19 gündür süren İran protestoları üniversitelerden liselere doğru indi ve büyüyor. İran hükümeti ise sosyal platformların çoğuna erişimi engelliyor. Whatsapp, Instagram kullanılamıyor. Bu yolla, protestocuların etkinliklerini organize etmeleri, bilgi paylaşmaları ve belgelemek için interneti kullanmalarını önlemeyi amaçlıyor. Ama başarıyor mu? Cevap : hayır.
Ülkede sansür karşıtı araçların daha geniş çapta benimsenmesine yol açtı. İran’da sanal özel ağ (VPN) hizmetlerine yönelik günlük talep, protestolardan öncesine göre %3.000’in üzerinde arttı. İran hükümeti, sosyal medyaya yönelik engellemeler yapmadan önce de, mevcut rejimin baskıcı yaklaşımı nedeniyle kullanımın zaten yüksek olduğu göz önüne alındığında, bu büyük bir artış.
Zaten dünyadan İranlılara teknik yardım geliyor. Protestolar yayılırken ABD, kendi teknoloji sağlayıcılarının İranlıları internete bağlama çabalarına yardımcı olmalarına izin vermek için yaptırım kurallarını revize etti. Bu çerçevede Starlink de İran’a hizmet vermeye başladı. Ancak özel anten sorunu var. Yani bir kaç anteni İran’a kaçak sokmak sorun olmasa da, onbinler, yüzbinler miktarında Starlink anteni sokmak zor.
Bir gün içinde, risk sermayedarı ve uzun zamandır Musk destekçisi Shervin Pishevar, Musk’ın Nobel Barış Ödülü’nü kazandığını ileri sürmeye başladı bile. Starlink’in Ortadoğu’daki siyasi kargaşa döneminde milyonlar için sansürsüz bir interneti “etkinleştirmesi” düşüncesi bile Musk için ani bir halkla ilişkiler darbesiydi.
Google’dan Outline VPN (Kendi VPN’nizin Kurulumu)
Bu arada Google İranlı kullanıcılar için Farsça’daki ana sayfasına, Jigsaw yan kuruluşunun açık kaynaklı Outline aracını yerleştirdi. Outline, birilerinin engellemesine ve/veya sansür çabalarını aşan güvenli VPN’ler kurmaya olanak tanıyor.
Kurulumdan hemen sonra kullanılabilen çoğu VPN’den farklı olarak bir sunucunun ayarlanması gerekiyor. Ama ayarlanması ve kullanımı zor değil.
Bu nedenle ihtiyacı olan ya da olabilecek kullanıcılar için açıklamasının yer aldığı adresi verelim.
Jigsaw, dünya çapında yaklaşık 39.000 Outline tabanlı ağ olduğunu ve İran’da “ülke içinde Outline erişimini genişletmek için çalıştığını” söylüyor. Jigsaw CEO’su Yasmin Green şöyle bir açıklama yaptı :
“Bir İranlı olarak, insanlara nerede olurlarsa olsunlar açık ağa erişmelerini sağlayan araçlar üzerinde çalışmaktan gurur duyuyorum”
Ülkemizde VPN Kullanımı, 2016’dan Bu yana Engellenmeye Çalışılıyor
VPN kullanımının tamamen engellenmesi mümkün değilken (çünkü finans kurumları için gerekli), ülkemizde 2016 yılında bazı VPN protokolleri engellendi, bu yolla insanların VPN kullanımının azaltılması amaçlandı.
Bugünlerde de, iktidarın seçimin hemen öncesinde ortaya sürdüğü dezenformasyon kanununa bakınca sosyal medyadan ne kadar rahatsız olduğunu görüyoruz.
İranlılar’ın Outline VPN kurulumu dışında, kendi VPN’ni yaratmak için Hintlilerin çektiği YouTube videosunu paylaştığını görüyoruz. Belki lazım olur, biz de verelim.
Özetle, kendi VPN’nizi kendi Linux sistemlerinde veya aile üyeleri için başka bir sunucuda başlatmak çok da zor değil. OpenVPN de kurulabilir.