Anlaşılan internet devleri için “derenin taşı ile derenin kuşunu vurma” dönemi bitti. Bu hafta Fransız medyasında yayınlanan bazı haberlere bakılırsa, Google hem arama ve video için kullanılmasına neden olduğu bant genişliği nedeniyle ISS’lere[1], hem de arama yaparken indekslediği medya içeriklerine[2] para ödemeye başladı ya da başlıyor.
Cuma günü, Fransız telekom devi Orange’ın başkanının, bir Fransız TV’sine verdiği söyleşide, “trafik için Google’dan para almaya başladıkları” şeklindeki sözlerini yayınlamıştık[1].
Arkasından gelen ve Fransız Le Monde’un[2] yayınladığı habere göre; Fransız hükümetinin “internet vergisi” için sıkıştırdığı Google, yılbaşından hemen önce Fransız medyası ile büyük çaplı bir telif hakkı anlaşması yapmaya çalıştı ama başaramadı.
Google uzun bir süredir, çeşitli ülkelerdeki medya ve içerik yaratan kuruluşlarca, telif hakkı ödemesi için sıkıştırılıyor ve buna karşılık telif hakkı kanununun web sayfalarını indekslemeye izin verdiğini iddia ediyor. Dolayısıyla da web sayfalarını indekslediği için para ödemeye yanaşmıyor. Ancak indekslediği bu sayfalar olmasa, Google’un üzerine reklam alabileceği bir sayfa da olmayacağı için, içerik sahipleri bu konuda ısrarlı.
Google’un işte uzun zamandır tartışılan bu telif hakkı sorununu çözmek için, Fransız medyasına 50 milyon Euro önerdiği belirtiliyor. Ama anlaşılan yayıncıların gözü daha yukarıda. Fransız medyasının talebinin 100 milyon Euro’ya kadar bir rakam olduğu raporlanıyor. Google’un içerik anlaşması sadece haber yayınlayan sitelere yönelik. Fransızlar yarattıkları içeriklerin, Google’da indekslenip sunulması karşılığında para istiyorlar.
Le Monde Fransız yayıncıların 70 milyon Euro ile 100 milyon Euro arasında bir rakam istedikleri ve Google’un bu parayı ödeme şekline itiraz ettikleri bildiriliyor.
Google 50 milyon Euro’nun 1/3’ü için ilgili medya kuruluşlarına kendi reklamını vererek ve geri kalanını da Google ile yayıncılar arasındaki ticari reklam (Adwords) anlaşması yaparak ödeme öneriyor. Yayıncılar ise adwords reklamlarının tıklamaya ve satışa bağlı olduğunu hatırlatıyorlar.
Üstelik bu reklam işi, başta da ifade eettiğimiz üzere bir nevi “derenin taşı ile derenin kuşunu vurma” anlamına geliyor. Şöyle açıklaualım; örneğin Fransa’da; “Fransız” içeriği indekslediği sayfalara, “Fransız” kullanıcılar baktığı için Google “Fransız” firmaların reklamlarını alıyor. Şimdi Fransız medyasına bu paranın bir kısmını vermeyi öneriyor.
Google’un teklifi sonuçta telif haklarına karşı bir para ödemek yerine, ödeyeceği para için ilave bir iş yaptırmaya (doğrudan reklam yayınlamak ya da reklam ağına partner olarak reklam yayınlamak) dayanıyor. Google böylece telif hakkına karşı para ödememiş, reklama para ödemiş gözükecek. Çünkü bu telif hakkı bayağı büyük bir yol açabilir; Googl muhtemele diğer ülkelerden gelecek olan telif hakkı taleplerine karşı bir engel koymaya çabalıyor.
Aynı konuda Google’un Belçika’ya da 6 milyon $ önerdiği haberi var. Aralık ayında bir Belçika gazetesinde yayınlanan habere göre, Google aynı şekilde paranın telif hakkı için değil, bir çeşit ortaklık yapısı için önerdiğini iddia ediyor.
Ama Fransa’daki haberde Google’un Fransa ve diğer Avrupa ülkelerinde elinin zayıf olduğu yorumu yapılıyor. Çünkü ekonomik kriz içindeki devletler, ülkelerinin yayıncılarını Google’a karşı destekliyor. Fransa Google’un medyacılarla ocak sonuna kadar anlaşmaması durumunda Google ve diğer Amerikan teknoloji devlerinden internet vergisi alacağı tehditini savuruyor.
Anlayacağınız Google fena halde sıkışmış durumda. Bugüne kadar elde ettiği sınırsız gelirlerine şimdi tehdit var ve bu tehditler durumunu zorlaştırıyor. Çünkü bir kere ödeme yaptığında arkasından gelecek diğer ülkeler var.
New York Times’da bu hafta yayınlanan bir yorum çok ilginç; Buna göre Avrupa’lılar, Amerikan şirketlerinin sofistike muhasebe teknikleri kullanarak, Avrupa’dan elde ettikleri büyük gelirlere karşı, küçücük vergiler ödemelerinden bıkmışlar.
Biz konuyu Bahçeşehir Üniversitesinden Yard.Doç.Dr.Emin Köksal’a sorduk :
Fransa’nın ikinci büyük ISS’i Free, modemlerindeki yeni güncelleme ile birlikte kullanıcılarına reklamları bloklayan bir ISS hizmeti sunuyor artık. Bu nedenle başta Google olmak üzere, içerik sağlayıcılar Free’nin bu yaklaşımı ile mücadele etmeye çalışıyorlar[3].
Ancak sizin de haberinizde bahsettiğiniz gibi, başta finans kaynaklarını koruyan Fransız hazinesi olmak üzere, birçok Fransız medya şirketi de, OTT’lerden vergi/para almaya çalışıyorlar.
Bu konu hakkında benim çok basit bir düşünme şeklim var: İnternet servis sağlayıcılığı piyasası iki tarafli (two-sided) bir piyasadır. Ortada ISS’lerin, bir tarafta içerik sağlayıcıların, diğer tarafta da kullanıcıların olduğu bir piyasa. Dolayısı ile bu ögelerin birinin eksik olduğu bu tür bir piyasa işleyemez. Ve, bu piyasanın işleyiş kuralı da oldukça basittir: ISS tutabildiğinden parasını alır. Yani pazarlık gücü yüksek olan daha az ya da hiç ödemezken, pazarlık gücü olamayanlar ISS’in ağ yatırımlarını finanse eder.
Benim tahminim, kısa vadede Google ve diğer OTT’ler, ISSler, medya ve hükümetler ile anlaşacaklar; fakat uzun vadede onlara daha az muhtaç olacakları çözümler geliştirecekler.
Son 5-6 yıldır indekslere giren içeriklere telif ödeme konusu tartışılıyor. Dubai’deki son ITU toplantısında da Avrupa’lı katılımcılar, kendi ülkelerindeki ISS ve içerikçileri korumak açısından, OTT firmalarından bu tür paraları almak için tartışmak istiyorlardı ama özellikle ABD’nin baskısı sonucu bu konular gündeme gelemedi. Ama anlaşılan bu konuda bir değişimin zamanı geldi. Bundan sonrası internetin tarihinde bir değişim noktası olarak anılacaktır.
İndekslenen içeriği telif hakkı ödeme konusu, medya takip ya da içerik raporlayan her türlü firmayı da etkileyecek bir sorun haline gelebilir.
[1] Orange’dan İlginç Açıklama; Google’dan Trafik için Ödeme Alıyoruz
[2] Les négociations entre Google et les éditeurs de presse s’enlisent
[3] An ad-block shock : France v Google / Xavier Niel is playing rough with the internet giant
