Türk Telekom’un dün duyurduğu “Lokum”, gerek regülatör izinleri, gerekse teknik ve ticari boyutları ile üzerinde 1 yılı aşkın bir süredir çalışıldığı ifade edilen bir servis[1]. Konuyla ilgili tanıtım toplantısıyla ilgili haberimizi dün okumuştunuz[1]. Toplantı sırasında aldığımız notları ve sonrasındaki bazı yorumları da, bu haberimizde yayınlıyoruz.
Türk Telekom özelleştirme sürecinde, internet işleri, Rekabet Kurumu’nun uyarısı nedeniyle, ayrı bir tüzel kişilik olarak kurulan TTnet şirketine aktarılmış[2] ve Türk Telekom, TTnet ve diğer Internet Servis sağlayıcılara toptan internet satan firma haline dönüşmüştü. Ancak bu süreç şimdi değişiyor. Türk Telekom 5 ay kadar önce, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Başkanlığından (BTK) perakende satışı için izin aldı[3]. İşte Lokum servisi bu izinle mümkün hale geldi.
Tanıtım toplantısı haberi içinde verdiğimiz videolardan da[1] göreceğiniz üzere, Türk Telekom yöneticileri, Lokum servisinin amacını; “evinde telefon olup da ADSL müşterisi olmayan evleri de kazanmak” olarak veriyorlar. Türk Telekom bu kapsamdaki ev sayısını 6,4 milyon olarak görüyor. TTnet üzerinden halen mevcut ADSL abone sayısının yaklaşık 6,5 milyon olduğu düşünülürse, bu rakam büyük bir potansiyele işaret ediyor.
Türk Telekom yöneticileri, internet bağlantısı olmayan 6,4 milyon telefon abonesini hedeflerine alırken, potansiyel müşterilerini, dükkan-mağaza benzeri küçük ölçekli işyerleri, internetle tanışmamış olanlar, çocuklarına ve torunlarına internet sunmak isteyen büyükler, yazlıkçı ve 2.ev sahipleri ile interneti daha önce kullanmış ama şimdi kullanmayanlar şeklinde özetliyorlar.
Servisin önemli özelliği, taahhüt gerektirmiyor oluşu. Telefon abonesi olmak yeterli görülüyor. Erişim için gereken modem ise ücretsiz olarak bu 6,4 milyon kullanıcıya dağıtılacak.
Basın toplantısında ısrarla vurgu yapılan konulardan birisi, saatlik 1 TL ve günlük 2 TL olan servisin içindeki diğer bileşenlerin hepsinin ücretsiz olması. Bu “ücretsiz” kapsamına, modem ve ttlokum.com.tr isimli site de dahil. Siteye ancak ADSL bağlantısı kullanılmak istenen telefon numarasından bağlanılabiliyor. Siteye bağlanmak için internete bağlanmak da gerekmiyor. Yani bu sitede kaldığınız sürece internet ücret ödemiyorsunuz. Siteye, telefon abonesi olmayanlar ise ulaşamıyor.
Toplantı sırasında görüştüğümüz Genel Müdür Gökhan Bozkurt’a, bu servisin TTnet’in internet servisleri ile çelişip çelişmediğini sorduk; Bozkurt, bu servisin, TTnet’in servisleri ile bütünleşeceğini söyledi. Genel Müdür Bozkurt’un sözlerini aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz :
Türk Telekom’un Perakendeci Olmasının Etkileri
Türk Telekom’un perakendeci olması, TTnet dahil, müşterisi olan ve sayıları son derece azalan ISS’lerle (Superonline, Turk.net, Doruk.net, Doğan Online (Smile ADSL), Vodafone.net (Biri)) rekabet anlamına geliyor. Ancak Türk Telekom’un servisi aylık verilmiyor, otellerdeki gibi saatlik ve günlük olarak sunuluyor. Sınırlı kullanım durumunda 1 ve 2 TL gibi gayet uygun fiyatlar ama aylık kullanım isteyenlerin kullanmayacağı bir servis gibi gözüküyor.
Ama Türk Telekom bu haliyle başka bir sektöre yani internet cafe’lere rakip hale geliyor. Bugün evine aylık internet alamayan ama internet cafelerden 1 saati 1-2 TL arasında bir fiyatla kullanan kişilerin – çocukların internet cafelere gitme ihtiyacı kalmamış olacak.
