Biz Ukrayna-Rusya savaşına odaklandığımız günlerde, 1-9 mart arasında arka planda ITU’nün standartlar toplantısı vardı [1]. Bu toplantı, kullandığımız telekom sistemlerine yönelik standartları tespit eden bir tür çalıştay. Bu konferansa Çin (Huawei) tarafından sunulacağı için tartışılan “New IP – Yeni IP” çalışması ise internetin adeta bölünmesi anlamına geliyor [2].
İnternet altyapısının yaygınlaşması artık 30 yılı aştı (gerçi protokol çok daha eski). İnternet merkeziyetsiz ve dağıtık, yönetim tekelden değil desek de, tam öyle değil. Bazı yönetim organları mevcut. Bunlar hem internet mimarisini oluşturan, hem de kuralları koyan (mesela alan adlarında .com adreslerini tanımlayan) gruplar. Önceleri sadece ABD ağırlıklıyken, şimdi yönetişimde biraz daha paylaşım yapılmaya çalışılıyor. Ama hala beklenen ölçüde değil.
Yanısıra internet üzerindeki teknolojilerin zorladığı teknolojik değişimler var mesela haptic (dokunsal algılama) uygulamalar. O nedenle idari ve mimari ihtiyaçlar üzerinde çalışanlar var. Bu çalışmalardan birisi Uluslararası Telekom Birliği tarafından yapılan “Network 2030” çalışması.
Bu çalışma sürerken, Çin –Huawei sunumu ile– “Yeni IP” isimli bir çalışmayı günyüzüne çıkardı. Bu interneti bölmeye gidebilecek bir proje.
Konuyu Huawei’e ve ICANN’e ayrı ayrı sorduk. Huawei’e projenin sahibi olduğu için, ICANN’e ise bu konuda bir rapor hazırladıkları için aşağı yukarı benzer sorular ilettik.
Huawei soruları şu anda soruları cevaplayamadı. Sadece burayı tıklayarak ulaşabileceğiniz haberi gördük. Haberin metnine baktığımızda Çin “Yeni IP” konusunda batıyı siyasallaştırma ile suçluyor. İlginçtir, geçen yıl bu konuda yayınladığımız habere [3] verdiğimiz referans bilgi sayfası bu sene erişilemez oldu[4]. Ama başka makalelerden bazı bilgiler bulmak mümkün oluyor.
Ukrayna’nın dijital dönüşümden sorumlu bakanı Fedorov’un “Rusya’nın internetini kesin” diye rica ettiği kurum olan ICANN’in sorularımıza verdiği cevaplarını aşağıda okuyabilirsiniz (Bu cevapların İngilizce orjinaline burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.
1. Network 2030 çalışması nedir? Bu çalışmaya neden ihtiyaç duyuldu?
Network 2030 için ITU-T Odak Grup Teknolojileri (FG NET-2030) veya “Ağ 2030”, Cenevre’deki Dünya Telekomünikasyon Standardizasyon Asamblesi (WTSA3) sırasında Telekomünikasyon Standardizasyon Sektörü (ITU-T) Çalışma Grubu 13 tarafından oluşturulmuştur. 16-27 Temmuz 2018 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Grup, 2020 Temmuz ayında faaliyetlerini sonlandırdı.
Network 2030 Focus Group’un genel hedefi, “uluslararası ağ teknolojilerini incelemek ve ilerletmek ve 2030 yılı ve sonrası için ağların gelecekteki ağ mimarisini, gereksinimlerini, kullanım durumlarını ve yeteneklerini araştırmak” idi[5].
- Bu ağların, holografik tip iletişim, dokunsal algılama, uzaktan ameliyat, kritik durumlarda son derece hızlı cevaplama ve gelişmekte olan pazar dikeylerinin yüksek hassasiyetli iletişim talepleri gibi yeni senaryoları desteklemesi bekleniyor.
- Odak grup açıklaması “Network 2030 tabanlı sistemler, hem mevcut hem de yeni uygulamaları destekleyerek tamamen geriye dönük olarak uyumlu kalmalarını sağlayacaktır” iddiasını taşıyor[5].
Ağ 2030 Odak Grubu için özel hedefler şunlardı:
- 5G/IMT-2020 gibi mevcut ve yakın gelecekteki ağlar tarafından desteklenmeyen, Network 2030’a yönelik boşlukları ve zorlukları belirlemek için mevcut ağ teknolojilerini, ağ platformlarını ve ağ standartlarını incelemek, incelemek ve araştırmak.
