Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım Barcelona’daki Dünya Mobil Kongresi’nde özel iletişim vergisiyle ilgili olarak ‘Yakında güzel haberlerimiz olacak.’ ifadesini kullanması karmaşık haberlerin yayılmasına neden oldu. Bir kısım basın organında cep telefonları ile ilgili % 25 Özel İletişim Vergisinin kaldırılacağı haberleri yazılırken (hatta bazıları % 15’lik hazine payı ya da sabitteki % 15’lik ÖİV ile karıştırırken), bazı yayın organlarında 2009 yılında % 5’e indirilen[1] sabit ve mobil internet ÖİV’sinin indirileceği belirtildi. Ancak daha sonra Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada böyle bir çalışma olmadığı bildirildi.
Peki konu neydi? Belki devlet kendi içinde çelişki yaşıyor olabilir. Ama genellikle bu tür açıklamalardan önce bakanlıklar arası koordinasyonun sağlandığını ve bir takım hazırlık çalışmalarının yapıldığını biliyoruz. Hele “torba kanun” gibi ifadeler kullanılmışsa. Maliye Bakanlığı açıklaması ise böyle bir durum olmadığını ortaya koyuyor.
Deloitte’un Barcelona’daki GSMA Dünya Mobil Kongresi’nde açıkladığı raporu, Türkiye’nin hâlâ en yüksek internet vergisi uyguladığını gösteriyor. Bu rapora göre, dünya ortalamasına bakıldığında bir internet kullanıcısının üzerinde yüzde 18,2’lik vergi yükü bulunurken bu oran Türkiye’de ortalamada % 48,2 gibi yüksek bir rakam. Açıklama biraz da bu rapor nedeniyle gelmil olabilir.
Yine de, internetin yaygınlaşamamasının, ADSL’in 6,5 milyonda kalmasının karşısında % 5’lik internet ÖİV’si indirilmek istenmesi iyi bir gelişme olabilir. Bakalım ilerleyen günler bize ne gösterecek?
Ama bize göre daha acil olanı, cep telefonundan e-ticaret ile ilgili uygulamadaki ÖİV çarpıklığı. Şöyle ki; eğer fiziksel dükkandan ya da internet üzerinden pizza alırsanız, fiyata sadece KDV eklenirken, cep telefonundan sipariş vereceğiniz zaman bu rakama ÖİV ekleniyor. Katma değerli mobil sağlayıcılar uzun süredir bu konuyu gündeme taşıyorlar. Bakan Yıldırım da bu konuyu vurgulamış zaten.
Faturalarda Hazine Payı Saklanmış – Hala Devlete Konuştuğumuz Çıplak Ücretin % 60’ı Düzeyinde Ödeme (Vergi vs) Yapıyoruz
Not etmeden geçemeyeceğimiz bir husus da, 2007’de yazdığımız ve kamuoyunda hayli ilgiye neden olan bir yazıda[2], cep telefonu vergilerinin ne kadar yüksek olduğuna işaret etmiştik.
O zaman henüz paketler ya da “her yöne” uygulamaları yoktu. 500-600-1000 TL’lik faturalar vardı. O günkü durumda, yüksek fatura ödeyenler daha düşük olsa da (%58), düşük faturalı kişilerin devlete ödemelerinin % 66’lara varabileceğini anlatmıştık[2].
Yazımız sonrası tartışmaların TV’lardaki programlara kadar yayılmasının arkasından, 10 ay sonra Maliye Bakanlığı açıklama yapmıştı[3]. Bakanlık açıklamasında bizim verdiğimiz 34 TL için 55 TL fatura ve dolayısıyla % 39 vergi ödendiği bilgisini vermişti[3].
Bizim rakam içinde ilk tesis ücretleri gibi rakamlar vardı ve asıl saçmalığın “nerdeyse telefon konuşmamıza yakın vergi ödemek” yani konuşmamızın % 60’ı kadar vergi ödemek olduğunu yazmıştık. Gerçi toplam faturadan geri geldiğinizde bulduğunuz % 39 bile yüksek bir oran.
O günden bu yana bu konuda bir değişiklik var. Faturalarımızdaki % 15’lik Hazine Payı Saklanmış. GSM operatörleri konuyu; bu direk tüketicilerin faturalarında olan bir rakam değil, gelirlerden alınıyor dese de, sonuçta bu rakam telefon ücretleri hesaplanırken, konulan masraflardan olduğuna göre tüketicinin cebinden çıkıyor.
Oysa faturalara bakıldığında vergi daha düşükmüş (% 18 + % 25) gibi gözüküyor. Ayrıca bir % 15 olduğu gözükmüyor. Biz basitçe bir örnek üzerinden hesaplarsak, durum şu;
Harcama Cinsi | Çıplak Harcama | % 15 Hazine Payı | % 18 KDV | % 25 ÖİV | % 5 ÖİV | TOPLAM |
Konuşma (Ses) | 40,00 | 6,00 | 8,28 | 11,50 | – | 65,78 |
İnternet Paketi | 15,00 | 2,25 | 3,11 | – | 0,86 | 21,22 |
SMS | 7,00 | 1,05 | 1,25 | 2,01 | – | 11,51 |
Telsiz Ücreti | 1,31 | – | 1,31 | |||
TOPLAM | 63,31 | 9,30 | 12,83 | 13,51 | 0,86 | 99,82 |
BÜYÜK TOPLAM | 63,31 | 36,51 | – | |||
TOPLAM İÇİNDE % | % 63 | % 37 | – | |||
VERGİ/ÇIPLAK ÜCRET | – | % 58 | – |
Konuştuğumuzun % 58’ini Vergi Olarak Ödüyoruz
Diğer yandan Türkiye’yi dünyanın en pahalı telefon görüşmesi yapılan ülkesi haline getiren vergi kalemlerinden % 25’lik ÖİV’nin bize göre tamamen kaldırılması mümkün değil. Çünkü kabataslak 12-15 Milyar TL bandında olan cep telefonları gelirlerinin içinden 4,5 – 5,6 milyar TL düzeyindeki bir parayı devlet alıyor. Böylece başka yollarla toplamakta zorluk çektiği vergiyi kolayca ve de her ay toparlayabiliyor.