Diğer yandan, Türk Telekom’un “Lokum” servisi, son 3 yıldır 6-6,5 milyon arasında kilitlenen ADSL abone sayısını arttırabilir. 6-6,5 milyon rakamı “psikolojik bir eşik” olabilir. Şöyle ki;
- Bugün 9 TL’lere kadar inse de, telefonlara geçmiş yıllarda şaşırtıcı (hatta şok edici) faturaların gelmesi nedeniyle, internet faturasından hala korkan insanlar var
- İnternet’in kendisinden yani içerikten korkan insanlar olabilir. Bunlar deneme için paket almayacaklardır.
- Sabit ücret kavramı, şu veya bu nedenle insanlar üzerinde büyük bir antipati yarattı. Bugün sadece bu nedenle telefonlarını iptal ettiren insanlar olduğu biliniyor.
İşte bu nedenle “Lokum” bu psikolojik eşiği aşacak, telefonu olan ama interneti olmayan kişilerin kullanabileceği bir model olabilir mi? Hep birlikte göreceğiz.
Tabi, bu servis Türk Telekom’un, fiber yatırıma ağırlık vermiş olan Turkcell Superonline’a karşı da önemli bir silahın yani bakır altyapının daha verimli kullanımı anlamına geliyor. Çünkü sayıları 6,4 milyon olarak verilen kişilerin ADSL bağlantısı için gerekli altyapısı zaten mevcut durumda. Fiber ise bu gelir grubundaki kişiler için muhtemelen hayal edilemez durumda.
Türk Telekom İçerik İşinde Ne Yapar?
Lokum’un içinde bir de “içerik” bölümü var. İnternete taşıdıkları ve daha önce interneti kullanmayanların da içinde olduğu insanlara, bir başlangıç noktası vermek için kurulan bir site var. Bu siteye baktığımızda çok da doğru konumlandırılmadığı düşüncesindeyiz.
Çünkü geçmişten bu yana, yurtiçinde ya da dışında bütün ISS firmalar, bu içerik işini denediler ve sonunda birer birer çıktılar. Hemen akla gelen örneklere bakarsak, Banu Alkan’lı reklamlar ile popülerleştirilmeye çalışılan Ixir (Chivi.com, Chilek.com vs)[4], içerde yaratılan ya da iş ortaklarıyla güçlendirilen modellerden sonra 2011 temmuzunda yayından kaldırılan Superonline portali[5] ve AOL – Time Warner ortaklığı düşünülebilir[6].
Türk Telekom’un internete çıkan kişilere sağladığı “başlangıç noktası” iyi bir fikir ama içeriğinde “kadın”, “haber” gibi “anlık”, “canlı” konular seçilmesi çok akıllıca gözükmüyor. Yukarıdaki örneklere de bakılırsa, yerli ya da yabancı Internet Servis Sağlayıcılar (ISS) bugüne kadar içerik işinde başarılı olamadılar. Onun yerine, daha durağan ya da kullanıcının yarattığı içeriklerle bir cazibe merkezi yaratmak daha anlamlı olabilir.
Grubun içinde zaten mevcut olan “Sobee’nin Oyunları”, “Sebit’in Vitamin”i bu anlamda kullanılabilir ve de kullanılmalıdır. Ya da Türk Telekom’un Twitter benzeri bir sosyal network yaratması, bugüne kadar ağırlığı yakalayamayan mail servisine özen gösterilmesi belki daha yararlı da olabilir.
Tartışılıyor
Sonuç olarak, Lokum şimdiden bazı tartışmalara neden olmuş durumda; bunlara 2 başlık halinde bakarsak, internet toptancısı olan Türk Telekom’un müşterisi olan TTnet ve diğer ISS’lere ve hatta internet cafelere rakip hale gelmesi ve ISS’lerin artık bırakmış olduğu portal işine girmesi olarak sayılabilir.
Ama bir yandan da bir boşluk dolmuş gözüküyor. Mobil alanda olsa da, sabit internet alanında saatlik ya da günlük internet teklifleri yoktu. Satıştan sorumlu Başkan Celalettin Dinçer, kendi şirket çalışanlarının yakınlarında yaptıkları denemede 10 gün kadarlık bir sürede 110.000 talep topladıklarını söyledi. Yani günlük ve saatlik teklifler, internete uzaktan bakan kişilerden bazılarının internet kullanıcısı haline gelmesine neden olabilir gibi gözüküyor.
[1] Türk Telekom’un Perakende ADSL Servisi ‘Lokum’ Tanıtıldı
[3] Türk Telekom, TTnet’e Rakip Geliyor, Perakende İnternet İşine Giriyor
[4] Beklenen Gelişme; Ixir ISS Sektöründen Çekildi
[5] Superonline’ın Sitesi 1 Temmuz İtibariyle Yayından Kaldırılıyor