- Sabit ağla ilgili olarak vizyon, gereksinimler, mimari, yeni kullanım durumları ve değerlendirme metodolojisini içeren ancak bunlarla sınırlı olmayan Network 2030’un tüm ağ sistemini formüle etmek.
- Ağ standardizasyonu yol haritası için yönergeler sağlamak.
- Radyo erişim ağlarının adresleyen, Uluslararası Mobil Telekomünikasyon (IMT) Radyo İletişim Sektörü Çalışma Grubu 5D (ITU-R WP 5D) gibi diğer Standart Geliştirme kuruluşları (SDO’lar) ile irtibat ve ilişkiler kurmak.
2. Network 2030 çalışması 2020’de sona erdi. Bu çalışma amacına ulaştı mı? Soruyu tersine çevirirsek, 2030 hedefine ulaşamadığı için “Yeni IP”nin yaratılmasının nedeni mi?
Hedeflerine ulaşıp ulaşmadığı konusunda yorum yapamayız. “Yeni IP”nin fizibilitesi hakkında daha fazla bilgi için, ICANN’in Baş Teknoloji Sorumlusu (OCTO) Ofisi, odak grubun çalışmalarını ve Yeni IP’yi tartışan bir makale yayınladı. Bu konuyla ilgili daha spesifik bilgiler burada bulunabilir.
3. Network 2030 çalışması ile “Yeni IP” arasındaki farklar nelerdir?
Network 2030, kullanım durumlarına odaklandı. Yeni IP, bir dizi teknolojidir.
4. Mevcut IP yapısından Yeni IP sistemine geçişte ne gibi teknik sorunlar ortaya çıkabilir?
Özelliklerin olmaması nedeniyle, Yeni IP’yi bir İnternet protokolü standardı olarak aday olarak görmek zordur. Daha ziyade, mevcut İnternet mimarisi hakkında algılanan sorunların bir listesi ve istenen özelliklerin bir listesi gibi görünmektedir.
“Yeni IP”, yeni bir değişken uzunluklu adresleme türü, IPv4, IPv6 veya herhangi bir kombinasyon kullanabilmesine rağmen, mevcut konuşlandırılmış IPv4 veya IPv6 tabanlı altyapı ile uyumlu değildir. Bu nedenle, Yeni IP’nin ağ geçitleri aracılığıyla birbirine bağlanan mevcut İnternet altyapısına paralel olarak kullanılması gerekecektir.
- Bu ağ geçitlerinin tanıtılması, artan işletme ve sermaye maliyetleri ve ağ operasyonlarına ek karmaşıklık anlamına gelecektir.
- Standardın önemli bir küresel kabulü, özellikle tanımından yirmi beş yıl sonra IPv6’nın hala yetersiz kabulü göz önüne alındığında, muhtemelen onlarca yıllık zaman çizelgeleriyle karşı karşıya kalacaktır.
Daha fazla ayrıntı için, ICANN’in Baş Teknoloji Sorumlusu (OCTO), odak grubun çalışmalarını ve Yeni IP’yi tartışan bir makale yayınladı. Bu konuyla ilgili daha spesifik bilgiler burada bulunabilir.
5. “Birçok ağ” kavramı bana “internet adacıkları”nı düşündürdü. Yeni IP böyle bir şey mi? Bu, internetin bütünlüğünün tehlikeye girdiği anlamına mı geliyor?
Birleşik ağlar kümesi olarak anlaşılan ManyNets kavramı, tek bir İnternet’in sona ermesiyle sonuçlanacaktır.
6. ICANN Raporundan, böyle bir sistemin internetin çalışmasını zorlaştıracağı ve hatta süreleri (gecikme) uzatacağı anlaşılmaktadır. Ağ bilgisine sahip bir grup neden böyle bir şeyi tercih etsin? Yoksa gelecek için internet güvenliği açısından buna ihtiyacımız var mı?
ICANN, herhangi bir grubun neden belirli teknolojileri tercih edeceği konusunda bir fikre sahip değildir. Ancak ICANN, İnternet operasyonları hakkında bir Yeni IP değerlendirmesi sağlayabilir. Bu konu hakkında daha fazla bilgi için. Lütfen aşağıdaki makaleye bakın:
ICANN’in Baş Teknoloji Sorumlusu Ofisi (OCTO), odak grubun çalışmalarını ve Yeni IP’yi tartışan bir makale yayınladı. Bu konuyla ilgili daha spesifik bilgilerburada bulunabilir.
