Rusya’nın Ukrayna’yı işgali dünya çapında kınamalara yol açtı ve ekonomikten spora ve kültürel alana kadar bir dizi yaptırımın uygulanmasına yol açtı. Avrupa Birliği, Russia Today gibi yayın kuruluşlarından içerik dağıtımını yasaklama adımını atarken, Rus devletiyle bağlantılı medyayı da sansürleme çağrıları yapıldı.
İşte bu sırada Ukrayna Başbakan Yardımcısı Mykhailo Fedorov, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline yanıt olarak tüm Rus web adreslerini iptal etme, Rus DNS kök sunucularını kapatma ve ilişkili TLS/SSL sertifikalarını geçersiz kılma talebi yaptı[1]. Ayrıca, Avrupa’yı kapsayan bölgesel kayıt dairesi olan RIPE’den Rusya’ya IP adresi delegasyonunu iptal etmesi istendi.
Ancak ICANN ve RIPE beklendiği gibi talepleri geri çevirdiler. Electronic Frontier Foundation ise “bu iyi bir fikir değil” yazdı[2].
“Karanlık zamanlarda insanlar aydınlığa ulaşabilmeli, sevdiklerine güven verebilmeli, kendilerini ve başkalarını bilgilendirebilmeli, propaganda ve sansür duvarlarından kaçabilmeli. İnternet çok önemli bir tüm bunlar için bir araç — ve onunla uğraşmayın.”
Fedorov talebinin nedenini, “Rusya’nın saldırısının esas olarak sürekli dezenformasyon, nefret söylemi yayan, şiddeti teşvik eden ve Ukrayna’daki savaş hakkındaki gerçekleri saklayan web sitelerini kullanan Rusya propaganda makineleri sayesinde mümkün kıldığı” şeklinde yapmıştı.
ICANN CEO’su Göran Marby, herkese açık olarak yayınlanan bir yanıtta [3], ICANN’in küresel internetin DNS ve benzersiz tanımlayıcılarını denetlemekle görevli bağımsız bir teknik organ olduğunu ve tarafsızlığını koruması gerektiğini söyledi. Marby şunları söyledi:
“ICANN, tek, küresel, birlikte çalışabilir bir İnternet hedefiyle bu tanımlayıcıların güvenlik, istikrar ve esnekliğinin kolaylaştırıcısıdır.
İnternet için benzersiz tanımlayıcıların teknik koordinatörü olarak görevimiz gereği, İnternet’in işleyişinin politikleştirilmemesini sağlamak için önlemler alıyoruz ve herhangi bir yaptırım uygulama yetkimiz yok. Esasen, ICANN, İnternet’in çalışır durumda olması için çalışır. Durdurmak için değil.”
Ayrıca Marby, ICANN’in Fedorov’un istediğini yapma yetkisine sahip olmadığını söyledi :
“Ülke kodlu üst düzey alan adları için, çalışmalarımız ağırlıklı olarak ilgili ülke veya bölgedeki yetkili taraflardan gelen talepleri doğrulamayı içeriyor. Küresel olarak kabul edilen politikalar, ICANN’in talep ettiğiniz gibi bu alan adlarının bağlantısını kesmek için tek taraflı eylemde bulunmasını sağlamaz.”
Kök sunucu sistemi, bağımsız operatörler tarafından yönetildiğini söyledi. Ve ICANN, bahsi geçen TLS/SSL sertifikalarını iptal etme yetkisine sahip değil.
RIPE Ağ Koordinasyon Merkezi de Salı günü verdiği yanıtta tarafsız kalma gereğini belirtti[4].
Ancak, Avrupa Ulusal Üst Düzey Alan Kayıtları Konseyi olan CENTR bir taraf seçti[5]. ccTLD kayıtları için yasal, idari ve teknik politikalara ve en iyi uygulamalara odaklanan Belçika merkezli kar amacı gütmeyen kuruluş, Salı günü TLD .RU/.РФ Koordinasyon Merkezi üyeliğini askıya aldı. Grup , web sitesinde yayınlanan bir bildiride şöyle dedi :
“CENTR Kurulu, Rusya’nın Ukrayna’daki askeri eylemlerini endişeyle izliyor ve uluslararası hukukun ve Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün ihlalini şiddetle kınıyor. Ukrayna’nın ulusal TLD sicili CENTR üyesidir ve Rusya’nın işgaline direnme çabalarında Ukraynalıların yanındayız.”
