Hani hep bir yerlerde komplo teorileri yaratma merakımız var ya.. bir tane de biz yaratalım : “YouTube’ü, Türk Video Siteleri Kapattırdı”.
Bunu diyebilir miyiz? Tabi ki bu bir şaka. Ama şaka olmayan şey, Türk Video sitelerinin trafiklerinde ortalama % 30’luk artış oluşu. Video sitelerinin host edildiği firmalardan aldığımız bilgiye göre bu artışın nedeni, insanların Türkiye içindeki video sitelerine yönelmesi. Proxy gibi yöntemlerle YouTube yasağını delmek mümkün ama büyük çoğunluk bunu yapmak yerine kalender davranıyor !!! ve Türk video sitelerine “video yüklemek” ya da “seyretmek” yolunu seçiyor. (not edelim; bir başka komplo teorisi, Türk Telekom yurtdışı bant masrafını azaltmak için bu yolu kullanabilir şeklinde)
Bu arada “siteler kendi tanıtımları için özellikle kapattırıyorlar” şeklinde bir iddia da mevcut. Mesela Alibaba.com’u sadece kayıtlı firmalar biliyordu ama şimdi çoğu kişi bu adı öğrenmiş oldu. WordPress de belli bir kesimce tanınıyordu ama internet camiasında bir hayli tartışıldı.
Herneyse, konumuza dönelim. Biliyorsunuz, turk-internet.com site erişim kapatmaları konusunda uzman ve çeşitli çalışmalara yapıyor ya da katılıyor. Bazı gazetelerde yer aldığı gibi,
Bilgisayar kullanıcıları, internetin en faydalı içerik sitelerinden biri olan Youtube’dan mahrum kalıyor ve aynı zamanda da içeriklerini YouTube üzerinden yayınlayan web siteleri de perişan durumda…
gibi populist ve “perişan” gibi mübalağlı yaklaşımlar yerine, konuyu enine boyuna anlamaya çalışıyoruz. Çünkü bu olay “sansür” kelimesi ile tanımlanacak boyutun üstünde “bilgi eksikliği” olarak tanımlanabilecek bir özellik taşıyor.
Özellikle karar verici hukukçuların eğitimini gerektiren bir durum söz konusu. Bunu yalnızca ben söylemiyorum, hem avukat hem savcı, hem de hakim olan hukukçuların kendileri de ifade ediyor. (Mesela Bkz : Av.Ahi ; Hukukçular Gelişen Yeni Dünya ve Doğası Konusunda Eğitilmesi)
YouTube kapatmaları genellikle 5651 (ve yine genellikle Atatürk’e hakaret) nedeniyle oluyor. Kapatma kararının alınması için de, birileri şikayette / ihbarda bulunuyorlar. Hatta mahkemeye gidiyor ki ortada bir karar oluyor. Mahkeme karar alınca, TİB’e bildiriyor ve TİB siteyi erişime kapatıyor. Ama TİB bir yandan da ilgili siteye belirtilen içeriğin kaldırılması için yazı gönderiyor. Eğer yurtdışı bir siteden bahsediyorsak, bu süre uzuyor da uzuyor (örneğin geçen yıl mayısta yapılan YouTube kapatması 2 aylık bir bekleme sürecinin sonunda yapılmıştı). Bir de açılmayı gözden geçirelim. Mesela kapatmanın sona ermesi için YouTube’ün şikayet nedeni olan videoyu yayından kaldırması gerekiyor.
Site Kapatma Konusu Henüz Tartışılıyor
Kapatmalar sadece 5651 değil, yanısıra Fikir ve Sanat Eserleri (FSEK) veya Türk Medeni Kanunu (TMK) nedeniyle kapatılan önemli siteler de mevcut. Bunların arasında son dönemden hatırlatma yapalım; Geocities ya da Alibaba ya da Imdb var, önceki haberlerimizden biliyorsunuz. (Bkz : Site Erişim Kapatmaları Dosyası).
Ama sitelerin erişime kapatılması, pek çok hukukçu tarafından “kafayı kuma gömen devekuşu” benzetmesiyle tanımlanıyor. Çünkü site kapandığı zaman sadece Türkiye içinden erişime kapatılıyor. Yurtdışından ve hatta proxy üzerinden erişim gibi olanaklarla bağlananlar için, şikayete neden olan içerik hala açık kalmış oluyor.
“O zaman bunun yararı nedir?” diye sormak gerekiyor..
Gazete ve dergilerde, yayınlanan haber ve yazılarda sakıncalı bir durum (hakaret, kişilik haklarına saldırı, telif vs) olduğunda, gelip-geçmiş (yani yayınlanmış) olduğu için tekzip hakkı kullanılıyor.
İnternette benzer bir sakıncalı durum olduğunda, internetin doğası gereği ilgili yazının devamlı yayında olmasını engellemek yani yayından kaldırmak ve cevap hakkı durumları söz konusu.
5651 nolu kanunun, “katalog suç” olarak adlandırılan 8 suç dışında site kapatmaları hayatımızdan çıkarması bekleniyordu ama bazı hukukçular konuyu farklı yorumladığı için, bugün bu konuda bir karmaşa sürüyor. Hoşunuza gitmeyen ifadeler kullanan bir siteyi, konuya vakıf olmayan bir mahkemeden kapattırma almanız işten bile değil gibi.
Buna karşılık 5651 sayılı kanundaki 8 suç (Atatürk’e hakaret ve çocuk pornosu bunlardan 2’si) için, TİB ilgili siteden yayından kaldırma isteyebiliyor. Yurtdiçi siteler için yükümlülük getirdiği için gerçekleştirilen bu durum, YouTube benzeri yurtdışı sitelerde sorun yaratıyor.
Aslında, sadece ilgili sayfayı bloklamak gibi bir çözüm düşünülebilir ama buna da ISS’ler yanaşmıyorlar. Teknik ve idari yönetim zorluğu nedeniyle.
İşte bunları biraraya getirince siteler toptan kapanıyor.
Bizim üstümüze düşen nedir derseniz;
Bıkmadan tekrarlayacağım. İçi boş haberler ya da bir işe yaradığını göremediğimiz basın açıklamaları yayınlamak yerine, İnternet toplumu olarak, hep birlikte haraket edip, bu site kapatmalara karşı “bilgi” ve “tartışma ortamı” yaratmamız lazım. Bunu yapabilirsek, belki site kapatmaların komikliğinden de kurtuluruz.
Not : Yarın bu konuda detaylı bir analiz haberimiz olacak.