7. Yeni IP, ifade özgürlüğü için böyle bir tehdit mi?
Yeni IP, bir IP adresi ve bir kullanıcı arasında “güçlü bir düzenleyici otorite” bağlama fikrini geliştiriyor. Bu tür teknikler dağıtılırsa, herhangi bir aracı öğenin (yönlendirici, anahtar vb.) tam olarak hangi kullanıcının ne yaptığına tam erişime sahip olmasına izin vereceğinden, yaygın izlemeyi çok daha kolay hale getirebilir.
8. Teklifin IEFT veya ICANN yerine İTÜ’ye gönderilmesi uygun mudur? Ya da neden İTÜ’ye gönderildi? Bu aynı zamanda, bağımsızlığı bir yana bırakın, IEFT ve ICANN gibi kuruluşlarla birlikte ABD’nin internet yönetimine bir tepki olabilir mi?
- Yeni IP, tam anlamıyla gerçekleştirilmiş bir teknik İnternet standardı değildir. Kimin ve neden benimseyeceğine ilişkin sorular belirsizdir ve ICANN’in misyonunun ötesindedir.
- Bugüne kadar, Yeni IP’nin halka açık, kesin ve eksiksiz açıklamaları yoktur. Bu nedenle, en iyi ihtimalle “devam eden çalışma” olarak görülebilir ve tam olarak analiz edilemez ve TCP/IP protokol paketi gibi bir standartla karşılaştırılamaz.
- ICANN’in Baş Teknoloji Sorumlusu Ofisi (OCTO), odak grubun çalışmalarını ve Yeni IP’yi tartışan bir makale yayınladı. Bu konuyla ilgili daha spesifik bilgilerburada bulunabilir.
9. Bu teklifle (kabul edilsin veya edilmesin) internetin bölünme ihtimali var mı (örneğin batı-doğu)?
ICANN, tarafsız bir teknik İnternet lideri olarak faaliyet göstermektedir. ICANN 2021-2025 Stratejik Planının 3. Hedefi, İnternet geliştikçe çevikliğini korumak için ICANN’in “yeni gelişen teknolojilerin, iş dünyasının ve güvenlik modellerinin hızlı evrimini benimsemesini” gerektirir [6]. Bu, ICANN’in misyonunu yerine getirmek için sürekli olarak yeni standartları, teknolojileri, kuralları vb. değerlendirmesi gerektiği anlamına gelir.
- Bu, Yeni IP’nin mevcut İnternet ile uyumluluğunu değerlendirmeyi içerir. Uyumluluk sorunu, ister genel bir IP değişikliği olarak isterse özel ağlarda geçici bir çözüm olarak, herhangi bir Yeni IP dağıtımının potansiyel olarak karşı karşıya kaldığı zorlukları anlamak için esastır.
Tüm teknoloji teklifleri eşit değildir. Bazıları belirli kullanıcılar için fayda sağlayabilir, ancak ICANN’in koordine etmesine yardımcı olduğu benzersiz tanımlayıcılar sisteminin güvenliğini, kararlılığını veya esnekliğini riske atar. Bu nedenle, benimsenmeleri gerekip gerekmediğini önermek için ortaya çıkan teknolojilerin etkisini anlamak gerekir.
Yeni IP, yeni bir değişken uzunluklu adresleme türü, IPv4, IPv6 veya herhangi bir kombinasyon kullanabilmesine rağmen, mevcut konuşlandırılmış IPv4 veya IPv6 tabanlı altyapı ile uyumlu değildir. Bu nedenle, Yeni IP’nin ağ geçitleri aracılığıyla birbirine bağlanan mevcut İnternet altyapısına paralel olarak kullanılması gerekecektir.
- Bu ağ geçitlerinin tanıtılması, artan işletme ve sermaye maliyetleri ve ağ operasyonlarına ek karmaşıklık anlamına gelecektir.
- Standardın önemli bir küresel kabulü, özellikle tanımından yirmi beş yıl sonra IPv6’nın hala yetersiz kabulü göz önüne alındığında, muhtemelen onlarca yıllık zaman çizelgeleriyle karşı karşıya kalacaktır.
- Yeni IP’nin, birleşik bir ağlar kümesi olarak anlaşılan ManyNets kavramı, tek bir İnternet’in sona ermesiyle sonuçlanacaktır.
[1] World Telecommunication Standardization Assembly (WTSA-20)
[2] Update on WTSA-20 Preparations and New IP
[3] Çin ve Huawei’in Yeni IP Planı
[4] A Brief Introduction about New IP Research Initiative
[5] Focus Group on Technologies for Network 2030
[6] ICANN Strategic Plan for Fiscal Years 2021- 2025,” June 2019