Bu, Rusya’nın ccTLD’lerinin çalışmasını engellemediği için sembolik bir jest. CENTR, Koordinasyon Merkezi’nin statüsünün bu ay içinde yapılacak CENTR Genel Kurul toplantısında ele alınacağını söyledi.
Georgia Tech’de profesör ve İnternet Yönetişim Projesi direktörü Milton Mueller, Salı günü Fedorov’un bağlantı kesme talebine meydan okuyan bir blog yazısında tarafsız altyapı ihtiyacını vurguladı[6].
“Rusya’nın savaşına karşı güçlü muhalefetimize ve Rusya’nın askeri operasyonlarını ekonomik olarak sürdürme kapasitesini hedef alan cezai yaptırımları desteklememize rağmen, bu öneri yanlış ve tehlikeli. Küresel iletişimi herkes için adil ve erişilebilir kılmak için gerekli olan isimlendirme ve numaralandırma kayıtlarının tarafsız yönetiminin temeline çarpıyor.”
Mueller, ICANN’in müdahale etmesinin internetin temelini bozacağını ve çeşitli kötü sonuçlara davetiye çıkaracağını savunuyor.
“Şu anki tüm İnternet yönetişim rejimini anında Rusya’ya yönelik bir anlık öfkeye dönüştürmek için yapılan çağrılar, Rus saldırganlığına etkili yanıtlardan çok duruşla ilgili. Açık bir kötülüğe karşı erdemli görünmeye yönelik bu çabalar, istemeden insan haklarına uzun vadeli zarar verebilir.
Bunun biraz manipülatif bir çerçeveleme olduğunu düşünüyorum. Kimse Rusya ve Ukrayna konusunda tarafsız değil. Küresel internet tanımlayıcılarının tarafsız yönetimine sahip olmanın değeri herkes için son derece önemlidir ve bu tarafsız kurumları belirli bir ulusun siyasi hedefinin hizmetine zorlayamazsınız.”
Ukrayna’dakiler için, bu tür argümanlar tabii ki tatmin edici değil. Avrupa Medya Platformu (çevrimiçi bir STK) direktörü ve ICANN’in Avrupa Bölgesel At-Large Organizasyonu üyesi Oksana Prykhodko,
“Tarafsız konumuzunu değiştirmek için Ukrayna’nın nükleer bombalanması mı gerekiyor? Şimdi Kiev’de bomba alarmı kaydedip, size göndermeye çalışacağım.”
Muhtemel nükleer silah tehdidinin denklemi değiştirip değiştirmediği sorusuna Mueller,
“Dünya bir nükleer savaşa doğru gidiyorsa, o zaman Rus etki alanları endişelenmemiz gereken son şeydir. Yapmamız gereken Nükleer savaşı caydırmaktır.”
Rusya Bloklanırsa Ne Olur?
Teknik sorunları bir kenara bırakırsak, böyle bir yasağın insan hakları boyutu var. İnternet, dezenformasyon yaymak için kullanılsa da Rusya’daki aynı fikirde olan/olmayan gazeteciler, insan hakları savunucuları ve diğerleri tarafından da kullanılıyor. Rus alanlarını engellemek, ülkeyi bir propaganda balonunun içine hapseder – Putin rejiminin muhtemelen daha çok seveceği bir şey olur.
EFF’nin de belirttiği gibi, aynı zamanda tehlikeli bir emsal teşkil ediyor. Bir ülkeyi internetten atabilirseniz, peki ya diğerleri? Rusya giderse sırada kim var, Kuzey Kore mi, İran mı, Suriye mi?
Web’in altyapısına müdahale etmek, aynı zamanda güvenlik sonuçları doğurur, yönlendirme ilkelerinden ve açık anahtar altyapısından ödün verir ve günlük işlemleri riske atmanın yanı sıra internete olan genel güveni de sarsar.
[1] Ukrayna, Rusya’nın İnternetinin Kesilmesini İstedi
[2] Wartime Is a Bad Time To Mess With the Internet
[3] ICANN Cevabı
[4] RIPE NCC Executive Board Resolution on Provision of Critical Services
[5] The CENTR Board suspends Coordination Center for TLD RU/РФ’s membership