1999’da deprem vergisi olarak konulan Özel İletişim Vergisi (ÖİV) yıllardan beri en çok konuşulan konular arasında. Çünkü örneğin cep telefonu faturalarımızda % 18 KDV ödemenin yanısıra, % 15 hazine payı, konuşma ve SMS için % 25 ÖİV, internet için % 5 ödeyerek, cep telefonu faturalarımızın toplamının % 37,5’i civarı vergi ödüyoruz. Ama aynı rakama konuştuğumuz çıplak rakam üzerinden baktığımızda vergi oranı % 60’a çıkıyor. (bu durumu daha iyi anlatmak için % 18 vergi oranına toplam 100 TL’lik harcama üzerinden bakıldığında % 15,25′, vergi gibi gözüktüğünü hatırlatalım). Cep telefonu kullanıcısı olmak için devlete ödenen rakam ilk tesis, telsis ruhsat ve yıllık ücret gibi ödemeleri ilave ettiğimizde daha da yukarı çıkıyor.
Özel İletişim Vergisi Nedir? Oranları Nedir?
Marmara Bölgesinde yaşanan 1999 depremi sonrasında ekonominin yaralarını sarmak ve bölgenin bayındırlık hizmetlerine fon sağlamak için tanımlanan ve 2000 yılı sonuna kadar uygulamada kalması planlanan Deprem vergisi yani Özel İletişim Vergisi (ÖİV), 1 Ocak 2004’te 5035 Sayılı Kanun’un kabul edilmesiyle sürekli kılınmıştı. Vergi internet kullanıcıları ve mobil telefon aboneleri tarafından ödeniyor, yani ISS’ler ve GSM operatörleri bir nevi vergi tahsildarlığı yapıyorlar.
ÖİV 6802 sayılı gider vergileri kanunun 39. Maddesinde düzenlenir ve oranlar şu şekildedir:
- Her nevi mobil elektronik haberleşme işletmeciliği kapsamındaki (ön ödemeli kart satışları dahil) tesis, devir, nakil hizmetleri % 25,
- Radyo ve televizyon yayınlarının uydu platformu ve kablo ortamından iletilmesine ilişkin hizmetleri % 15,
- (Değişik: 18/2/2009-5838/14 md.) Kablolu, kablosuz ve mobil internet servis sağlayıcılığı hizmeti % 5,
- (Ek: 18/2/2009-5838/14 md.) (a), (b) ve (c) bentleri kapsamına girmeyen diğer elektronik haberleşme hizmetleri %15, Oranında özel iletişim vergisine tâbidir.
% 15 Hazine Payı Nedir?
Telekom işlerinin henüz yeni şekillendiği 1990’ların 2ci yarısında, özel firmalar olan mobil telekom firmaları (Telsim ve Turkcell) için Türk Telekom ile kuracakları bağlantı nedeniyle konulmuş bir rakam olan % 15 Hazine payı, ilerleyen yıllarda her 2 firmanın ve diğer firmaların, serbestleşme yılı 2004’de sonra Türk Telekom ile “ara bağlantı” anlaşmaları yapmalarına karşın, kaldırılamayan bir kalem.
Konuyu önceki dönem (bu tanımın yapıldığı yılların) Ulaştırma Bakanlığı yetkililerine sorduğumuzda konulan bir ücretin kaldırılamayacağı, kaldırılması durumunda ilgili kişilerin “hazineyi zarara uğratmak” sorunu ile karşılaşacaklarını söylediler. Dolayısıyla dünya sadece KDV öderken, Türk kullanıcılar önce Hazine Payı, sonra KDV ve üzerine de deprem vergisi ödüyor ve bu rakam yaptıkları konuşmanın % 60’ına varıyor.
Ama buradaki % 15 hazine payının, 2007 sonrasında saklanması da hayli ilginç doğrusu…..
Başka Ne Ödüyoruz?
Bu faturada gözüken ve gözükmeyen işlemlerin dışında, ödediğimiz 2 “ilk tesis” rakamı var. Ama bu ilk hat tesisinde alındığı için zaman içinde gözden kayboluyor.
Yeni tesiste ÖİV rakamı bu yıl 39 TL. Telsiz ruhsatnamesi ve Telsiz kullanım ücreti ayrı ayrı 15,68 TL.
Kurum katkı payı yukarıda 1,3 olarak gözüken rakam ise % 0,35 olarak alınıyor.
[1] İnternet’te ÖİV İndirildi ama Neden Sıfırlanmadı?
[2] Tüketici Operatörün Karı Dahil 34 YTL’lik Konuşma için 100 YTL Ödüyor – 1
[3] Maliye Bakanlığı, Cep’te Verginin % 60 Olduğunu İtiraf Etti