Türkiye’de yetenek yönetimi, ölçme ve değerlendirme, çalışan bağlılığı ve deneyimi, ücret araştırmaları, mobil işgücü (expat) yönetimi danışmanlığı, yan haklar ve esnek yan haklar danışmanlığı, bireysel emeklilik planları ve aktüeryal değerleme konularında insan kaynakları yönetim danışmanlığı hizmetleri sunan Mercer Türkiye, ‘2021 Mavi Yaka Ücret Artışı ve Yan Haklar Politika & Uygulama Araştırması’nın sonuçlarını açıkladı. 221 şirketin mavi yaka çalışanlarına yönelik gerçekleştirilen araştırmanın sonuçlarına göre; sendikalı şirketlerin özellikle kıdem teşvik ödeneği, ikramiye ödeneği ve gece vardiyası fark ödeme primine yönelik uygulamaları kullanarak ücretlendirmede sendikasız şirketlere göre fark yarattığı ön plana çıkıyor.
Mavi yakada kadın istihdamı %17
Araştırmanın sonuçlarına göre; Türkiye’de mavi yaka çalışan istihdamında 36 yaş ortalamasıyla genç bir çalışan profili ortaya çıkıyor. Çalışanların %83’ü erkek, %17’si ise kadın çalışanlardan oluşuyor. Kadın istihdam oranı; teknik rollerin yoğunlukta olduğu maden-metal sektöründe %5.6, teknolojide %6.9, otomotiv yan sanayide %8.7, kimyada %11.1 ve üretimde %13.7 gibi oldukça düşük oranlara sahip. %33.9 ile hizmet, %34.6 ile bankacılık ve finansal hizmetler, %34.6 ile ilaç ve sağlık sektörlerinde ise kadın istihdam oranlarının daha yüksek olduğu görülüyor.
%66’lık bir oranla teknoloji, %51.3 ile otomotiv yan sanayi, %43.8 ile maden metal sektörlerine iş gücü oluşturabilmeleri açısından meslek lisesi ve teknik liseli mezunlarının oldukça önemli bir etkiye sahip oldukları gözlemleniyor.
Ücret ve yan haklarda sendika ön plana çıkıyor
Araştırmaya göre; ücretlendirmeyle ilgili olarak, sendikalı şirketlerin özellikle kıdem teşvik ödeneği, ikramiye ödeneği ve gece vardiyası fark ödeme primine yönelik uygulamaları kullanarak ücretlendirmede sendikasız şirketlere göre fark yarattığı ortaya çıkıyor. Sendikalı şirketlerin %50’sinde kıdem teşvik ödeneği uygulaması bulunurken, sendikasız şirketlerde bu oran %24.1 olarak göze çarpıyor. Benzer şekilde, sendikalı şirketlerin %93’ünde mavi yakalı çalışanlara yönelik ikramiye ödeneği uygulaması bulunurken, bu oran sendikasız şirketlerde %47.3. Sendikasız şirketlerin %24.1’i gece vardiyası fark ödeme primini uygularken, sendikalı şirketlerin %90.7’sinde bu uygulama bulunuyor.
Sendikalı ve sendikasız şirketlerde yan hak uygulamalarının benzer olduğu gözlemlenirken, sendikalı şirketlerde cenaze yardımı, çocuk yardımı, çalışan çocukları için eğitim yardımı, giyim yardımı uygulamalarının daha yüksek oranlarda olduğu görülüyor. Sendikasız şirketlerin %11.1’inde işveren katılımlı bireysel emeklilik uygulaması bulunurken, sendikalı şirketlerde ise bu oran %16 civarında.
Sendikalı şirketlerdeki çalışanların işten ayrılma oranı %2.2 iken, sendikasız şirketlerde bu oran %4.5 olarak belirleniyor. Aradaki farkın nedenlerini anlamak için işten ayrılmaya etki eden faktörler incelendiğinde; sendikasız şirketler içerisindeki temel işten ayrılma sebebinin %54.7’lik bir oranla baz ücret olduğu gözlemleniyor.
Şirketlerin %43’ü özel sağlık sigortası uygulaması sunmuyor
Araştırmanın sonuçlarına göre tüm şirketlerde mavi yakalı çalışanlardan özel sağlık sigortasına sahip olanların oranı %25.5 olarak belirtiliyor. Çalışanların %31.5’u ise tamamlayıcı sağlık sigortasına sahip. %43’ü ise bir özel sağlık sigortasından faydalanmıyor. Şirketlerin %21.9’u mavi yaka çalışanları için bir sağlık sigortası yapmayı düşünürken, %78.1’inin ise böyle bir planı bulunmuyor.
Şirketlerin %27.2’sinde mavi yaka çalışanlar bir hayat sigortası uygulamasından faydalanırken, %72.8’inin böyle imkanı bulunmuyor. Çalışanlarına hayat sigortası sunmayı planlayan şirketlerin oranı ise %7.5 olarak gözüküyor.
Ferdi kaza sigortası planı uygulaması sunan şirketlerin oranı %47.6 iken, sunmayan şirketlerin oranı ise %52.4 olarak gözüküyor. Şirketlerin %97.4’ü mavi yaka çalışına yönelik bir ferdi kaza sigortası planı sunmayı düşünmüyor.
Şadiye Azışık Kılcıgil: “Şirketler mavi yaka ücret ve yan haklar politikalarını gözden geçirmeli”
Türkiye’de 36 yaş ortalamasıyla mavi yakada genç bir çalışan profili olduğuna dikkat çeken Mercer Türkiye Kariyer Bölümü Ülke Lideri Şadiye Azışık Kılcıgil, şöyle konuştu;
“Araştırmamızın sonuçlarına göre; çalışanların %83’ü erkek, %17’si ise kadınlardan oluşuyor. Bu anlamda mavi yakada cinsiyet eşitliğinin sağlanması için iş dünyasının yeni politikalar geliştirilmesi gerektiği, daha fazla kadın istihdamı sağlanabilmesine yönelik somut adımlar atılması gerekiyor. Yine önemli bulgulardan biri; sendikalı şirketlerdeki çalışanların işten ayrılma oranı %2.2 iken, sendikasız şirketlerde bu oran %4.5 olarak belirleniyor. Aradaki farkın nedenlerini anlamak için işten ayrılmaya etki eden faktörler incelendiğinde; sendikasız şirketler içerisindeki temel işten ayrılma sebebinin %54.7’lik bir oranla baz ücret olduğu gözlemleniyor. Şirketlerin içerisinde bulunduğumuz yeni dünyaya hızlı adaptasyonu için mavi yaka işgücünü; hem ücret ve yan haklar hem de çalışma ortamı, çeşitlilik ve kapsayıcılık başlıklarında piyasa verilerinin yanı sıra şehir ve bölge farklılıklarını da göz önünde bulundurarak gözden geçirmeleri gerekiyor”
