanda da büyük bir değişim olduğunu görüyoruz. Bakalım nasıl şekillenecek?