“Mobil Cihaz Kayıt Sistemi’ndeki (MCKS)” 280 milyon telefon kaydıyla şişmiş olduğu için, bir defaya mahsus olarak klonlanmış telefonlara af geliyor[1]. 2005 yılında devreye alınan sisteme, Türkiye’deki bir operatörden hizmet alan her cep telefonu IMEI numarası ile kaydediliyor [2].
Ancak sistemin problemi şu; tüm telefonlar kayıt olunurken, kullanımı duran telefonlar sistemden silinmiyor. Bir başka deyişle, bugün 80 milyon cep telefonu kullanılırken, sistemde 280 milyon kayıt var. Kullanılmayan telefonlar belki çekmecelerde açılmadan duruyor. Ancak bunların IMEI numaraları kopyalanabiliyor. Bunu da daha ucuz fiyatla cep telefonu getiren kaçakçılar, dolandırıcılık yapanlar (cep telefonu alıpi parasını ödemeyenler) ya da hırsızlık malı satan firmalar yaptırıyor. Dolayısıyla sistem başta çalınmaları engellerken [3]. Şimdi tam tersine çalınmaları ve kaçakçılığı arttırıyor.
Cep telefonu bayileri buna karşın hem Ulaştırma Bakanlığına, hem de Ticaret Bakanlığına başvurmuş ve konunun önemine işaret etmişler. Çünkü bu olay, haksız rekabetten ötürü cep telefonu bayilerini etkiliyor. Ancak vergi kaybı nedeniyle devleti, kalitesiz telefonları pazarda görüp, bilmeden alan kullanıcıları da zarara uğratan bir yönü var.
TBMM’de önümüzdeki haftalarda yasalaştırılacak yeni düzenleme konusunda Mobisad ile görüştük. Verdikleri bilgiler şöyle;
“Bizim öncelikle talebimiz 5 yıldır kullanılmayan (sinyal alınmayan) IMEI numaralarının silinmesiydi. Çünkü Bu telefonların bazılarının IMEI’lerinin klonlanmış olduğunu görüyorduk. Israrla üstüne gittiğimiz bu konu bakanlıklarca haklı bulundu. Çünkü durum şöyle; bugün 5 TL’ye IMEI kopyalanabiliyor. IMEI kopyalandığında, her 2 hatta mesaj gidiyor. Eğer diğer tarafta birisi varsa, faturası ile ibraz ettiğinde onun IMEI numarası geçerli oluyor. Diğeri bloklanıyor.
Ama sistemde kullanılmayan IMEI numaraları olduğunda, kaçakçı ya da çalıntı telefon satan firmalar bunları kullanabiliyor. Bu şekilde 20 kere bile kopyalanan numaralar olabiliyor. Sistemde 280 milyon numara var. 80 milyonu aktif. Geriye kalanlar klonlanmaya müsait. Yani çok ciddi bir klonlanma var. Bu legal kanala zarar veren bir durum.
Bakanlık bunu çözmek için 7 yıldır hiç kullanılmayan telefonları silmeye karar verdi. Ancak bu arada bilmeden alan vatandaşların mağdur edilmesi durumu olabilir. Biz de buna anlayışlı yaklaştık. Dolayısıyla 7 yıldır çalışmayan telefonlar silinecek ve klonlanmış olanlara 1 kerelik af getirilecek. Bu sektörü rahatlatacak. Gerçi 5 yıl istemiştik ama 7 yıl da olur.
Bir başka konu da; yürürlülük süresiydi. Onu bakanlığa anlattık. Eğer kanun çıkar, yürürlülük 1 ay sonra olursa, o aradaki zamanda 250 TL’ye çok sayıda kaçak getirilir. Legal kanal yine mağdur olur diye. Onu da kabul ettiler. Kanun çıkarken, öncesindeki bir tarih milat olacak.”
Af işlemi şöyle yürüyecek; 250 TL ödendikten sonra klonlanan numaralar eşleştirilecek ve sistemde aktif kullanıma açılacak. Son 7 yıldır tek bir kez dahi kullanılmayan 70 milyon cep telefonunun kayıtları ise silinecek. Silme işlemiyle, kaçak telefonların, yıllardır kullanılmayan kayıtlı telefonların IMEI numaları üzerinden adeta yeni telefonmuş gibi kopyalanıp kullanılması engellenmiş olacak.
Sektörden bir uzman, “yaşlandırma” adını verdiği, kullanılmayan telefonların silinmesinin çok olumlu olduğunu belirtti. Ancak, teknik düzenleme açısından soruna işaret etti. Sistem IMEI numarası ile işlediği için, bir miktar kullanımdan kaldırılan telefonların klonları için sorun olmasa da, arada ayrılamayacağı için kullanımdaki bir telefonun klonunun sisteme nasıl kaydedileceği bir sorun. Aynı IMEI numarası taşıyan telefonların aktif kalmaları için nasıl bir teknik uygulanacağı bilinmiyor.
Diğer yandan, bu klon affetme bir kez yapıldığında, arkasının gelmesi mümkün. Çünkü şu anda 280 milyon’da 70 milyon hat kesilecek. Ama hala klonlanacak belki 3 belki 5 yıldır kullanılmayan telefonlar olacak. Onlar da bir süre sonra yine bir af mı bekleyecekler?
[1] TBMM Tutanak – 11 temmuz 2019 sayfa 279
[3] Dr.Acarer : MCKS Sayesinde Ülkemizde Cep Telefon Çalınmaları Ciddi Oranda Düştü